Zofia

Sophie Helen

Księżna Edynburga
Okres	od 10 marca 2023
Jako żona	Edwarda, księcia Edynburga
Poprzedniczka	Kamila
Dane biograficzne
Dynastia	Windsorowie (Wettynowie – Saksonia-Koburg-Gotha)
Data i miejsce urodzenia	20 stycznia 1965 Oksford
Ojciec	Christopher Rhys-Jones
Matka	Mary Rhys-Jones
Mąż	Edward, książę Edynburga (śl. 1999)
Dzieci	lady Ludwika (ur. 2003) hrabia Jakub (ur. 2007)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zofia, księżna Edynburga z domu Rhys-Jones (Sophie Helen Rhys-Jones, ur. 20 stycznia 1965 w Oksfordzie) – od 1999 członkini brytyjskiej rodziny królewskiej jako żona Edwarda, księcia Edynburga.

Herby Sophie

Zofia Helena Rhys-Jones urodziła się 20 stycznia 1965 w szpitalu Radcliffe Infirmary w Oksfordzie.

Jej rodzicami są Christopher Bournes Rhys-Jones, sprzedawca samochodów i jego żona, Mary Rhys-Jones z domu O'Sullivan, sekretarka, zmarła w sierpniu 2005 po krótkiej chorobie^[1].

Jej dziadkami byli ze strony ojca Theophilus Rhys-Jones (ur. 1902, zm. 29 grudnia 1959) i jego żona, Margaret Patricia Newall Bettany (ur. 17 marca 1904, zm. 20 marca 1985), natomiast ze strony matki Cornelius Thomas O'Sullivan (ur. 1897, zm. 1939) i jego żona, Doris Emma Stokes (ur. 1901).

Ma starszego brata, Davida Rhys-Jones.

Została ochrzczona w kościele anglikańskim. Jednym z jej ojców chrzestnych był aktor Thane Bettany, przybrany brat jej ojca^[2].

Rodzina Rhys-Jones przeprowadziła się z Oksfordu do hrabstwa Kent, gdzie Zofia rozpoczęła naukę w Dulwich College Preparatory School w Cranbrook. Następnie uczęszczała do żeńskiej szkoły Kent College School for Girls w Pembury. Edukację zakończyła w West Kent College w Tonbridge.

W trakcie nauki Zofia brała udział w zawodach sportowych, reprezentując szkołę w takich dyscyplinach jak siatkówka, hokej na trawie, gimnastyka czy pływanie. Wśród jej zainteresowań były również balet i aktorstwo.

Po ukończeniu szkoły rozpoczęła pracę w branży public relations. Przez pięć lat pracowała w londyńskim Capital Radio w dziale promocji, a także w The Quentin Bell Organisation oraz MacLaurin Communications & Media.

W 1996 założyła firmę RJH Public Relations, którą prowadziła wspólnie z partnerem biznesowym przez ponad pięć lat. W marcu 2002 zrezygnowała ze stanowiska prezesa agencji, by poświęcić się obowiązkom królewskim. Firma przestała istnieć w 2006.

W 1993 roku w czasie turnieju tenisowego Real Tennis Challenge Zofia poznała księcia Edwarda, najmłodszego syna Filipa, księcia Edynburga i Elżbiety II, królowej Zjednoczonego Królestwa. Pałac Buckingham ogłosił ich zaręczyny 6 stycznia 1999^[3].

19 czerwca królowa nadała swojemu synowi tytuł hrabiego Wessexu (w przeciwieństwie do jego starszych braci, którzy z okazji ślubu otrzymali tytuły książęce). Ceremonia zaślubin miała miejsce tego samego dnia w Kaplicy Świętego Jerzego na Zamku Windsor. Rodzina królewska zdecydowała się na prywatną uroczystość, biorąc pod uwagę niedawną śmierć księżnej Walii oraz rozwody całej trójki rodzeństwa księcia Edwarda po hucznych ślubach i weselach. Zofia otrzymała tytuł Jej Królewskiej Wysokości Hrabiny Wessexu. Małżonkowie spędzili swój miesiąc miodowy w Balmoral^[4].

Para książęca zamieszkała w Bagshot Park w Surrey.

