Serge Chaloff

Serge Chaloff (1947)
Data i miejsce urodzenia	24 listopada 1923 Boston
Data i miejsce śmierci	16 lipca 1957 Boston
Instrumenty	saksofon barytonowy
Gatunki	jazz
Zawód	muzyk
Powiązania	Harry Carney, Charlie Parker, Woody Herman
Zespoły
Woody Herman’s Second Herd
Multimedia w Wikimedia Commons

Serge Chaloff (ur. 24 listopada 1923 w Bostonie, zm. 16 lipca 1957 tamże)^[1] – amerykański saksofonista jazzowy, kompozytor i aranżer. Jeden z pierwszych bebopowych saksofonistów barytonowych.

Pochodził z rosyjsko–żydowskiej rodziny muzyków. Jego ojciec, Julius Louis, był pianistą w Bostońskiej Orkiestrze Symfonicznej oraz kompozytorem^[1]. Matka zaś, Margaret z d. Stedman, prowadziła klasę fortepianu w The New England Conservatory of Music (NEC)^[1]. Była powszechnie znana jako madame Chaloff. Jej wychowankami byli m.in. Keith Jarrett, George Wein, George Shearing, Herbie Hancock, Ran Blake, Leonard Bernstein, Dick Twardzik i Chick Corea^[2]. Miał starszego brata – Richarda.

Od szóstego roku życia uczył się pod okiem matki gry na fortepianie^[2]. Jednocześnie pobierał lekcje klarnetu u Manuela Valerio z Bostońskiej Orkiestry Symfonicznej^[2]. W wieku dwunastu lat usłyszał Harry’ego Carneya, barytonistę w orkiestrze Duke’a Ellingtona i rozpoczął samodzielną naukę gry na saksofonie barytonowym. Kto niby miał mnie uczyć? Przecież nie mogłem gonić Carneya po całym kraju – powiedział później w wywiadzie z Leonardem Featherem^[2]. Jego drugim wzorem był Jack Washington, barytonista z big-bandu Counta Basiego. Sam jednak nie naśladował gry żadnego z nich. Jego brat, Richard, mawiał, że Serge potrafił grać na barytonie tak jak na tenorze, był perfekcjonistą, miał bardzo zręczne palce i wypracował własny styl^[2].

Od czternastego roku życia grał w Izzy Ort’s Bar & Grille, słynnym bostońskim lokalu przy Essex Street. Richard Chaloff wspominał: Nie miał pozwolenia na pracę, ale był dość wysoki, więc poszedł do Izzy’ego Orta i ten go zatrudnił na nocne granie. Izzy lubił saksofon... W niedziele nasza mama modliła się w kościele, żeby mu się nie udało. Tymczasem mój brat czternasto, piętnastolatek grał z muzykami po trzydziestce i czterdziestce, i radził sobie tak dobrze, że go nie odprawili^[2].

W 1939, mając szesnaście lat, dołączył do zespołu Tommy’ego Reynoldsa, grając na saksofonie tenorowym. Następnie do 1944 grał już głównie na barytonie w orkiestrach Dicka Rogersa, Shepa Fieldsa i Iny Ray Hutton^[2]. W lipcu 1944 wszedł w skład big-bandu Boyda Raeburna. Grał w nim ze współtwórcą bebopu, trębaczem Dizzym Gillespiem i saksofonistą Alem Cohnem, z którym połączyła go przyjaźń na całe życie. Wraz z Raeburnem dokonał w styczniu 1945 swoich pierwszych nagrań^[2]. Zarejestrował m.in. utwór A Night in Tunisia (Interlude) Gillespiego, w którego początkowej części słychać jego saksofon^[3]. W tym czasie poznał kolejnego współtwórcę bebopu, saksofonistę altowego Charliego Parkera, który wywarł na niego wielki wpływ^[1]. Spędzał z nim wiele czasu w klubach Nowego Jorku w otoczeniu czołowych muzyków bebopowych.

Po zakończeniu pod koniec 1945 pracy u Raeburna grał w orkiestrach Georgiego Aulda i Tommy’ego Dorseya, w której zyskał miano „pierwszego solisty bebopowego w kategorii saksofonu barytonowego”^[1]. W 1946 występował w mniejszych zespołach: trębaczy Sonny’ego Bermana i Reda Rodneya, puzonisty Billa Harrisa i pianisty Ralpha Burnsa^[2]. Następnie założył The Serge Chaloff Sextet, z którym w wytwórni Savoy nagrał cztery utwory. Trzy z nich sam skomponował i zaaranżował.

