Zobacz też: Oleszka w innych znaczeniach tegj nazwy.

Oleszka

wieś
Kaplica Nawiedzenia NMP z 1925 roku
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	krapkowicki
Gmina	Zdzieszowice
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-330[2]
Tablice rejestracyjne	OKR
SIMC	0505591
Położenie na mapie gminy Zdzieszowice Oleszka
Położenie na mapie Polski Oleszka
Położenie na mapie województwa opolskiego Oleszka
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego Oleszka
50°28′03″N 18°07′29″E/50,467500 18,124722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Oleszka (niem. Oleschka^[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Zdzieszowice^[4][5]. Najpiękniejsza Wieś Województwa Opolskiego 2023 w kategorii debiut.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Miejscowość położona jest u stóp Góry Świętej Anny, do której prowadzą liczne ścieżki oraz szlaki turystyczne.

Od 1950 r. wieś administracyjnie należy do województwa opolskiego.

W 1910 roku 275 mieszkańców mówiło w języku polskim, a 2 posługiwało się językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku wszystkie 40 głosów oddano na kandydatów z list polskich, którzy zdobyli maksymalną liczbę 9 mandatów. Podczas plebiscytu w 1921 roku we wsi uprawnionych do głosowania było 188 mieszkańców (w tym 32 emigrantów). Za Polską głosowały 102 osoby, za Niemcami 81 mieszkańców^[6].

Oleszka była miejscem walk w czasie III powstania śląskiego w 1921 roku. 8 maja wieś została zdobyta przez baon Jana Faski z Podgrupy „Bogdan”. W kolejnych tygodniach miejscowość stanowiła ważny punkt obrony wojsk polskich, osłaniający od północy Górę Świętej Anny. Oleszka obsadzona była przez odwodowy pododdział pułku pszczyńskiego Franciszka Rataja. 21 maja, podczas ofensywy niemieckiej w kierunku Góry św. Anny, Oleszka została zaatakowana przez wchodzący w skład Selbstschutz Obershlesien^[6] 2. Batalion Freikorps Oberland pod dowództwem kpt. Friedricha-Wilhelma von Chappuis. Kiedy siły niemieckie (1. Batalion Oberlandu) dotarły do wyznaczonego celu na grzbiecie masywu naprzeciwko Góry św. Anny szykując się do szturmu, kpt. von Chappuis został zatrzymany w Oleszce walcząc o jej opanowanie. Do zajęcia wsi wykorzystano dwa działa przejęte od Polaków po ich wycofaniu się z Zakrzowa. Zaczęto ostrzeliwać Oleszkę z zakrytego stanowiska (z odległości około 1200 metrów). W tym samym czasie von Chappuis przygotował atak koncentryczny: wszystkie kompanie, którymi dysponował, uderzyły z obu flanek na południu i na północy oraz centralnie od zachodu, a jednocześnie niewielki oddział, który obszedł miejscowość, otworzył ogień od wschodu, co zagroziło okrążeniem polskiego pułku. Zmusiło to broniących Oleszkę powstańców, również posiadających baterię dział polowych, do wycofania się^[7] do Żyrowej^[6]. Około południa miejscowość wpadła w ręce Niemców^[7].

W czasie walk zginął hrabia Karol Chodkiewicz, co upamiętnia tablica na ścianie tamtejszej kaplicy, a także symboliczny głaz umiejscowiony na pobliskim polu.

W efekcie niemieckiego terroru antypowstańczego zginęło trzech mieszkańców Oleszki: Józef Kowolik, Przewdzinek^[6] i Franciszek Bomba, który zginął śmiercią męczeńską^[8] podczas masakry dokonanej przez Selbstschutz Oberschlesien w Strzebniowie, gdzie zamordowano 7 powstańców oraz 18 osób spośród miejscowej ludności cywilnej^[9].

Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych na Górnym Śląsku historyczna nazwa niemiecka Oleschka została w lipcu 1936 r. zastąpiona przez administrację nazistowską nazwą Nieder Erlen^[3].

W 2023 roku miejscowość uzyskała tytuł Najpiękniejszej Wsi Województwa Opolskiego w kategorii debiut^{[potrzebny przypis]}.