6 grudnia 2001 hrabina zasłabła w swoim domu w Surrey i została przetransportowana helikopterem do Szpitala Króla Edwarda VII w Londynie, gdzie przeszła zabieg usunięcia ciąży pozamacicznej^[5]. Zofia była w szóstym tygodniu ciąży, a o tym fakcie nie wiedział nikt spośród członków rodziny królewskiej^[6][7]. 10 grudnia została wypisana ze szpitala^[8].

6 maja 2003 rodzina królewska ogłosiła oficjalnie ciążę hrabiny^[9]. Narodziny dziecka zaplanowane były na grudzień tego roku, ale 8 listopada doszło do przedwczesnego odklejenia łożyska i Zofia została przewieziona karetką pogotowia do Frimley Park NHS Hospital w Surrey. Tam wykonano w trybie pilnym cesarskie cięcie, w wyniku którego na świat przyszła córka pary książęcej. Dziewczynka została przewieziona do oddziału neonatologicznego Szpitala Świętego Jerzego. Książę Edward był w tym czasie z oficjalną wizytą na Mauritiusie i nie zdążył na poród żony^[10]. Zofia opuściła szpital 19 listopada, natomiast dziecko zostało wypisane 23 listopada^[11]. 26 listopada ogłoszono imiona dziecka: Ludwika Alicja Elżbieta Maria.

2 lipca 2007 podano informację o kolejnej ciąży 42-letniej Zofii^[12]. 17 grudnia 2007 we Frimely Park NHS Hospital drogą cesarskiego cięcia urodził się syn pary książęcej, Jakub Aleksander Filip Teodor, wicehrabia Severn^[13]. Jego imiona ogłoszono 21 grudnia^[14].

Ludwika i Jakub są wnukami brytyjskiego monarchy w linii męskiej i w związku z tym przysługuje im używanie predykatu Ich Królewskich Wysokości oraz tytułów książąt Zjednoczonego Królestwa. Jednak zgodnie z życzeniem ich rodziców, tytułowane są jak dzieci hrabiego (odpowiednio lady Windsor i wicehrabia Severn - drugi z tytułów księcia Edwarda), a nie jak dzieci księcia. To powoduje również, że nie są formalnie członkami brytyjskiej rodziny królewskiej, a prywatnymi osobami. Decyzja podyktowana była głównie nikłymi szansami na objęcie przez nich w przyszłości tronu^[15].

5 lipca 2017 helikopter z hrabiną na pokładzie w ostatniej chwili uniknął zderzenia z szybowcem^[16]. Pasażerowie nie odnieśli obrażeń.

W czerwcu 2018 rodzina Wessexów przeprowadziła się z Pałacu Buckingham do Pałacu Świętego Jakuba w Londynie^[17].

Brytyjska rodzina królewska

JKM król Wielkiej Brytanii i JKM królowa Wielkiej Brytanii JKW książę Walii i JKW księżna Walii JKW książę Jerzy z Walii JKW księżniczka Karolina z Walii JKW książę Ludwik z Walii JKW książę Sussexu i JKW księżna Sussexu JKW książę Archie z Sussexu JKW księżniczka Lilibet z Sussexu JKW książę Yorku JKW księżniczka Beatrycze z Yorku JKW księżniczka Eugenia z Yorku JKW książę Edynburga i JKW księżna Edynburga hrabia Wessexu lady Ludwika JKW księżniczka królewska JKW książę Gloucester i JKW księżna Gloucester JKW książę Kentu i JKW księżna Kentu JKW książę Michał z Kentu i JKW księżna Michael z Kentu JKW księżniczka Aleksandra

Jako żona brytyjskiego księcia, Zofia uprawniona jest do używania predykatu Jej Królewskiej Wysokości. Od 2023 nosi tytuł księżnej Edynburga, wcześniej tytułowana była jako hrabina Wessexu (od 1999) i hrabina Forfar (od 2019).

Zaangażowana jest w działalność publiczną i charytatywną. Reprezentuje brytyjskiego monarchę w oficjalnych wystąpieniach.

W czerwcu 2005, czerwcu 2009, wrześniu 2014 i czerwcu 2016^[18] Zofia i Edward przebywali na dyplomatycznych wyjazdach w Kanadzie.

W marcu 2012 para książęca złożyła wizytę na Wyspach Kanaryjskich, a w czerwcu w Gibraltarze^[19].

We wrześniu 2013^[20] i w kwietniu 2019^[21] hrabina odwiedzała Indie.

Wiosną 2013 pojechała do Czech; w czerwcu odwiedziła Bułgarię, Rumunię i Słowenię; natomiast w październiku Republikę Południowej Afryki.

