Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Zimny Dół (dolina)

Zimny Dół – częściowo wąwóz, częściowo dolina w miejscowości Czułów, w gminie Liszki w województwie małopolskim[1]. Jest prawym odgałęzieniem Doliny Sanki na Garbie Tenczyńskim będącym częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[2].

Dolina ma długość około 1,5 km. Opada z wierzchowiny w kierunku północno-wschodnim i ma wylot na zakręcie Doliny Sanki, naprzeciwko znajdującego się w jej lewych zboczach Zamczyska. Dnem Zimnego Dołu prowadzi wąska droga asfaltowa z zakazem wjazdów samochodowych (nie dotyczy mieszkańców). U wylotu doliny znajduje się niewielkie miejsce parkingowe. Wzdłuż drogi rozrzucone są domy należącego do Czułowa osiedla Skałka. Zbocza doliny w większości porasta las[1]. W prawych orograficznie zboczach u wylotu doliny wznoszą się wapienne skały. Najbardziej imponująca z nich Łysina ma wysokość 55 m. Liczne, niewidoczne z drogi skały znajdują się także w prawych i lewych zboczach górnej części doliny[3]. W 1991 roku na fragmencie lewych zboczy utworzono rezerwat przyrody Zimny Dół o powierzchni 2,2 ha[4].

Na skałach w Zimnym Dole uprawiana jest wspinaczka skalna. Klasycznych wspinaczy skalnych zainteresowały głównie wysokie skały w dolnej części doliny: Łysina, Sępia Czułowska i Wacman. Większość dróg wspinaczkowych na tych skałach jest obita punktami asekuracyjnymi. Jest to rejon raczej dla zaawansowanych wspinaczy – większość dróg jest trudna (od VI do VIII w skali krakowskiej)[3]. Na początku 2018 roku otwarto nowy rejon wspinaczkowy – udostępniony do drytoolingu Kamieniołom w Zimnym Dole[5]. W prawych (orograficznie) zboczach górnej części wąwozu znajdują się liczne, mniejsze skały tworzące skalny labirynt. Skały te przez uprawiających bouldering opisywane są w grupach jako Labirynt, Przełaz, Głazy, Kanion i Wielka Zerwa – najwyższa z nich[6]. Od 1991 roku skały te znajdują się w obrębie rezerwatu przyrody i nie wolno na nich się wspinać. Dopuszczalne jest natomiast uprawianie boulderingu i klasycznej wspinaczki skalnej na skałach znajdujących się w lewych zboczach górnej części doliny. Tworzą one skalne grupy Niski Mur (Mały Mur), Grupa Krowy i Grupa Salamandry.

Dnem Zimnego Dołu spływa potok będący prawym dopływem Sanki. W górnej części doliny zasilany jest przez Źródło w Zimnym Dole wypływające w jaskini o tej samej nazwie. Jest to jedyny w tej części Jury przypadek wypływania źródła w jaskini. W dolinie w wielu miejscach odsłania się specyficzny rodzaj górnojurajskich wapieni skalistych. Są to wapienie zrostkowe składające się ze ściśle zlepionych z sobą okruchów skały wapiennej. Powstały na dnie płytkiego morza i są głównie wytworem sinic, w mniejszym stopniu gąbek krzemionkowych. Genezę ich powstania opisuje zamontowana przy rezerwacie tablica informacyjna Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego[7].

Dnem doliny prowadzi szlak turystyczny, przez rezerwat przyrody i labirynt wapiennych skał ścieżka dydaktyczna. Wędrując nią podziwiać można duże głazy o różnorodnych kształtach skalnych grzybów, murów skalnych, baszt i iglic. Ich charakterystyczną cechą jest występowanie dużych okapów[7]. Wszystkie te formy powstały głównie w wyniku procesów krasowych[7]. Krasowego pochodzenia są również jaskinie i schroniska, których w Zimnym Dole jest wiele. Są to: Długi Okap, Jaskinia za Źródłem Pierwsza, Jaskinia za Źródłem Druga, Niski Okap, Niedostępny Okap, Okap na Półce z Meandrem, Okap z Oknem, Okap za Zerwą Pierwszy, Okap za Zerwą Drugi, Schronisko Małe w Zimnym Dole, Schronisko nad Potoczkiem, Schronisko między Okapami, Schronisko w Skale Byczyn, Tunel w Uliczkach, Źródło w Zimnym Dole[8].


Szlaki turystyki pieszej

szlak turystyczny czerwony – dnem doliny prowadzi czerwony szlak turystyczny do Czernichowa.
– ścieżka edukacyjna pomiędzy skałami rezerwatu

Przypisy

  1. a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2024-08-07].
  2. Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2
  3. a b Paweł Haciski, Południowa część Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Warszawa, RING, 2015, ISBN 978-83-937960-0-7
  4. Rezerwat przyrody Zimny Dół, [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [online], Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska [dostęp 2019-03-20].
  5. Zimny Dół. Wspinaczka [online] [dostęp 2019-06-26].
  6. Labirynt. Wspinanie [online] [dostęp 2019-12-22].
  7. a b c Na podstawie tablic informacyjnych zamontowanych w dolinie
  8. Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2019-12-22].