Seuthopolis (Seutopolis) – starożytne miasto trackie, którego ruiny znajdują się koło miasta Kazanłyk we współczesnej Bułgarii. Stanowiło warowną siedzibę władcy, było ośrodkiem handlowo-rzemieślniczym i ogniskiem kultu religijnego^[1]. Seuthopolis zostało wybudowane w krótkim czasie i z rozmachem, z przeznaczeniem dla ścisłego kręgu władzy^[2]. Zajmowało powierzchnię 5 ha.

Nazwa miasta pochodzi od imienia jego założyciela. Założone zostało bowiem przez trackiego króla Seutesa III pod koniec IV wieku p.n.e., prawdopodobnie po zawarciu pokoju przez diadochów w 311 roku p.n.e.^[3]

Ruiny miasta odkryte zostały podczas budowy zapory wodnej w 1948 i były badane do 1954. W tym okresie zbadano ruiny starożytnego miasta oraz trzy duże kurhany z jego nekropoli. Obecnie ruiny przykryte są wodami zbiornika wodnego Koprinka^[4].

Pałac królewski, o wymiarach 40 x 17 m^[5], stanowił oddzielny zespół, zdobiony kolumnadą. Większą część całej budowli zajmowała sala audiencjonalna, a obok niej znajdowały się wnętrza mieszkalne. Ściany pomieszczeń były bogato zdobione freskami. Pałac był otoczony dodatkowymi murami^[1].

Wokół pałacu zbudowane zostało miasto według zasad greckiej urbanistyki, na podobieństwo greckich polis – miało kształt pięcioboczny, dzieliło się na kwartały z zabudową mieszkalną, które rozdzielone były przez ulice o szerokości 3-4 metrów. Miało agorę, studnię, system kanalizacyjny oraz świątynie poświęcone Dionizosowi i bogom trackim. Ścieki były odprowadzane bezpośrednio do rzeki przez otwory odpływowe w murach obronnych^[6]. Domy postawione były na kamiennych fundamentach, a ściany wykonane były z cegły suszonej na słońcu^[1]. Całość otaczał mur kamienny o około 2-metrowej^[7] grubości z wieżami; do miasta prowadziły trzy bramy^[6]. Za murem leżało rozległe podgrodzie oraz cmentarz, na którym odkryto 7 ceglanych grobowców.

Solidna tracka forteca została zburzona w III wieku p.n.e. przy użyciu machin oblężniczych, których kamienne pociski znaleziono rozrzucone w pobliżu murów obronnych. Miasto zostało zdobyte, spalone i splądrowane. Pod koniec III wieku p.n.e. mocny wylew rzeki Tundży zasypał miasto piaskiem i żwirem, co doprowadziło do ostatecznego opuszczenia Seuthopolis. Miasto funkcjonowało przez około 100 lat^[4].

Mimo starań lokalnych władców w IV wieku p.n.e., Tracja pozostawała pod silnym wpływem Macedonii, zwłaszcza po śmierci Aleksandra Wielkiego w 323 roku p.n.e., kiedy to jego generałowie, znani jako diadochowie, rywalizowali o kontrolę nad regionem. Seutes III, choć początkowo sprzeciwiał się siłą macedońskiej dominacji (323 p.n.e., 314 p.n.e.), ostatecznie w 306 p.n.e. uznał zwierzchnictwo Lizymacha, jednego z diadochów, co pozwoliło mu zachować pewną autonomię w ramach szerszego kontekstu politycznego^[8][9].

Nie jest znana ani dokładna data śmierci Seutesa III, ani dokładna data rozpadu jego wątłego królestwa^[10]. W 279 p.n.e. ziemie trackie najeżdża grupa 20 000 Celtów, która w początkowej fazie najazdu stosuje taktykę gwałtownych i niespodziewanych napadów^[11].

• Grobowiec Seutesa III
• Skarb panagiurski

• publikacje:
  • Iwan Wenedikow, Todor Gerasimow: Sztuka Tracka. Warszawa: Arkady, 1978.
  • Christo Danow: Trakowie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-06121-9.
  • Encyklopedia sztuki starożytnej, praca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 525, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF).
  • Jean-Luc Martinez, Alexandre Baralis, Néguine Mathieux, Milena Tonkova, Totko Stoyanov: L'épopée des rois thraces : des guerres médiques aux invasions celtes, 479-278 av. J.-C. : découvertes archéologiques en Bulgarie. Paris: Musée du Louvre, 2015. ISBN 978-2-35031-498-3. (fr.).
  • Jeffrey Spier, Timothy Potts, Sara Cole, Margarit Damyanov, Zosia Archibald, Christo Popov, Julia Tzetkova, Matthew Sears: Ancient Thrace and the Classical World: Treasures from Bulgaria, Romania, and Greece. Los Angeles: J. Paul Getty Museum, 2024. ISBN 978-1-60606-940-0. (ang.).
  • Olga Ignatowska. Dolina Trackich Królów. „Archeologia Żywa”. 1 (95), s. 71-75, styczeń - marzec 2025. Wrocław: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych. ISSN 1426-7055. 
• strony WWW:
  • O Seuthopolis z: Wasiliewa D., Tracki grobowiec w Kazanłyku. digsys.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-27)]. (ang.) [dostęp 2007-10-04].

• Projekt odzyskania Seuthopolis autorstwa bułgarskiego architekta Tilewa z mapą miasta i zdjęciami z wykopalisk (plik.pdf) (ang. • bułg.).