W marcu 2014 hrabina złożyła wizyty dyplomatyczne na Barbadosie i Jamajce^[22].

W lutym 2015 hrabia i hrabina Wessexu przebywali w Finlandii, natomiast w listopadzie Zofia odwiedziła w Nowym Jorku miejsce upamiętniające ofiary zamachów terrorystycznych na World Trade Center z 11 września 2001^[23].

W marcu 2017 promowała w Malawi równość płci i dostęp dziewcząt do edukacji^[24]; w maju udała się do Estonii^[25]; w październiku do Brunei^[26], a w listopadzie w czasie wyprawy do Bangladeszu promowała profilaktykę ślepoty^[27].

W lutym 2018 hrabia i hrabina Wessexu wzięli udział w obchodach 70. rocznicy odzyskania niepodległości przez Sri Lankę^[28].

20 września 2018 złożyła oficjalną wizytę na wyspie Wight^[29].

W październiku 2018 razem z mężem pojechała na Litwę, Łotwę i Estonię, by celebrować setną rocznicę odzyskania niepodległości przez te państwa^[30].

19 czerwca 2019 po raz pierwszy odwiedziła Liban. Spotkała się z syryjskimi rodzinami, korzystającymi z pomocy Wielkiej Brytanii i odwiedziła ambasadę brytyjską w Bejrucie^[31].

19 września udała się z dwudniową wizytą do Nairobi, a jej tematem było zapobieganie przemocy wobec dziewcząt, edukacja kobiet i równość płci^[32].

W styczniu 2010 została odznaczona Royal Victorian Order przez królową Elżbietę II^[33].

W marcu 2015 reprezentowała rodzinę królewską w czasie ponownego pogrzebu króla Ryszarda III w katedrze św. Marcina w Leicesterze^[34].

We wrześniu 2016 przemierzyła rowerem liczącą 445 mil trasę z pałacu Holyroodhouse w Szkocji do Pałacu Buckingham w Londynie, aby zebrać pieniądze na rzecz fundacji księcia Edynburga^[35][36].

W styczniu 2019 została patronem Thames Valley Air Ambulance^[37], a w maju przejęła od swojego teścia funkcję królewskiego patrona Chartered Management Institute^[38].

9 kwietnia 2021 zmarł Filip, książę Edynburga^[39]. Zofia wraz ze swoją rodziną wzięła udział w spacerze w Windsorze, w czasie którego spotkała się z poddanymi i oglądała pozostawione przez nich pamiątki^[40], a 17 kwietnia była gościem uroczystości pogrzebowych na zamku Windsor^[41].

W lipcu 2021 przejęła funkcję królewskiego patrona organizacji Guide Dogs od księżniczki Aleksandry, pani Ogilvy^[42], natomiast we wrześniu została królewskim patronem fundacji charytatywnej OSCAR International^[43][44].

W styczniu 2022 udała się do Kataru w ramach współpracy z fundacją charytatywną Orbis, zajmującą się problemem utraty wzroku; hrabina była globalnym ambasadorem Międzynarodowej Agencji Prewencji Ślepoty^[45].

29 marca 2022 była gościem ceremonii dziękczynnej w opactwie westminsterskim za życie jej teścia, Filipa, księcia Edynburga^[46].

W kwietniu 2022 razem z mężem reprezentowali królową w czasie tygodniowej wizyty na Karibach^[47]. Odwiedzili Antiguę i Barbudę, Saint Lucię oraz Saint Vincent i Grenadyny^[48].

W czerwcu 2022 wzięła udział w obchodach 70-lecia panowania Elżbiety II^[49][50].

8 września 2022 w Balmoral zmarła królowa Elżbieta II^[51]. Po usłyszeniu informacji o pogarszającym się stanie zdrowia monarchini hrabina z mężem udali się do Szkocji, ale dotarli tam już po śmierci Elżbiety^[52]. 10 września Zofia razem z członkami rodziny królewskiej uczestniczyła w spacerze w Balmoral, w czasie którego spotkała się z poddanymi i oglądała pozostawione przez nich pamiątki^[53]. Towarzyszyła swojemu mężowi i dzieciom w czasie czuwania dzieci, a następnego dnia wnuków przy trumnie królowej w Westminster Hall^[54][55].

