Nikielin
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
arsenek niklu (NiAs) |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
5–5,5 |
| Przełam |
muszlowy, nierówny |
| Łupliwość |
bardzo niewyraźna |
| Układ krystalograficzny |
heksagonalny |
| Gęstość |
7,78 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
czerwona, brunatnawa, miedzianoczerwona |
| Rysa |
brunatnoczarna |
| Połysk |
metaliczny |
Nikielin (kupfernickel) – minerał, z gromady arsenków. Należy do minerałów bardzo rzadkich. Współwystępuje z annabergitem i arsenopirytem.
Nazwa
Nazwa „nikielin” (fr. nickéline) nawiązuje do jego składu chemicznego, w którym dominuje nikiel. Została nadana w roku 1832 przez francuskiego mineraloga François Beudanta (1787–1850) i zastąpiła wcześniejsze określenie kupfernickel, wprowadzone w 1694 roku przez niemieckiego alchemika i geologa Urbana Hjärnego (1641–1724), które odnosiło się do niemieckiego słowa kupfer, czyli miedź oraz prawdopodobnie do imienia Nicolaus, którym określano złośliwego gnoma[1][2][3] (w krajach anglojęzycznych drugi człon nazwy kojarzy się z terminem Old Nick oznaczającym diabła[4][5][3]). Pogardliwa nazwa wynikała z faktu, że chociaż nikielin przypomina z wyglądu minerały miedzi i po roztworzeniu w kwasie azotowym daje zielony roztwór (podobnie jak minerały miedzi), nie było możliwe wyizolowanie z niego pożądanego metalu[2].
W roku 1751 Axel Cronstedt otrzymał z nikieliny znalezionej w szwedzkiej kopalni w Los nowy pierwiastek – nikiel[2][5][3].
Charakterystyka
Właściwości
Zwykle występuje w skupieniach ziarnistych, zbitych, groniastych. Niekiedy tworzy dendryty o strukturze „drzewiastej”. Jest kruchy, nieprzezroczysty, zawiera ok. 44% niklu. Często zawiera domieszki kobaltu, żelaza, antymonu i siarki.
Występowanie
Występuje w złożach magmowych razem z innymi siarczkami i arsenkami oraz w niektórych hydrotermalnych żyłach kruszcowych.
Miejsca występowania:
- Na świecie: Argentyna – La Rioja, Kanada – Cobalt w Ontario, USA – Franklin w New Jersey, Algieria – Bou Azer, Japonia, Niemcy, Czechy.
- W Polsce: śladowe ilości zostały stwierdzone w dolnośląskich łupkach miedzionośnych, w łupkach ogniotrwałych w okolicach Nowej Rudy, łupkach mikowych k.Lwówka, także w Kowarach i okolicach Kamiennej Góry.
Zastosowanie
- ma znaczenie przemysłowe jako podrzędna ruda niklu (ok. 44% Ni),
- bywa interesujący dla wyspecjalizowanych kolekcjonerów.
Przypisy
- ↑ Nickeline. Mindat.org. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ a b c P. Enghag: Encyclopedia of the Elements. Technical Data - History - Processing - Applications. Wiley, 2004, s. 689–690. ISBN 978-3-527-30666-4.
- ↑ a b c Nickel: historical information. WebElements Periodic Table. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ Baldwin, William H. The story of Nickel. I. How „Old Nick’s” gnomes were outwitted. „Journal of Chemical Education”. 8 (9), s. 1749, 1931. DOI: 10.1021/ed008p1749.
- ↑ a b F. Cardarelli: Materials Handbook. A Concise Desktop Reference. Springer, 2008, s. 124–125. ISBN 978-1-84628-668-1.
Bibliografia
- W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Minerały Polski. Antykwa, 1998.
- J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, 2003.