Zdanie egzystencjalne – zdanie, w którym informuje się o istnieniu danej rzeczy, osoby bądź zjawiska w pewnych okolicznościach. W różnych językach przyjmuje różne struktury; może być wprowadzane specjalną konstrukcją, jak np. w języku angielskim, bądź też przypadkiem jak w języku fińskim.

Wprowadzane jest przez konstrukcję there is – there are^[1]:

There is a pig in the garden. – W ogrodzie jest świnia.

There is no water on the Moon. – Na Księżycu nie ma wody.

Ponieważ definicja ta jest ściśle syntaktyczna, zdaniem egzystencjalnym nie nazwiemy zdania o jednakowym znaczeniu^[2]:

A pig is in the garden. – W ogrodzie jest świnia.

Gary Milswark zaproponował inną definicję zdania egzystencjalnego w języku angielskim. Będą to zdania rozpoczynające się od there, które mówią o istnieniu zbioru obiektów, przy założeniu, że jest to zbiór niepusty. Wtedy do zdań egzystencjalnych zaliczymy także na przykład^[3]:

There were several people dead in the school shooting. – Kilka osób zginęło w trakcie szkolnej strzelaniny.

There ensued a quarrel. – Wywiązała się kłótnia.

Zwykle zaczyna się od okolicznika miejsca: Kadulla on auto (na ulicy jest samochód)^[4]. Gdy w grę wchodzi nieoznaczona liczba (ilość) desygnatu, występuje partitivus^{[potrzebny przypis]}:

Lasissa on olutta – W szklance jest piwo (jakaś ilość).

Poikia juoksee pihalla – Po podwórku biegają (jacyś) chłopcy.

Konstrukcja informująca o istnieniu to w języku francuskim il y a. Konstrukcja il y a oparta jest na zaimku il (on) i III osobie czasownika avoir→ a (ma). Czynnikiem wprowadzającym relację istnienia jest zaimek y, który w tym przypadku sugeruje obecność desygnatu w konkretnym miejscu^[5].

Cechą niemieckiego zdania egzystencjalnego jest es gibt. Pierwotne znaczenie czasownika geben, którego III os. lp. brzmi es gibt to dawać. W tej strukturze istnieniu nadano sens przenośny: "natura bądź opatrzność daje nam". Zgodnie ze zrębami gramatyki kognitywnej, semantycznie dawać jest bliskie istnieniu^[6].

Pewien typ zdań wskazuje jedynie na istnienie pewnej rzeczy bądź zjawiska^[7]. Zdanie egzystencjalne może zawierać informacje dotyczące lokalizacji przedmiotu (zdanie lokatywne) lub aktualnym usytuowaniu. Obok czasownika "być" stosuje się wtedy "stać". "siedzieć" i inne^[8].

W języku rosyjskim klasyczne zdanie egzystencjalne według teorii lingwistycznych^[9] w ujęciu struktur znaczeniowych (a nie abstrakcyjno-gramatycznych) i składowych semantycznych zawiera trzy podstawowe komponenty: jeden wskazujący obszar (przestrzenny – i ten jest przeważający dla języka rosyjskiego, lub temporalny) istnienia lub przebywania, drugi – istniejący w danym obszarze obiekt (lub klasa obiektów), a trzeci – fakt istnienia, przebywania lub posiadania. Jednocześnie wskazywane jest, że o ile dwa pierwsze komponenty zdań egzystencjalnych (bytowych) są w języku rosyjskim nadzwyczaj mobilne i podlegają nieustannym zmianom, to komponent trzeci, potwierdzający ideę istnienia, jest względnie niezmienny.

Jako przykłady zdań bytowych są podawane zdania poniższe^[9]:

• Давно тому назад, в городе Тифлисе [obszar], жил [istnienie] один богатый турок [obiekt]. (Dawno temu w Tyflisie mieszkał pewien bogaty Turek)
• В этих местах есть лисы. (W tych miejscach są lisy)
• Есть у меня одно тайное желание. (Mam jedno tajne życzenie)
• Вдруг звонок в дверь. (Nagle dzwonek do drzwi)

W języku szwedzkim zdanie egzystencjalne uzyskuje się przy pomocy konstrukcji bezpodmiotowej det finns (w czasie przeszłym det fanns): det finns en gris i trädgården. Dodatkowo wprowadzony element nowy, nieznany występuje w formie nieokreślonej. Możliwe są również inne czasowniki: står, sitter, ligger, hänger^[10]: Det sitter tre män i vår trädgård (w naszym ogrodzie siedzą trzej mężczyźni).

W języku włoskim występuje konstrukcja z czasownikiem eserci (używana tylko w trzecie osobie obu liczb)^[11], np. C'è la gente. – Tu są ludzie.

• PeepP. Nemvalts PeepP., Case Marking of Subject Phrases in Modern Standard Estonian, Uppsala 1996 (Studia Uralica Upsaliensia), ISBN 91-554-3776-1, ISSN 1101-7430  (ang.).