W 1947 został członkiem big-bandu The Second Herd Woody’ego Hermana. Orkiestra była nazywana również The Four Brothers Band, za sprawą sekcji saksofonowej – Serge Chaloff, Stan Getz, Zoot Sims, Herbie Steward, a wkrótce Al Cohn – wykonującej utwór Jimmy’ego Giuffrego The Four Brothers oraz nagrywającej na własne konto^[2]. Był czołowym solistą The Second Herd zarówno na scenie, jak płytach.

Prawdopodobnie za przykładem Parkera ok. 1947 uzależnił się od heroiny^[2]. Brał najwięcej spośród członków orkiestry Hermana, był też jej głównym „aptekarzem”, gdyż dostarczał kolegom narkotyki, często dystrybuując je za zasłoną z koca z tyłu jadącego autokaru^[4]. Wciągnął w nałóg wielu muzyków. Oskarżano go także o doprowadzenie do śmierci spowodowanej heroiną 21-letniego ww. Bermana^[3]. Ponadto popadł także w alkoholizm. Jego postępowanie wywoływało ostre spięcia między nim a Hermanem. W rezultacie w 1949 bandlider rozwiązał The Second Herd, zmieniając ją w mniejszy zespół. Nawet sobie nie wyobrażacie, jak wspaniale jest widzieć moją nową grupę, w której nikt nie śpi ani nie zaśnie w środku utworu, i wszyscy są trzeźwi – powiedział w 1950 miesięcznikowi jazzowemu „DownBeat”^[2].

Po rozstaniu z Hermanem zamieszkał w Nowym Jorku. Jednak ze względu na swój heroinizm i związane z nim zachowania (m.in. opuszczanie pracy lub stawianie się w niej w stanie uniemożliwiającym grę) był uznawany przez środowisko jazzowe za persona non grata i praktycznie nie mógł znaleźć angażu^[1]. Mimo to zdołał założyć zespół z pianistą Budem Powellem i puzonistą Earlem Swope^[1]. Przez kilka miesięcy 1950 grał w All Star Octet pianisty Counta Basiego, który podobnie jak Herman rozwiązał swój big-band. Oprócz niego i Basiego w skład zespołu wchodzili także saksofonista Wardell Gray, klarnecista Buddy DeFranco, trębacz Clark Terry, gitarzysta Freddie Green, kontrabasista Jimmy Lewis i perkusista Gus Johnson. Następnie wrócił do Bostonu, gdzie grał w małych grupach w klubach, takich jak High Hat, Petty Lounge i Red Fox Cafe^[2]. Jego występy klubowe, łącznie z transmitowanym przez rozgłośnię WRIV koncertem w Celebrity Club w Providence na Rhode Island były rejestrowane. Wybrane utwory zostały wydane po latach na płycie CD, zatytułowanej Boston 1950. Gra w małych grupach dała mu przestrzeń do rozwinięcia nowego stylu. W 1951 powiedział: Odrzucam nic nieznaczące fajerwerki, które do tej pory cechowały moją grę, którą teraz wzbogacam o kolor i większą elastyczność^[5]. Al Cohn stwierdził: Dopiero kiedy Serge opuścił duże zespoły, tak naprawdę zaczął rozwijać się jako solista^[5].

Stał się gwiazdą saksofonu barytonowego. Jako przedstawiciel tego instrumentu w latach 1949–1953 plasował się na czołowych miejscach w dorocznych plebiscytach pism „DownBeat” i „Metronome”^[6]. Niestety narkotyki i alkohol przeszkadzały mu w utrzymaniu stałej pracy. Wyniszczony i bez pieniędzy, które w całości przeznaczał na używki, zaprzestał grania od 1952 do końca 1953. U schyłku 1953 pomocną dłoń wyciągnął do niego bostoński prezenter radiowy Bob „The Robin” Martin i zaproponował, że zostanie jego menadżerem. Z jego pomocą stopniowo zaczął powracać do pracy. Wystąpił w słynnym programie telewizyjnym „The Steve Allen Show” oraz sformowawszy zespół, grał w miejscowych klubach Jazzorama i należącym do pianisty i promotora muzycznego Georga Weina – Storyville^[1]. Najczęściej towarzyszyli mu alciści Boots Mussulli i Charlie Mariano, trębacz Herb Pomeroy oraz pianista Dick Twardzik. Nie pracował dużo – opowiadał Martin – miał złą opinię. Zawsze trzeba było kogoś przekonać, żeby dano mu szansę na grę. Gdy miał już załatwiony angaż w klubie lub hotelu, przeważnie wszystko schrzaniał, nie pojawiając się w pracy. Kiedy jednak przychodził na występ i grał, było fantastycznie^[7].

