Zbrodnia w Smydze

Arcybiskup Aleksy (Hromadśkyj)
Państwo	Polska (okupowana przez III Rzeszę)
Miejsce	Smyga
Data	8 maja 1943
Liczba zabitych	4
Typ ataku	zamach
Sprawca	oddział zbrojny OUN-M
Położenie na mapie Polski w 1939 Smyga
50°14′24″N 25°45′57″E/50,240000 25,765833

Zbrodnia w Smydze – zbrodnia dokonana przez oddział zbrojny OUN-M 8 maja 1943 r. na prawosławnym arcybiskupie wołyńskim i żytomierskim Aleksym (Hromadśkim) oraz trzech towarzyszących mu osobach.

Smyga (lub Smyha) była kolonią ukraińską, zamieszkaną również przez kilka rodzin czeskich oraz kilkanaście polskich. Pojedynczy przypadek zabójstwa Polaka – aptekarza – najprawdopodobniej przez nacjonalistów ukraińskich^{[potrzebny przypis]} miał miejsce w marcu 1943 r. Zbrodnia z 8 maja nie musiała jednak mieć bezpośredniego związku z działaniami wymierzonymi w Polaków.

Grzegorz Motyka dopuszcza możliwość, że celem ataku oddziału melnykowców mógł być gebitskomissar Müller, zaś samochód arcybiskupa wołyńskiego i żytomierskiego Aleksego został ostrzelany przez pomyłkę^[1]. W aucie zginęli, oprócz arcybiskupa, jego sekretarz ks. protojerej Fiodor Jurkiewicz, szofer Ołeksandr Michniczuk i tłumacz języka niemieckiego Marko Życharew. Według Władysława i Ewy Siemaszków hierarcha został nie tylko postrzelony, ale i raniony nożem, zaś jego szofer przed śmiercią został poddany torturom^[2]. Autorzy ci podają także, że noszone przez arcybiskupa krzyż kapłański oraz ikona trafiły następnie do rąk innego hierarchy prawosławnego, Polikarpa (Sikorskiego), sympatyzującego otwarcie z nacjonalizmem ukraińskim^[2]. Grzegorz Motyka jest jednak zdania, że melnykowcy starali się zatuszować dokonaną zbrodnię, rozgłaszając, że arcybiskup zginął z rąk radzieckich. Twierdzili również, że w samochodzie zamordowanego znajdowały się dokumenty świadczące o jego kolaboracji z hitlerowcami^[1].