Włodzimierz Pietrzak

„Balk”, „Andrzej Ados”, „Juliusz Wolden”

Włodzimierz Pietrzak (ok. 1936)
Data i miejsce urodzenia	7 lipca 1913 Warszawa
Data i miejsce śmierci	22 sierpnia 1944 Warszawa
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Skrzydła
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Włodzimierz Antoni Józef Pietrzak, pseudonim „Balk”, „Andrzej Ados”, „Juliusz Wolden” (ur. 7 lipca 1913 w Warszawie, zm. 22 sierpnia 1944 tamże) – polski poeta, prozaik i krytyk literacki, uczestnik powstania warszawskiego.

Syn lekarza weterynarii, Franciszka Ksawerego Pietrzaka i Ewy Tekli z Kokosowskich. Urodził się w Warszawie, gdyż jego matka przebywała wówczas u swojej siostry w tym mieście. Dzieciństwo spędził w Turku, z którego pochodziła jego matka^[1]. Początkowo nauki pobierał w domu, następnie w komitecie przygotowawczym^[2].

W 1923 roku podjął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, w którym w latach 1928–1931 redagował szkolne pismo „Świt”, był również przewodniczącym „Bratniej Pomocy” i działał m.in. w Kole Młodych Lotników. W „Świcie” publikował swoje utwory poetyckie i opowiadania^[2][3]. W 1931 roku zdał maturę^[3].

W latach 1931–1936 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Z powodu gruźlicy w połowie grudnia 1931 roku musiał przerwać naukę i wyjechał do sanatorium w Zakopanem. Studia wznowił na początku roku akademickiego 1932/1933^[4]. Dyplom ukończenia studiów uzyskał w czerwcu 1936 roku^[4]. Podczas studiów angażował się w działalności uniwersyteckiego Koła Polonistów^[4].

Należał także do klubu Klubu Artystycznego „S”, będąc jednym z jego najaktywniejszych członków^[5], w 1934 roku objął funkcję jego prezesa^[6]. W 1934 roku wraz z Janem Kottem i Ryszardem Matuszewskim wydał programowy tomik S. Poezje. Dwa lata później opublikował samodzielny tom poezji^[6]. W latach 1934–1937 publikował w „Pionie” teksty krytycznoliterackie, następnie pisał także dla „Kameny”, „Okolicy Poetów”^[7], „Przeglądu Współczesnego” i „Studio”^[8].

Po studiach był urzędnikiem w Funduszu Pracy^[9]. Prowadził ożywioną korespondencję z Julianem Przybosiem, odwiedzał go także w Cieszynie^[9]. Pisał również do Jerzego Stempowskiego i Władysława Sebyły^[7]. W 1935 roku wstąpił do Ruchu Narodowo-Radykalnego, był jednym z uczestników jego zjazdu organizacyjnego^[8].

Latem 1937 roku rozpoczął współpracę z czasopismem „Prosto z Mostu”, w którym był jednym z redaktorów rubryki Z beletrystyki polskiej. Z czasopismem współpracował do wybuchu II wojny światowej^[8]. W grudniu 1937 roku był jednym z literatów, którzy typowali kandydatów do Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury^[8].

Od 1937 działał w Związku Młodej Polski, został mianowany szefem sztabu ZMP. Tę samą funkcję pełnił po przekształceniu ZMP w Służbę Młodych Obozu Zjednoczenia Narodowego, był również kierownikiem Kursów Prelegenckich^[8]. Był stałym współpracownikiem miesięcznika „Młoda Polska”^[8]. Współpracował także z czasopismem „Wielka Polska” i poznańską „Kulturą”^[10].

Podczas okupacji hitlerowskiej działał w podziemnym życiu kulturalnym. Od 1939 roku był współredaktorem pisma „Pobudka”^[10]. Związany z Konfederacją Narodu – był redaktorem jej organu – pisma „Nowa Polska”. Artykuły swojego autorstwa podpisywał pseudonimem „Zawisza Czarny z Grabowa”^[10]. Pisał wiersze dotyczące problematyki ideowej i moralnej, a także bliskie konwencji katastroficznej. Pisał także w „Biuletynie Słowiańskim”, uczestniczył w tworzeniu miesięcznika „Sztuka i Naród”^[10]. Latem 1943 roku zaangażował się w działalność organizacji Ruch Kulturowy^[10]. Został mianowany zastępcą komendanta Konfederacji Narodu Jerzego Hagmajera, w maju 1944 roku objął stanowisko szefa sztabu KN. Był również kierownikiem Wydziału Propagandy i członkiem Kierownictwa Krajowego Ruchu Nowej Polski oraz opiekunem konspiracyjnego Teatru Młodzieży KN^[11].

29 lipca 1944 roku Jerzy Hagmajer mianował Pietrzaka kierownikiem KN. Podczas powstania warszawskiego, w stopniu kaprala podchorążego walczył w składzie plutonu „Mieczyki” batalionu „Czata 49”, brał udział w walkach na Woli i na Starym Mieście^[11][12]. Zmarł w wyniku ran odniesionych 20. dnia walk^[12][13], na barykadach u zbiegu ulic Franciszkańskiej i Świętojerskiej. Został pochowany w zbiorowej mogile w Ogrodzie Krasińskich^[11]. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych^[11] i awansowany do stopnia podporucznika^[13].

W 1958 roku został ekshumowany i pochowany na Powązkach Wojskowych^[11] (kwatera A24-6-21)^[14].

• 1934 – S. Poezje (z Ryszardem Matuszewskim i Janem Kottem)
• 1936 – Prawo drapieżne^[15]
• 1938–1944 – Między Wschodem i Zachodem (nie zachowało się w całości)
• 1943 – Skrzydła
• Z pism Włodzimierza Pietrzaka (pośmiertnie, zebrane przez Z. Lichniaka):
  • 1955 – Rachunek z dwudziestoleciem
  • 1956 – Lot jaskółek (część cyklu Między Wschodem i Zachodem)
  • 1957 – Miscellanea krytyczne
  • 1977 – Myśli

• 1955 – Zygmunt Lichniak: Skazany na szukanie. Rzecz o Włodzimierzu Pietrzaku.

W 1948 roku Stowarzyszenie „Pax” ustanowiło Nagrodę Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka^[16].

W 1997 roku jego imię nadano Miejskiej Bibliotece Publicznej w Turku^[17], bibliteka organizuje także konkurs literacki jego imienia^[18].

Wraz z bratem, Tadeuszem Pietrzakiem, jest patronem ulicy w Turku^[13].

• polegli w powstaniu warszawskim po stronie polskiej

• MałgorzataM. Bańkowska MałgorzataM., Włodzimierz Pietrzak (1913-1944) – literat, krytyk i działacz polityczny, t. 11, 2024, s. 471-490, DOI: 10.4467/27204006PMO.24.022.20316 .

• Prawo drapieżne (1936) w bibliotece Polona