W 1954 nagrał dwie udane płyty dla wytwórni Storyville, której właścicielem był także Wein. W połowie października tego samego roku, miesiąc po zakończeniu drugiej sesji nagraniowej w Storyville, nie mając pieniędzy i nie mogąc zdobyć heroiny, dobrowolnie zgłosił się do programu odwykowego w szpitalu stanowym Bridgewater^[8]. W lutym 1953 po trzech i pół miesiącach leczenia wyszedł ze szpitala, uwolniony od narkotyków^[8].

W 1956 wyjechał do Los Angeles, gdzie nagrał swój najlepszy album, pt. Blue Serge. W składzie jego kwartetu znajdowali się także: pianista Sonny Clark, kontrabasista Leroy Vinnegar i perkusista Philly Joe Jones. Pozostał na Zachodnim Wybrzeżu, gdzie kontynuował pracę, występując m.in. w klubie Starlite w Hollywood. W maju 1956, podczas gry w golfa, doznał silnych bólów pleców i brzucha, które uniemożliwiły mu chodzenie^[2]. Następnie przewieziono go samolotem do Bostonu. W szpitalu Massachusetts General (MGH) zdiagnozowano u niego nowotwór kręgosłupa. Mimo przebytej operacji oraz rozszerzonej, intensywnej i wyczerpującej terapii radiologicznej, jego stan uległ tylko niewielkiej poprawie i wkrótce pojawiły się przerzuty^[9].

Przykuty do wózka inwalidzkiego sporadycznie występował i nagrywał. Często także sięgał po alkohol, również w szpitalu. W styczniu 1957 zrealizował swoją ostatnią płytę, pt. Herb–Al–Zoot–Serge – The Four Brothers .... Together Again!. Natomiast w maju zagrał kilka koncertów w klubie The Stable, niedokończonych z braku sił^[9].

15 lipca, będąc już w ciężkim stanie, został przyjęty do szpitala MGH. Zabrał ze sobą saksofon i ulubione zwierzątko – kinkażu, które dostał od matki „dla towarzystwa”^[9]. Powiedziano mi – wspominał Richard Chaloff – że zawieziono go do pustej sali operacyjnej, żeby mógł poćwiczyć. To był jego ostatni koncert, jego ostatni występ publiczny. (...) Pielęgniarki, lekarze, a nawet pacjenci stali na zewnątrz i słuchali jego barytonu. Do końca walczył z chorobą. Matka stale mu powtarzała: „Dasz radę!” Zmarł nazajutrz wskutek następstw wywołanych nowotworem. Miał 33 lata. Został pochowany na cmentarzu Forrest Hill w bostońskiej dzielnicy Jamaica Plain^[10].

• 1954 George Wein Presents – Serge Chaloff and Boots Mussulli featuring Russ Freeman (Storyville)
• 1955
  • Serge Chaloff Plays the Fable of Mabel (Storyville)
  • Boston Blow-Up! (Capitol)
• 1956 Blue Serge (Capitol)
• 1957 Herb–Al–Zoot–Serge – The Four Brothers .... Together Again! (RCA)
• 1981 Serge Chaloff (Fabbri Editori)
• 1993 The Complete Serge Chaloff Sessions (Mosaic Records)
• 1994 Serge Chaloff – Boston 1950 (Uptown Records)

Zestawienie wg dat wydania płyt

W 1998 nakładem Scarecrow Press ukazała się książka pt. Serge Chaloff – A Musical Biography and Discography (ISBN 978-0810833968). Jej autorem jest Vladimir Simosko, kanadyjski muzyk, bibliotekarz i kustosz jazzowych zbiorów uniwersyteckich, oraz publicysta muzyczny.

• Serge Chaloff, allmusic.com
• [1], Music Museum of New England
• Jim Lees, Jazzletter, June 1984, donaldclarkemusicbox.com
• Vladimir Simosko, Serge Chaloff – A Musical Biography and Discography, wyd. Scarecrow Press, 1998, ISBN 978-0810833968

• Serge Chaloff – dyskografia