Zygmunt Kusiak
| |
 porucznik taborów
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 kwietnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914-1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
nauczyciel, kierownik szkoły |
| Odznaczenia | |
   
| |
Zygmunt Grzegorz Kusiak (ur. 9 kwietnia 1897 we Lwowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski pedagog, porucznik taborów rezerwy Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się 9 kwietnia 1897 we Lwowie, w rodzinie Franciszka i Julii z domu Maksuś[1]. Ukończył gimnazjum w rodzinnym Lwowie. Został absolwentem kursów metodyczno-pedagogicznych w Chełmie oraz Wyższego Kursu Nauczycielskiego w Poznaniu.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów i służył w II Brygadzie. Ukończył kurs jazdy kawalerii w ramach legionowego 2 pułku ułanów w 1917 w Mińsku Mazowieckim. Uczestniczył w bitwie pod Rarańczą, po czym został aresztowany i internowany na terenie Węgier. Następnie wcielony do c. i k. armii i skierowany na front włoski. U kresu wojny urlopowany wrócił do rodzinnego miasta i pod koniec 1918 brał udział w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 2 pułku Ułanów Grochowskich oraz w kolumnach taborowych. Został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy w korpusie oficerów taborowych ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925. W 1932 był na ćwiczeniach w 10 dywizjonie taborów w Przemyślu, a w 1934 w 2 dywizjonie taborów w Lublinie. Na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 50. lokatą w korpusie oficerów taborów[2].
W latach 30. pełnił funkcję kierownika siedmioklasowej szkoły powszechnej w Birczy[1].
Po wybuchu II wojny światowej, w okresie kampanii wrześniowej był zmobilizowany do macierzystego 10 dywizjonu taborów w Radymnie. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został zatrzymany przez Sowietów w okolicach Ihrowicy koło Tarnopola. Następnie przeszedł pieszo w kolumnie jenieckiej do punktu zbiórki jeńców na stacji w Wołoczyskach, po czym został przewieziony do obozu rozdzielczego w Kozielsku lub w Putywlu, a stamtąd do obozu w Starobielsku[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[3]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 1753[1].
Upamiętnienie
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika (sic!)[4][5]. W dniach 9–10 listopada 2007 roku w Warszawie były odczytywane nazwiska ofiar zbrodni katyńskiej, awansowanych na wyższe stopnie wojskowe i służbowe, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[6][7].
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, 26 kwietnia 2009 został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Zygmunta Kusiaka przy Publicznym Gimnazjum im. ks. prałata Tadeusza Dłubacza w Birczy[8].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości – 25 lipca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[9]
- Krzyż Walecznych[1]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1]
- Krzyż Obrony Lwowa
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 281.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 741.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 176 [dostęp 2024-10-31] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Katyń… ocalić od zapomnienia. gimnazjumwbirczy.com. [dostęp 2015-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208.
Bibliografia
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Zygmunt Kusiak. ko.rzeszow.pl/. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- Monika Bodnar. Zygmunt Kusiak. „Carpe Diem”, s. 15, Nr 14 z czerwca 2014.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Ryszard Tłuczek: Przemyska Lista Katyńska (2). niedziela.pl. [dostęp 2015-03-03].
- Zygmunt Kusiak. katyn-pamietam.pl/. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].