Europa Środkowo-Wschodnia – nazwa stosowana dla określenia europejskich państw mających wspólne korzenie kulturowe i historyczne^[1][2][a], a także wspólną przeszłość jako buforowe socjalistyczne republiki podlegające ZSRR lub będące jego częścią składową jako republiki radzieckie. Jest to zbitka dwóch określeń tej części Europy – geograficznego (środkowa) i politycznego (Wschodnia).

Jednym ze współtwórców tego określenia był Oskar Halecki. Stało się ono bardziej popularne od lat 80., gdy trzej intelektualiści (Milan Kundera, Czesław Miłosz i István Bibó) użyli go jako przeciwwagi dla terminu Europa Wschodnia.

Obecnie do tego regionu zalicza się:

• państwa Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry)^[2]
• państwa nadbałtyckie odłączone od ZSRR, będące niegdyś częścią lub dominium Rzeczypospolitej (Litwa, Łotwa, Estonia)^[1][3]
• państwa ruskie odłączone od ZSRR, będące niegdyś częścią Rzeczypospolitej (Białoruś, Ukraina)^[1][3]
• państwa powstałe z Jugosławii (Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, Macedonia Północna)^[3]
• państwo bałkańskie odłączone od ZSRR (Mołdawia)
• pozostałe państwa bałkańskie (Albania, Bułgaria, Rumunia)

Łącznie do tego regionu zalicza się 19 państw (lub 20, wliczając także Kosowo, uznawane przez część państw świata).

• Inicjatywa Środkowoeuropejska
• Instytut Europy Środkowo-Wschodniej
• Europa Środkowa, Europa Zachodnia, Europa Południowa, Europa Północna