Zamek w Morągu
 nr rej. 65 z 27.06.1953
| |
 Zamek krzyżacki w Morągu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Zamkowa |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1 połowa XIV wieku |
| Zniszczono | |
Położenie na mapie Morąga  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Morąg  | |
 53°54′36″N 19°55′36″E/53,910000 19,926667
| |
Zamek w Morągu – częściowo zachowany dawny zamek krzyżacki znajdujący się w Morągu w województwie warmińsko-mazurskim w Polsce. Mieści się nad dawnym jeziorem Morąskim.
Faza gotycka
Około 1280 roku Zakon krzyżacki zbudował pierwszą fortyfikację drewnianą. Po podjęciu decyzji w 1331 roku o lokalizacji w Morągu siedziby krzyżackiego wójta rozpoczęto trwającą kilkadziesiąt lat budowę zamku murowanego. Została ona zakończona ok. 1380 r.[1] W rezultacie powstało założenie składające się z głównego domu, bramy, wieży kwadratowej, wieży głównej na planie wielokątnym oraz podwójnego obwodu murów obronnych, wzdłuż których prowadziła droga na dziedziniec. W późniejszym okresie do głównego domu zamkowego dobudowano dwa skrzydła boczne, przez co zabudowania uzyskały rzut w kształcie litery „U” z wysoką wieżą w narożniku[1]. Całość założenia otaczała mokra fosa połączona z jeziorem. Wbrew starszej literaturze zamek ten nigdy nie był siedzibą komturów[2]. W czasie wojny w 1414 roku zamek zdobyły wojska polskie. Ponownie zamek został zdobyty przez oddziały propolskiego Związku Pruskiego podczas wojny trzynastoletniej.
W dniu 2 stycznia 1470 roku na zamku zmarł wielki mistrz Heinrich Reuss von Plauen. Po Traktacie krakowskim zamek stał się siedzibą starostów książęcych.
Faza renesansowa
W XVI wieku starostwo objął Piotr zu Dohna, którego potomkowie na dłuższy czas pełnili tę funkcję. Starosta Jerzy Fryderyk zu Dohna w 1584 roku przeprowadził przebudowę zamku, którą kierował architekt Blasius Berwart. Powstał wtedy istniejący dzisiaj budynek z nową bramą, którego wnętrza ozdobiono renesansowym stropem.
Ruina zamku
Pod koniec XVI wieku Achacy zu Dohna rozpoczął budowę dla siebie w obrębie murów miejskich nowej rezydencji, co spowodowało, że krzyżacki zamek przestał pełnić dawną rolę i nie był już utrzymywany w należytym stanie technicznym. W 1616 roku zawaliła się główna wieża zamkowa.
Zamek zaniedbany przez władze pruskie w XVIII wieku uległ ruinie. W 1815 roku częściowo został rozebrany. Zachowało się jedno północno-zachodnie renesansowe skrzydło, fragment gotyckiej bramy z XIV wieku i przejazd bramny z XVI wieku oraz mury przyziemia. Budynek początkowo pełnił funkcję szkoły, a następnie magazynu[3]. W budynku zachowały się XVI-wieczne polichromie na stropach[4].
Czasy współczesne
Od 2001 roku obszar zamku należy do prywatnego właściciela, który odgruzował i zabezpieczył część zachowanych murów. Podczas prac odsłonięto wspomniany bogato malowany strop i dawną gotycką bramę. Odkopanie fundamentów innych zabudowań pozwoliło poznać pierwotny kształt warowni[1]. W planach jest zrekonstruowanie wieży głównej (ostatecznej obrony), budowa nowego skrzydła od strony kościoła oraz rekonstrukcja mostku zwodzonego prowadzącego niegdyś do kościoła parafialnego[5]. Według stanu na rok 2023 prace posuwają się jednak niezwykle wolno[1].
Przypisy
- ↑ a b c d Jerzy Domino. Miasta Północnego Oberlandu. „Renowacje i Zabytki”. 88 (4/2023), s. 104-116. Agencja Informacyjno-Promocyjna "raport". ISSN 1643-2029. (pol.).
- ↑ O zamkach konwentualnych państwa zakonnego w Prusach na marginesie najnowszej książki Tomasza Torbusa.
- ↑ Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 151.
- ↑ Piotr Skurzyński: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A., Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 220.
- ↑ Morąg: zamek z duchem. MojeMazury.pl. [dostęp 2013-08-22]. (pol.).
Bibliografia
- Polska: mapa zamków – Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1995
Linki zewnętrzne
- Zamek w Morągu na medievalheritage.eu