17 września spotkała się z poddanymi przez Pałacem Buckingham^[56], a 19 września wzięła udział w pogrzebie królowej Elżbiety II w opactwie westminsterskim^[57].

Nowym monarchą został szwagier Zofii, król Karol III^[58].

10 marca 2023, w dniu 60. urodzin, mąż Zofii, Edward, otrzymał od swojego brata tytuł księcia Edynburga, noszony poprzednio przez ich ojca, księcia Filipa^[59]. Tym samym Zofia stała się Jej Królewską Wysokością Księżną Edynburga.

6 maja 2023 wzięła udział w ceremonii koronacji króla Karola III i królowej Kamili w opactwie westminsterskim^[60].

W czerwcu 2023 została Damą Wielkiego Krzyża Orderu Świętego Jana w czasie ceremonii, której przewodniczył Ryszard, książę Gloucester; decyzję o nadaniu jej odznaczenia podjęła królowa Elżbieta II w kwietniu 2022^[61].

We wrześniu 2023 reprezentowała brytyjską rodzinę królewską w uroczystościach pogrzebowych byłego prezydenta Włoch, Giorgio Napolitano w Rzymie^[62]. W tym samym miesiącu otrzymała dwie nowe honorowe role militarne od króla Karola III - została Royal Colonel of the Queen's Own Yeomanry (funkcja pełniona wcześniej przez króla) i Colonel-in-Chief of The Royal Irish Regiment (funkcja pełniona wcześniej przez Andrzeja, księcia Yorku)^[63].

W listopadzie 2023 uczestniczyła w oficjalnej wizycie do Wielkiej Brytanii prezydenta Korei Południowej, Yoon Suk-yeol i jego małżonki, Kim Keon-hee^[64].

W marcu 2024 razem ze swoją szwagierką, księżniczką Anną w imieniu króla przyjęły na przyjęciu w Pałacu Buckingham weteranów wojny koreańskiej^[65].

29 kwietnia 2024 została pierwszą członkinią brytyjskiej rodziny królewskiej, która odwiedziła ogarniętą wojną Ukrainę^[66]. Księżna oddała hołd ofiarom zbrodni w Buczy, a także spotkała się z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim i pierwszą damą, Ołeną Zełenśką^[67].

Reprezentowała brytyjską rodzinę królewską podczas ceremonii zaślubin:

• księcia Konstantyna z Holandii z Laurentien Brinkhorst (Haga, 2001)^[68]

• Haakona, księcia koronnego Norwegii z Mette-Marit Tjessem Høiby (Oslo, 2001)^[69]

• Wilhelma-Aleksandra, księcia Oranii z Maksymą Zorreguiettą (Amsterdam, 2002)^[70]

• księżniczki Marty Ludwiki z Norwegii z Arim Behnem (Trondheim, 2002)^[71]

• Fryderyka, księcia koronnego Danii z Marią Donaldson (Kopenhaga, 2004)^[72]

• Wiktorii, księżnej koronnej Szwecji z Danielem Westlingiem (Sztokholm, 2010)^[73]

• Alberta II, księcia Monako z Charlene Wittstock (Monako, 2011)^[74]

• Wilhelma, dziedzicznego wielkiego księcia Luksemburga z hrabianką Stefanią de Lannoy (Luksemburg, 2012)^[75]

• Magdaleny, księżnej Hälsinglandu i Gästriklandu z Krzysztofem O'Neill (Sztokholm, 2013)^[76]

• Karola Filipa, księcia Värmlandu z Zofią Hellqvist (Sztokholm, 2015)^[77].

Jest patronką ponad 70 instytucji i organizacji, między innymi:

