Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Zawiesy

Widok od północnej strony, zza Dunajca
Skała Zawiesy

Zawiesy[1], Zawiasy[2] – pas wapiennych, urwistych skał w północnych stokach Pieninek.

Opis obiektu

Zawiesy znajdują się na wysokości ok. 450 m n.p.m. na lewym brzegu Dunajca, pomiędzy Krościenkiem a Szczawnicą, poniżej Kurnikowej Skały[1]. Nazwa jest ludowego pochodzenia i pochodzi od słowa zawiesa, czyli przewieszka (podobnie, jak n. Zawiesista Turnia w Tatrach). Dawniej czasami używano też określenia Skała Mostowa. Ta nazwa pochodziła od tego, że 50 m poniżej tej skały (w kierunku Krościenka) znajdował się drewniany most na Dunajcu, którym droga z Krościenka do Szczawnicy przekraczała rzekę. Wybudowany został w latach 1871–1872, a zerwany został przez powódź w 1934. Na polanie Pajówka przed Zawiesami znajdowała się karczma, a miejsce po drugiej stronie Dunajca naprzeciwko Zawiesów do tej pory nosi nazwę Zerwany Most. Wcześniej pomiędzy Krościenkiem a Szczawnicą nie było żadnego mostu, przy Zawiesach natomiast był prom, jednak przy dużej wodzie był on niebezpieczny i czasami do Szczawnicy przez kilka dni nie można się było dostać[3].

Zawiesy znajdują się w Pienińskim Parku Narodowym (PPN), w granicach Krościenka nad Dunajcem, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim[2]. mają wysokość ok. 20 m, a u ich podnóży znajdują się niewielkie stożki piargowe. Budowę geologiczną Zawiesów opisał Krzysztof Birkenmajer w 1958. Jest to kilka łusek wapieni tzw. serii braniskiej, która wraz z osłoną jarmucką uległa sfałdowaniu, a jej stratygraficzne ogniwa zostały ustawione pionowo, a czasami wstecznie obalone o 180°. Miejsce to obrazuje według Birkenmajera „charakter i znaczenie ruchów wstecznych w Pienińskim Pasie Skałkowym[3].

Przyroda

Zawisy są ciekawe również dla botaników. Skały porastają sucholubne murawy i rzadkie gatunki mchów. To tutaj w 1830 botanicy Franciszek Herbich i Aleksander Zawadzki odkryli nieznany dotąd gatunek rośliny – chryzantemę Zawadzkiego. W Polsce występuje on wyłącznie w Pieninach. Przy Zawiesach znajduje się też stanowisko bardzo rzadkiego w Polsce, z Pienin znanego tylko z 4 stanowisk gatunku innej rośliny – starca pomarańczowego[4]. Rośnie tu także pszonak Wittmana, smagliczka skalna, aster alpejski[5]. W 2016 r. znaleziono tu dwa gatunki rzadkich mchów podlegających ochronie: nurzypląs lancetowaty (Cinclidotus fontinaloides) i Thuidium assimile[6]. W 2019 r. przy Zawiesach zasadzono 20 okazów rzadkiej w Polsce paproci pióropusznik strusi, przeniesionych tu z zatoki Harczy Grunt, która miała znaleźć się na dnie Jeziora Czorsztyńskiego. Niektóre przetrwały, a w 2004 r. znaleziono przy drodze od Zawiesów do Krasu nieznaną wcześniej kępę tych paproci[7].

Aby ochronić nawapienne murawy Zawiesów przed zarastaniem krzewami i drzewami stosuje się ich ochronę czynną[8].

Szlak turystyki pieszej

Obok Zawiesów prowadzi zielony szlak turystyczny z Krościenka na przełęcz Sosnów, gdzie łączy się z Sokolą Percią. Jest to najkrótsza trasa z Krościenka na Sokolicę. Przy szlaku tym, ok. 250 m przed Zawiesami (w stronę Krościenka) znajduje się kapliczka św. Kingi[3].

szlak turystyczny zielony Krościenko – kapliczka św. Kingi – Zawiesy – KrasMały Sosnówprzełęcz Sosnów. Stąd szlak turystyczny niebieski na Sokolicę. Czas przejścia z Krościenka na Sokolicę 1:40 h (↓ 1:20 h)[1].

Przypisy

  1. a b c Pieniński Park Narodowy. Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000, Kraków: Wyd. Kartograficzne Polkart, lipiec 2006, s. 1, ISBN 83-87873-07-1.
  2. a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2024-11-09].
  3. a b c Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, s. 181, 284, ISBN 83-915859-4-8.
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  5. Stanisław Pelc, Wycieczka botaniczna do Pienińskiego Parku Narodowego, „Rocznik naukowo-dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace botaniczne”, 39, Kraków 1970, s. 199–217.
  6. Grzegorz Vončina, Adam Stebel, Materiały do flory mchów (Bryophyta) pienińskiego pasa skałkowego (Karpaty Zachodnie), „Pieniny. Przyroda i człowiek”, 14, 2016, s. 79–89.
  7. Iwona Wróbel, Pióropusznik strusi Matteucia struthiopteris (L.). Tworzenie stanowisk zastępczych – sposób ratowania zagrożonego gatunku, „Pieniny – Przyroda i Człowiek”, 10, 2008, s. 27–36.
  8. Projekt planu ochronnego Pienińskiego Parku Narodowego [online], 2010 [dostęp 2021-11-08].