Zoran Ðinđić

Зоран Ђинђић

Data i miejsce urodzenia	1 sierpnia 1952 Bosanski Šamac
Data i miejsce śmierci	12 marca 2003 Belgrad
Premier Serbii
Okres	od 25 stycznia 2001 do 12 marca 2003
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Poprzednik	Milomir Minić
Następca	Nebojša Čović (p.o.)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zoran Ðinđić, cyr. Зоран Ђинђић (ur. 1 sierpnia 1952 w Bosanskim Šamacu, zm. 12 marca 2003 w Belgradzie^[1]) – serbski polityk, filozof i nauczyciel akademicki, współzałożyciel i od 1994 do 2003 lider Partii Demokratycznej (DS), w 1997 burmistrz Belgradu, w latach 2001–2003 premier Serbii. Zginął w zamachu.

Ukończył szkołę średnią w Belgradzie, a następnie filozofię na Uniwersytecie w Belgradzie. Brał udział w antykomunistycznych protestach studenckich, za co został tymczasowo aresztowany, a w 1974 skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności. Został zwolniony po kilku miesiącach wraz z innymi studentami na skutek nacisków międzynarodowych. W 1977 umożliwiono mu wyjazd do Niemiec Zachodnich, gdzie w 1979 doktoryzował się z filozofii na Universität Konstanz^[1][2]. Pracował w Niemczech w różnych instytutach badawczych i na uniwersytetach, zajmował się również tłumaczeniami^[2]. Powrócił do Jugosławii w 1989, otrzymując posadę profesora filozofii na Uniwersytecie w Nowym Sadzie^[1].

11 grudnia 1989 znalazł się w gronie 13 intelektualistów, którzy powołali Partię Demokratyczną, nawiązującą do przedwojennego ugrupowania^[2]. Po jej formalnym zarejestrowaniu Zoran Đinđić w 1990 objął funkcję przewodniczącego komitetu wykonawczego. W trzech pierwszych wielopartyjnych wyborach w pierwszej połowie lat 90. uzyskiwał mandat deputowanego^[1]. W 1994 zastąpił Dragoljuba Mićunovicia na stanowisku przewodniczącego Partii Demokratycznej^[3].

Stał się wówczas jednym z głównym opozycjonistów wobec rządów postkomunistów Slobodana Miloševicia. W 1996 kierowana przez niego DS w koalicji z Demokratyczną Partią Serbii (DSS) Vojislava Koštunicy i innymi opozycyjnymi formacjami zwyciężyła w wyborach lokalnych w kilku większych miastach Serbii. Władza odmawiała uznania wyników wyborów, co doprowadziło do masowych skutecznych protestów. Zoran Đinđić w lutym 1997 objął urząd burmistrza Belgradu. W tym samym roku jego DS i DSS zbojkotowały wybory parlamentarne. Doszło jednocześnie do sporów w opozycji, dotychczasowy sojusznik Serbski Ruch Odnowy wsparł we wrześniu 1997 odwołanie Zorana Đinđicia z urzędu burmistrza^[1].

W 1999 podczas konfliktu w Kosowie i natowskich nalotów zignorował powołanie do wojska, wyjechał do Czarnogóry, motywując to otrzymywanymi pogróżkami^[2]. W 2000 współtworzył Demokratyczną Opozycję Serbii, w której Partia Demokratyczna stała się jednym z dwóch głównych ugrupowań. Wspierany przez DOS Vojislav Koštunica w wyborach na urząd prezydenta Jugosławii w tym samym roku pokonał Slobodana Miloševicia. Zoran Đinđić stał się jednym z liderów masowych protestów w całym kraju, gdy kontrolowana przez władze komisja wyborcza odmówiła uznania tych wyników. W konsekwencji doszło do obalenia Slobodana Miloševicia, a następnie zwycięstwa DOS w wyborach parlamentarnych z 23 grudnia 2000^[1][2]. Zoran Đinđić powrócił wówczas do parlamentu^[1], a 25 stycznia 2001 stanął na czele wielopartyjnego rządu^[3].

W trakcie jego urzędowania doszło do przekształcenia Federalnej Republiki Jugosławii w federację Serbii i Czarnogóry. W 2001 doprowadził do wydania Slobodana Miloševicia Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu dla byłej Jugosławii^[2]. Dochodziło jednocześnie do konfliktów politycznych z Vojislavem Koštunicą, na skutek których DSS została wykluczona z DOS^[2].

Zginął 12 marca 2003 w Belgradzie w zamachu. Został zastrzelony przez snajpera Zvezdana Jovanovicia, wywodzącego się z jednostek specjalnych^[1]. Zamach zorganizowali przedstawiciele służb specjalnych Jedinica za specijalne operacije i przestępczego klanu z Zemunu, dowodzeni przez Milorada Ulemka^[1][4].

Był żonaty z Ružicą Đinđić, miał dwoje dzieci^[2].

W 2015 pośmiertnie odznaczony Orderem Czarnogórskiej Wielkiej Gwiazdy^[5].

• Rząd Zorana Đinđicia