• 100 Women in Finance – organizacja wspierająca rozwój karier zawodowych kobiet; Zofia pełni funkcję globalnego ambasadora^[78];
• Awareness Foundation – organizacja walcząca z nietolerancją religijną^[79];
• Blind Veterans – wspomaga wojskowych, którzy utracili wzrok^[80];
• Brainwave – fundacja pomagająca dzieciom z zaburzeniami rozwoju^[81];
• Breast Cancer Haven – fundacja wspierająca osoby cierpiące na raka piersi; Zofia pełni funkcję prezydenta, a królewskim patronem organizacji jest książę Walii^[82];
• Brendoncare Foundation – organizacja wspierająca osoby starsze i wspomagająca rozbudowę domów opieki^[83];
• British Bobsleigh & Skeleton Association^[84];
• British Cycling Federation^[85];
• British Wheelchair Basketball^[86];
• Caring For Life – organizacja wspierająca osoby bezdomne^[87];
• Central School of Ballet^[88];
• Chartered Management Institute – przejęła ten patronat w maju 2019 od księcia Edynburga; organizacja skupia się na równości w zatrudnieniu niezależnie od płci i na poprawie warunków pracy^[89];
• Childline – linia telefoniczna dla dzieci i młodych osób potrzebujących pomocy^[90];
• David Lewis Centre – brytyjskie centrum leczenia padaczki^[91];
• Disability Initiative – fundacja wspierająca osoby niepełnosprawne^[92];
• England Hockey^[93];
• Friends of the Royal London Hospital^[94];
• International Agency for the Prevention of Blindness (IAPB) – globalny ambasador;
• Leeds Children's Hospital^[95];
• London College of Fashion – hrabina została pierwszym królewskim patronem tej szkoły w marcu 2013^[96];
• Meningitis Now – organizacja promująca wiedzę na temat chorób wywoływanych przez meningkokoki^[97];
• National Society for the Prevention of Cruelty to Children – narodowa organizacja zapobiegania okrucieństwu wobec dzieci^[98];
• Remus Memorial Horse Sanctuary – miejsce zajmujące się leczeniem chorych zwierząt^[99];
• Royal College of Obstetricians and Gynaecologists – ośrodek szkolący położników i ginekologów; współpatronami szkoły są księżna Gloucester, księżniczka królewska i księżniczka Aleksandra^[100];
• Royal College of Speech and Language Therapists - ośrodek szkolący logopedów i terapeutów mowy^[101];
• Royal Mencap Society – organizacja wspierająca osoby, mające trudności w nauce^[102];
• Shooting Star Chase – organizacja wspierająca rodziców śmiertelnie chorych dzieci^[103];
• Thames Vallery Air Ambulance – objęła patronatem w styczniu 2019; Zofia wspierała organizację od wielu lat w związku z pomocą, jaką otrzymała od pogotowia lotniczego w czasie komplikacji zdrowotnych, jakich doznała w 2001^[104];
• The Duke of Edinburgh's International Award Foundation – międzynarodowa nagroda imienia księcia Edynburga; Zofia pełni funkcję globalnego ambasadora, natomiast jej mąż jest prezesem^[105];
• The Earl and Countess of Wessex Charitable Trust – fundacja hrabiego i hrabiny Wessexu, wspierająca młodych ludzi;
• The National Autistic Society – narodowa fundacja pomagająca osobom z autyzmem;
• The Queen Elizabeth Diamond Jubilee Trust – fundacja powstała z okazji diamentowanego jubileuszu panowania królowej Elżbiety II; Zofia pełni funkcję wicepatrona^[106];
• The Royal Agricultural Society of England – organizacja wspierająca brytyjskie rolnictwo; hrabina Wessexu pełni funkcję członka zarządu, razem z księciem Edynburga i księciem Walii; natomiast patronem pozostaje królowa^[107];
• The Scar Free Foundation – fundacja wspomagająca osoby oszpecone^[108];
• The Wallace Collection Foundation – londyńskie muzeum, posiadające w swojej kolekcji obrazy, porcelanę i meble^[109];
• Toronto General & Western Hospital – kanadyjski szpital, specjalizujący się w opiece kardiologicznej i transplantologii^[110];
• Transform Housing & Support – organizacja wspierająca słabsze osoby w rozpoczynaniu samodzielnego życia^[111];
• Treloar Trust – organizacja wspierająca osoby niepełnosprawne^[112];
• Ubunye Foundation – fundacja wspomagająca kraje afrykańskie^[113];
• Women's Network Forum – hrabina pełni funkcję prezesa^[114].

Po ślubie z księciem Edwardem otrzymała tytuł Jej Królewskiej Wysokości Hrabiny Wessexu, Wicehrabiny Severn. Królowa Elżbieta II ogłosiła również, że Edward przejmie tytuł księcia Edynburga po śmierci swoich rodziców^[115]. 13 marca 2019, z okazji 55. urodzin księcia, królowa nadała mu dodatkowy tytuł hrabiego Forfar, którego może używać w czasie pobytu w Szkocji^[116].

10 marca 2023 król Karol III nadał Edwardowi tytuł księcia Edynburga^[117], w związku z czym Zofia została Jej Królewską Wysokością Księżną Edynburga.