Piotr Choynowski
 Piotr Choynowski | |
| Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 listopada 1935 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
proza, tłumaczenia |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Piotr Choynowski (ur. 27 sierpnia 1885 w Warszawie, zm. 25 listopada 1935 w Otwocku)[1] – polski prozaik i tłumacz.
Życiorys
Rodzicami byli Piotr Choynowski (?–1885), adwokat przysięgły[2] oraz Eugenia z domu Kozłowska h. Boleścic (1860-1926), wnuczka Fortunata Saryusz-Wolskiego[3].
Uczęszczał do szkół realnych w Uralsku, potem w Samarze, a od 1896 w Warszawie. Po ukończeniu szkoły średniej, wstępuje na wydział chemii Politechniki Warszawskiej, jako student bierze udział w akcji strajkowej. Przenosi się następnie na Politechnikę Lwowską. Rzuca studia politechniczne i w 1908 przenosi się na wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu w Zurychu. Studia te kontynuuje następnie w latach 1910-1912 na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W 1910 odznaczony zostaje na konkursie literackim „Tygodnika Ilustrowanego" za nowelę „Barowska". W 1913 wystawia w Teatrze Miejskim w Krakowie „Ruchome piaski"[4]. W 1914 wstąpił do I Brygady Legionów Polskich. Z powodu złego stanu zdrowia (choroba płuc) zmuszony był opuścić wojsko. Udaje się na kurację do Zakopanego, następnie zaś jedzie do Wiednia. W 1916 osiada na stałe w Warszawie. W latach 1920–1922 redaguje ,,Tygodnik Ilustrowany"Z „Tygodnikiem” współpracuje do 1930. W 1930 otrzymuje nagrodę Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich[5]. Od listopada 1933 jest członkiem Polskiej Akademii Literatury[6][7].
Był wybitnym nowelistą. W swych realistycznych utworach opisywał świat szlachecki. Nawiązywał do twórczości Henryka Sienkiewicza. Przetłumaczył m.in. Cierpienia młodego Wertera J.W. Goethego. Szereg jego książek przełożono na inne języki.
Po wojnie niemal całkowicie zapomniany. W 1953 wznowiono sztukę Ruchome piaski (wstęp napisał Wacław Kubacki), w 1988 powieść W młodych oczach, a w 1991 Młodość, miłość, awanturę.
Piotr Choynowski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych -1-18)[8].
Życie prywatne
W 1916 Piotr Choynowski ożenił się z Hanną Józefą Gebethner (1892-1969)[9], córką Jana Roberta Gebethnera(1860-1910), księgarza i wydawcy.
Mieli synów Jana i Piotra, uczestników Powstania Warszawskiego[10].
Siostrą Piotra Choynowskiego była Helena Domańska z d. Choynowska (1885–1944), a Mirosław Lemański (1892-1920) – student prawa Uniwersytetu Warszawskiego, porucznik W.P. i Jan Władysław Lemański (1897-1944), żołnierz Legionów Polskich, porucznik kawalerii W.P., uczestnik Powstania Warszawskiego, byli braćmi przyrodnimi
Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1932)[11]
Twórczość (wybór)
- Ruchome piaski (1913) – sztuka
- Kuźnia (1919) – powieść
- Kij w mrowisku (1921) – nowele
- Dom w śródmieściu (1924) – powieść
- Młodość, miłość, awantura[12] (1926) – powieść
- O pięciu panach Sulerzyckich (1928) – nowele
- W młodych oczach (1933) – powieść
- Opowiadania szlacheckie – nowele
- Historia naiwna – nowele
- Pokusa[13] – nowele
Przypisy
- ↑ Choynowski Piotr, [w:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. 2: C - F, Warszawa: Wydawn. Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 34, ISBN 978-83-02-05446-4 [dostęp 2025-01-21].
- ↑ Piotr Chojnowski ?–1885 - Nekrologia Minakowskiego [online], wielcy.pl [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], Akt nr 7, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Jan Michalik, REPERTUAR TEATRU MIEJSKIEGO W KRAKOWIE 1913–1918, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, ISBN 978-83-233-4573-2 [dostęp 2023-11-18].
- ↑ Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Polskich [online], zaiks.org.pl [dostęp 2023-11-18].
- ↑ Ś.p. Piotr Choynowski, „Warszawski Dziennik Narodowy. R. 1, 1935, nr 183B”, 1 (183B), crispa.uw.edu.pl, 1935 [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Piotr Chojnowski ~1885–1935 - Nekrologia Minakowskiego [online], wielcy.pl [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: PIOTR CHOYNOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-10-01].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych, metryki.genealodzy.pl, 1916 [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Powstańcze Biogramy [online], www.1944.pl [dostęp 2023-11-17] (pol.).
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi na polu literatury”.
- ↑ Piotr Choynowski, Młodość, miłość, awantura : powieść, wyd. 1926 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-28].
- ↑ Piotr Choynowski, Pokusa : [nowela], wyd. 1925 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-28].
Bibliografia
- K. Czachowski, Żywioł ujarzmiony („Tygodnik Ilustrowany” 1935, nr 49)
- M. Kurowski, O pisarstwie P. Ch. („Tygodnik Powszechny” 1953, nr 15)
- J. Nowakowski, Piotr Choynowski. Zarys monograficzny (Rzeszów 1972)
- J. Koprowski, Sztuka opowiadania („Argumenty” 1979, nr 7)
Literatura dodatkowa
- Kazimierz Czachowski: Choynowski Piotr. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 433–434. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.