Serbosiek
Serbosiek (dosłownie chorw. srbosjek)[1] – „zarzynacz Serbów” – nóż zaprojektowany do celów rolniczych, który swoją obecną nazwę uzyskał wskutek wykorzystywania go do masowych eksterminacji więźniów ustaszowskich obozów koncentracyjnych w czasie II wojny światowej w Niepodległym Państwie Chorwackim.
Serbosiek był połączony z czymś w rodzaju rękawicy. Konstrukcja noża umożliwiała korzystanie z obu rąk przy chwytaniu i wiązaniu lub rozwiązywaniu snopów przed młócką ub wygodne korzystanie z innych narzędzi – np. cepów, grabi – bez konieczności odkładania go, co jest korzystne przy pracach wymagających częstej zmiany narzędzi.
Podczas II wojny światowej serbosiek był produkowany pod marką Gräwiso przez niemiecką fabrykę Gebrüder Gräfrath, mieszczącą się w Solingen, na specjalne zamówienie marionetkowego rządu chorwackiego. Używany był przez chorwackich strażników obozów koncentracyjnych do szybkiego zabijania więźniów, głównie Serbów, a także Żydów, Romów, Bośniaków i Chorwatów (przeciwników politycznych) podczas masowych mordów w obozie koncentracyjnym w Jasenovcu[2] i w innych miejscach[3][4][5].
Zbrodniarz Petar Brzica, chorwacki franciszkanin, członek Krzyżowców, w 1942 jako kat przy użyciu serbosieka poderżnął gardła, współzawodnicząc z innymi ustaszami, według różnych źródeł, od 670 do 1360 nowo przybyłym więźniom do obozu w Jasenovcu w ciągu jednej nocy[6][7][8][9][10].
Przypisy
- ↑ Jasenovac – „Auschwitz Bałkanów”.
- ↑ The Career of Andrija Artukovic.
- ↑ Jasenovački logor smrti, dr Nikola Nikolić, 1948.
- ↑ Takozvana NDH, dr Mladen Colic, Deltapres, Beograd 1973.
- ↑ Vatikan i Jasenovac, Vladimir Dedijer, Dokumenti (Beograd: “Rad”, 1987).
- ↑ Barry Lituchy: Jasenovac and the Holocaust in Yugoslavia. Wyd. 1. New York: Jasenovac Research Institute, 2006. (ang.).
- ↑ Nikola Nikolić: Taborišče smrti – Jasenovac. 1969, s. 293.
- ↑ Alan Greenhalgh, The Glass Half Full, s. 68, ISBN 0-9775844-1-0, Cytat:(ang.).
Wherever they went they experienced similar cruelty from the Ustashe guards. They heard stories about the fierce butcher, Petar Brzica, who boasted that during one night alone he killed 1,360 prisoners.
- ↑ „Taborišče smrti – Jasenovac” Nikola Nikolić (autor), Jože Zupančić (tłumacz), 1969, s. 293 „Tisto noč je ustaš Pero Brzica v hitrosti in spretnosti svojega krvniškega posla prekosil vse ustaške klavce. Sam je namreč zaklal 670 internircev jasenovškega taborišča. Med seboj so tekmovali v klavskem poslu Brzica, Bonzo, Šipka, Zrinušić in še nekaj drugi klavci, ki pa so za Brzico znatno zaostajali.”.
- ↑ „Nedjelja”, Zagrzeb, 19 października 1942. /opisane w: C.I. Christiana, Sângeroasa destrămare: Iugoslavia, Editura Sylvi, 1994, s. 170, ISBN 973-9175-01-5 (rum.).
Bibliografia
- M. Ickiewicz-Sawicka, Prawne i kryminologiczne aspekty zbrodni ludobójstwa serbskiej ludności na Bałkanach w XX wieku – wybrane zagadnienia, „Elpis”, 15 (26), 2013, z. 27 (40), s. 179, przypis nr 32.
Linki zewnętrzne
- Reklama noża do żęcia z 1930 roku. dhm.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-30)].
- Zdjęcia z muzeum obozu w Jasenovacu. arhivrs.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- The Vatican’s Holocaust – Avro Manhattan. reformation.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-11)]. (ang.).
- Jasenovac Research Institute. jasenovac.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)]. (ang.).
- Blood and Ashes of Jasenovac by Lordan Zafranovic