Zielony Nowy Ład

Zielony Nowy Ład – inspirowany przez New Deal prezydenta Franklina D. Roosevelta program reform globalnego systemu finansowego, podatkowego i energetycznego oraz masowych inwestycji, których celem ma być pobudzenie gospodarki światowej i uniezależnienie jej od nieodnawialnych surowców oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i stworzenie milionów nowych miejsc pracy^[1].

Raport Fundacji Nowej Ekonomii (NEF)

Pierwszy raport zatytułowany Green New Deal ogłoszony został 21 lipca 2008 przez Grupę „Zielony Nowy Ład” i wydany przez Fundację Nowej Ekonomii. Przedstawia on propozycje strategii mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu, obecnemu kryzysowi finansowemu i szczytowi wydobycia ropy naftowej^[2]. Raport wzywa do ponownej regulacji finansów i podatków oraz znacznych inwestycji rządowych w odnawialne źródła energii. Jego pełny tytuł brzmi: „Zielony Nowy Ład: polityka ścisłej współpracy przeciw potrójnemu kryzysowi: finansowemu, klimatycznemu i naftowemu”^[3].

Do głównych zaleceń raportu należą:

rządowe inwestycje w wydajność energetyczną i mikrogenerację (rozproszone wytwarzanie energii elektrycznej), która przekształciłaby każdy budynek w elektrownię
tworzenie tysięcy zielonych miejsc pracy w celu rekonstrukcji infrastruktury gospodarki niskowęglowej
wprowadzenie podatku od zysków niespodziewanych na zyski zakładów naftowych i gazowych – za przykładem Norwegii – w celu zapewnienia rządowi środków na energię odnawialną i wydajność energetyczną
opracowanie finansowych bodźców dla zielonych inwestycji i redukcji zużycia energii
zmiany systemu finansowego Wielkiej Brytanii, jak również redukcja stóp procentowych Banku Anglii w celu wsparcia zielonych inwestycji
rozbicie dużych instytucji finansowych, „megabanków”, na mniejsze jednostki i tworzenie banków socjalnych (etycznych), zob. green banking
ponowna regulacja finansów międzynarodowych gwarantująca, że sektor finansowy nie dominuje nad resztą gospodarki. Ponadto ponowne wprowadzenie instrumentów kontroli kapitału
wzmożona, oficjalna kontrola nad produktami finansowymi takimi jak derywaty
zapobieganie praktykom spółek uchylających się od płacenia podatków poprzez żądanie raportów finansowych i podjęcie zdecydowanych kroków przeciw rajom podatkowym^[4]^[5]^[6].

Autorami raportu NEF nt. Zielonego Nowego Ładu są:

Larry Elliott, redaktor działu ekonomicznego w the Guardian
Colin Hines, jeden z dyrektorów Finance for the Future
Tony Juniper, były dyrektor Friends of the Earth
Jeremy Leggett, założyciel i przewodniczący Solar Century i SolarAid
Caroline Lucas, Partia Zielonych Anglii i Walii, posłanka Parlamentu Europejskiego w Grupie Zielonych
Richard Murphy, jeden z dyrektorów Finance for the Future and dyrektor Tax Research LLP
Ann Pettifor, była przewodnicząca Jubilee 2000 (kampanii za umorzeniem długów), dyrektor kampanii na rzecz Operation Noah
Charles Secrett, doradca ds. zrównoważonego rozwoju, były dyrektor Friends of the Earth International
Andrew Simms, dyrektor strategiczny New Economics Foundation

Pochodzenie i użycie nazwy

Tytuł raportu NEF ma w zamierzeniu przypominać Nowy Ład, program reform społecznych i gospodarczych wprowadzonych przez prezydenta Roosevelta w następstwie Czarnego Czwartku i nadchodzącego Wielkiego Kryzysu^[7]. Nazwa nie została jednak utworzona przez Grupę „Zielony Nowy Ład”. Wcześniej używali jej Thomas Friedman^[8]^[9] i Elsa Wenzel^[10]. Od czasu publikacji Zielonego Nowego Ładu fraza ta pojawia się coraz częściej. Ponadto występuje ona często w książce Van Jonesa „The Green Collar Economy”^[11].

„Globalny Zielony Nowy Ład”

Najbardziej znane zastosowanie nazwy dotyczy Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP). Achim Steiner, dyrektor wykonawczy UNEP, ogłosił 22 października 2008 w Londynie Inicjatywę Zielonej Gospodarki, znaną jako „Globalny Zielony Nowy Ład”. Podobnie jak Grupa „Zielony Nowy Ład”, inicjatywa UNEP nawołuje do gwałtownego wzrostu w sektorze zielonych miejsc pracy, a także restrukturyzacji globalnego systemu gospodarczego w taki sposób, by zmniejszyć zależność od paliw kopalnych^[12].

Australijskie oświadczenie

Organizacje ekologiczne Australian Conservation Foundation, Australian Council of Trade Union, Australian Green Infrastructure Council [1], Australian Council of Social Service, Climate Institute of Australia, Australian Institute of Superannuation Trustees [2] oraz Proper Council of Australia wydały 9 stycznia 2009 wspólne oświadczenie “W stronę Zielonego Nowego Ładu: bodźce ekonomiczne i akcja polityczna dla uniknięcia podwójnego kryzysu” („Towards a Green New Deal: Economic stimulus and policy action for the double crunch”)^[13]. W następstwie tego oświadczenia zorganizowano w październiku 2009, przy pomocy The Green Institute, Australijskich Zielonych i innych organizacji, konferencję w Melbourne. Jej celem było sformułowanie Zielonego Nowego Ładu dla Australii oraz omówienie jego kontekstu, zarysu, treści i wdrożenia.

Zielone Nowe Łady i zielone bodźce gospodarcze

Wiele z narodowych gospodarczych programów stymulacyjnych zaproponowanych lub przyjętych pod koniec 2008 i w 2009 posiadało „zielone aspekty”, np. w Stanach Zjednoczonych^[14], Japonii czy Korei Południowej^[15]. W 2009 zielone partie i organizacje z Nowej Zelandii zorganizowały konferencje i dyskusje prezentujące Zielony Nowy Ład. Australijscy Zieloni stanowiący języczek u wagi w rządzie, zaproponowali zmiany w planach rządzącej Australijskiej Partii Pracy w kwestii bodźców ekonomicznych, co niektórzy upatrywali jako Zielony Nowy Ład dla Australii. Europejska Partia Zielonych podczas kampanii do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku przyjęła manifest wyborczy „Zielony Nowy Ład dla Europy”, na rzecz którego działa obecnie Grupa Zielonych w Parlamencie Europejskim^[16]. Także związana z Europejską Partią Zielonych, Zielona Fundacja Europejska wydała serię raportów na temat Zielonego Nowego Ładu z perspektywy globalnej, Unii Europejskiej oraz poszczególnych krajów członkowskich^[17].