Stryków
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Stryków – widok od strony zalewu | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Prawa miejskie |
1394 | ||||
| Burmistrz |
Piotr Ślęzak | ||||
| Powierzchnia |
8,15 km² | ||||
| Populacja (31.12.2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 42 | ||||
| Kod pocztowy |
95-010 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
EZG | ||||
Położenie na mapie gminy Stryków  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu zgierskiego  | |||||
 51°54′04″N 19°36′39″E/51,901111 19,610833
| |||||
| TERC (TERYT) |
1020084 | ||||
| SIMC |
0959240 | ||||
| Hasło promocyjne: Spotkajmy się w Strykowie | |||||
Urząd miejski ul. Tadeusza Kościuszki 2795-010 Stryków | |||||
| Strona internetowa | |||||
Stryków – miasto w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Stryków. Był miastem szlacheckim[2].
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 3478 mieszkańców przy gęstości zaludnienia na poziomie 426,7 osoby/km²[1].
Stryków położony jest w historycznej ziemi łęczyckiej[3], na obszarze Wzniesień Łódzkich, nad rzeką Moszczenicą, na północny wschód od Łodzi. W obrębie miasta znajduje się zalew o powierzchni 9 ha[4].
Historia
Stryków uzyskał prawa miejskie w 1394 r. z rąk Władysława Jagiełły na prośbę Deresława de Thulka – podskarbiego łęczyckiego i ówczesnego dziedzica tamtejszych dóbr. W średniowieczu Stryków leżał przy drodze ze Zgierza do Łowicza łączącej Mazowsze z Wielkopolską i Śląskiem. Miasto ze swymi 45 rzemieślnikami (13 sukienników, 5 kupców i kramarzy oraz 5 szynkarzy) stanowiło lokalny ośrodek handlu i rzemiosła, było też ośrodkiem dóbr szlacheckich. Po najeździe szwedzkim w XVII wieku miasto podupadło i zaczęło się odradzać dopiero pod koniec XVIII wieku dzięki F. Czarneckiemu, który próbował ze Strykowa uczynić ośrodek produkcji tekstylnej.
Mimo sprowadzenia handlarzy wełną oraz sukienników Stryków pozostawał ciągle miasteczkiem o charakterze rzemieślniczo-rolniczym i w 1870 r. utracił prawa miejskie. W 1902 r. Stryków uzyskał połączenie kolejowe z Łodzią i Warszawą. Również na początku XX wieku stał się dużym ośrodkiem mariawitów. Dzięki ponownemu rozwojowi rzemiosła, zwłaszcza krawiectwa, szewstwa i garbarstwa w 1923 r. Stryków odzyskał prawa miejskie.
W trakcie II wojny światowej miasto straciło 45% ludności, głównie Żydów, wymordowanych przez hitlerowców, oraz mieszkających w Strykowie Niemców, którzy opuścili miasto uciekając przed Sowietami.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. łódzkiego.
Zabytki
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[5] na listę zabytków wpisany jest obiekt:
- dom, ul. Adama Mickiewicza 3, drewniany, 2 poł. XIX, nr rej.: 725-I-109 z 9.11.1956
Turystyka
Atrakcją turystyczno-rekreacyjną miasta jest (zwłaszcza w okresie letnim) zalew o pow. 9 ha wraz z plażą i strzeżonym kąpieliskiem. Na miejscu można wypożyczyć sprzęt pływający (rowery wodne, kajaki). Obok zalewu urządzono duży parking. Na terenie szkoły podstawowej nr 2 znajduje się obiekt sportowy zbudowany w ramach programu Orlik 2012. W jego skład wchodzą: boisko do piłki nożnej ze sztuczną murawą, boisko do koszykówki oraz tenisa ziemnego, a także szatnie. Z inicjatywy młodzieży, nad zalewem powstał również skatepark. W Strykowie znajdują się: ośrodek zdrowia, posterunek policji, dworzec PKP, postój taxi, hotel, jednostka Państwowej Straży Pożarnej, jednostka OSP, tor motocrossowy, trzy stacje paliw (w tym dwie z gazem, a jedna przy trasie do Łodzi).
Atrakcjami są również:
- murowane i drewniane domy z czterospadowymi dachami z XVIII i XIX wieku,
- neobarokowy rzymskokatolicki kościół św. Marcina z XX wieku,
- fragmenty dawnego kościoła z XVII wieku,
- neogotycki starokatolicki kościół mariawitów pod wezwaniem św. Anny i św. Marcina z XX wieku
- dom parafialny parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.
- cmentarz mariawicki z grobami żołnierzy poległych w bitwie nad Bzurą.
- rezerwaty leśne Struga Dobieszkowska i Grądy nad Moszczenicą.
Sport
W miejscowości działają klub piłki nożnej, Zjednoczeni Stryków, występujący obecnie (sezon 2023/2024) w piłkarskiej IV lidze, gr. łódzkiej[6], oraz klub kolarski LUKS Dwójka Stryków.
Transport
Drogi
Obecnie przez Stryków przebiegają droga krajowa nr 14 oraz autostrada A2. Na południowy wschód od miasta znajduje się węzeł autostradowy Łódź Północ – skrzyżowanie autostrad A1 i A2.
Kolej
Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 15. W mieście znajduje się czynna stacja kolejowa Stryków[7] z zabytkowym budynkiem z początku XX w., wyremontowanym w 2012 r.
Komunikacja miejska
Miasto włączone jest do sieci komunikacji autobusowej MPK Łódź: linia 60C[8] oraz MUK w Zgierzu: linia 2[9].
