Pieczęć
Pieczęć – znak własnościowy i rozpoznawczy osoby fizycznej lub prawnej, wyciskany za pomocą stempla (tłoku pieczętnego). Stanowi świadectwo wiarygodności – nadaje moc prawną pismu lub dokumentowi. Również jest środkiem zabezpieczającym nienaruszalność zamkniętego pisma lub przedmiotu.
Historia pieczęci
Starożytność
W starożytności używano pieczęci głównie jako znaku własnościowego i do stwierdzania nienaruszalności przedmiotów (np. grobowców). W starożytnej Grecji i Rzymie używano ich do zabezpieczania korespondencji i zaświadczania autentyczności testamentu. Od przełomu IV i III w. p.n.e. pieczęci wraz z podpisem używano do uwierzytelniania dokumentów.
Średniowiecze
Po starożytnych pieczęcie przejęli barbarzyńcy. Używali ich podobnie jak poprzednicy do gwarantowania nienaruszalności korespondencji i przedmiotów oraz jako znaku rozpoznawczo-własnościowego. Na zachodzie Europy od XI w. stały się pełnoprawnym środkiem legalizacji dokumentu. OD przełomu XII i XIV w. pieczęć stała się jedynym sposobem legalizacji dokumentów co upowszechnił dekret Aleksandra III z 1166 r. Uszkodzenie lub brak pieczęci powodowały uznanie dokumentu za nieważny.
Czasy nowożytne
W miarę upowszechniania pisma pieczęcie ponownie zaczęły pełnić funkcje zamykania korespondencji i przedmiotów w celu kontroli ich nienaruszalności. Pozostała jako środek legalizacji dokumentów ale wyłącznie kiedy występowała razem z podpisem. W czasach współczesnych pieczęcie są używane przede wszystkim przez władze państwowe a w dalszej kolejności osoby prywatne i pełni funkcję wyłącznie znaku wierzytelności dokumentu.
Podział pieczęci
Podział pieczęci ze względu na osobę
- pieczęcie osób fizycznych:
- pieczęć papieska (bulla),
- pieczęć monarsza (cesarska, królewska, książęca):
- majestatyczna (głównie cesarska i królewska),
- portretowa,
- piesza,
- konna,
- herbowa (jako contrasigillum lub na rewersie pieczęci monetowej),
- wotywna,
- pieczęć dostojnika kościelnego:
- tronowa,
- stojąca,
- herbowa,
- pieczęć rycerska,
- pieczęcie osób prawnych:
- pieczęć państwowa,
- pieczęć samorządowa (miejska lub wiejska),
- pieczęć korporacyjna (instytucji kościelnych i organizacji społecznych).
Podział pieczęci ze względu na funkcje
- pieczęć większa (sigillum maius),
- pieczęć mniejsza,
- pieczęć sygnetowa (sygnet).
Podział pieczęci ze względu na materiał pieczętny
- pieczęć woskowa,
- pieczęć lakowa,
- pieczęć metalowa (bulla),
- pieczęć tuszowa,
- pieczęć kopciowa (dymna).
Zobacz też
- lak
- pieczęć cylindryczna
- sfragistyka
- wosk
- Pieczęć Rzeczypospolitej Polskiej
- pieczęć urzędowa (Polska)
Bibliografia
- Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2006