Gospodarka
Dzięki powstającemu skrzyżowaniu autostrad A1 i A2 miasto stało się jednym z najważniejszych punktów komunikacyjnych tej części Europy. Wpływa to na duży przypływ inwestorów – szczególnie z branży logistycznej. W ostatnich latach bezrobocie spadło z 13 do 4 proc., a budżet gminy urósł o 40 mln zł – z 10 do 50 (stan na 2012 rok)[10].
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Państwowe Gospodarstwo Hodowli Zwierząt Futerkowych w Strykowie i Smolicach[11].
Oświata
W Strykowie znajdują się 2 szkoły podstawowe.
Religia
W Strykowie znajdują się dwa kościoły: neobarokowy kościół św. Marcina będący siedzibą parafii rzymskokatolickiej i neogotycki kościół św. Anny i św. Marcina będący siedzibą parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.
W mieście żyje również diaspora Kościoła Katolickiego Mariawitów, utrzymująca kontakt z parafią w Niesułkowie. Wierni ze Strykowa odprawiają adorację ubłagania 9. dnia każdego miesiąca[12].
Na północny zachód od centrum Strykowa znajdują się pozostałości po cmentarzu żydowskim, na którym ostatni pochówek został przeprowadzony w 1946 r. Data założenia cmentarza nie jest znana. Prawdopodobnie powstał w XVIII w. Do 1811 r. był jednym z miejsc pochówku żydowskich mieszkańców Łodzi. Cmentarz uległ zniszczeniu, gdy, w czasach PRL, został zajęty przez Przedsiębiorstwo Produkcji Elementów Budowlanych i składowano na nim gruz. W wyniku dewastacji wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W 2020 r., z inicjatywy Nechemii Pinkusewicza, na cmentarzu w domniemanych miejscach pochówków cadyków Efraima Fiszla Szapiro (zm. 10 stycznia 1822 r. - 17 tewet 5582 r.) oraz Zewa Wolfa syna Awrahama Landau'a (zm. 14 września 1891 r. - 11 elul 5651) wzniesiono ohele[13].
W centrum miasta, obok cmentarza katolickiego, znajduje się cmentarz ewangelicki, a na nim kilkanaście grobów protestanckich, w większości niemieckich, sprzed 1945. Duża kolonia osadników niemieckich znajdowała się w podstrykowskiej osadzie Tymianka.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Strykowa w 2014 roku[14].
Ludzie związani ze Strykowem
Łazarz Andrysowicz (ur. ? w Strykowie, zm. przed 22 maja 1577) – renesansowy polski drukarz, założyciel Oficyny Łazarzowej. Wydał ok. 270 książek, dbając w wysokim stopniu o estetykę publikacji.
Maciej Stryjkowski Matys Strykowski (łac. Matthias Strycovius ps. „Osostevitius”) herbu Leliwa (ur. w 1547 w Strykowie, zm. między 21 października 1586 a 1593) – polski historyk i poeta, dyplomata, kanonik.
Adam Mierosławski (ur. 23 kwietnia 1815 w Strykowie, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach podczas rejsu do Australii 6 maja 1851, pochowany w oceanie) – polski powstaniec, marynarz, inżynier, brat Ludwika – prapradziada Stanisława Dygata, syn płk. Adama Kaspra[15].
Zishe Breitbart (ur. 22 lutego 1893 w Strykowie, zm. 12 października 1925 w Berlinie) – cyrkowiec żydowskiego pochodzenia, siłacz i aktor estradowy, bohater folkloru żydowskiego. Był znany w latach dwudziestych XX wieku jako Najsilniejszy człowiek świata i Król żelaza. Stanowił wzór dla postaci komiksowej – Supermana[16].
Paweł Radziszewski (ur. 30 października 1890 w Strykowie, zm. 17 września 1931 w Rudce) – polski geolog, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, członek Polskiego Towarzystwa Geologicznego.
Józef Lucjan Kępiński (ur. 12 września 1900 w Strykowie, zm. 26 marca 1964 w Warszawie) – podpułkownik, pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Tomasz Wiesław Bystroński (ur. 23 marca 1953 w Strykowie) – polski samorządowiec, wieloletni wójt gminy Nowosolna.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 15.
- ↑ Alicja Szymczakowa: Piotr Tłuk ze Strykowa h. Łazęka. Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1981. [dostęp 2020-08-09].
- ↑ Opis gminy Stryków. [dostęp 2011-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-01)].
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].
- ↑ Skarb - Zjednoczeni Stryków [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-03-27].
- ↑ Łódzka Kolej Aglomeracyjna sp. z o.o.: Budowa systemu Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej – Etap I (PDF). [dostęp 2012-05-24].
- ↑ MPK Łódź – rozkłady jazdy. [dostęp 2012-05-24].
- ↑ EZG.INFO.PL – Międzygminna linia Aleksandrów – Zgierz – Stryków ruszy 1 października [online], ezg.info.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-16] (pol.).
- ↑ gazetaprawna.pl: Wszyscy korzystają na bliskości autostrad – szczególnie małe miasta. [dostęp 2012-12-06].
- ↑ Dz.U. z 1990 r. nr 51, poz. 301
- ↑ Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów)
- ↑ Krzysztof Bielawski, Stryków [online], cmentarze-zydowskie.pl.
- ↑ Stryków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Jacek Perzyński, Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom wydawniczy, 2016, s. 41.
- ↑ Jacek Perzyński, Żeglarz i siłacz, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016, s. 60-87.
Linki zewnętrzne
- Stryków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 440.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
| Wsie |
|
|---|---|
| Część miasta | |
| Części wsi |
|
| Przysiółek wsi |
|
