Ten artykuł dotyczy amerykańskiej nagrody przyznawanej najgorszym filmom. Zobacz też: Malina.

Złota Malina

Przyznający	Golden Raspberry Award Foundation
Państwo	Stany Zjednoczone
Lokalizacja	Los Angeles, Kalifornia
Pierwsze rozdanie	31 marca 1981
Ostatnie rozdanie	2024
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa

Złota Malina (ang. Golden Raspberry Award, skr. Razzie) – antynagroda przyznawana najgorszym filmom, wymyślona przez krytyka filmowego Johna J.B. Wilsona w 1980. Pierwsza ceremonia odbyła się 31 marca 1981. Aktualnie nagrody te przyznaje GRAF (Golden Raspberry Award Foundation).

Statuetka Złotej Maliny jest wykonywana z tworzywa sztucznego przemalowanego na kolor złoty. Ma formę sztucznego owocu maliny umiejscowionego na rolce filmu Super 8. Wartość nagrody wynosi w przybliżeniu 4,89 dolara^[1].

Jedynym nagrodzonym polskim filmem jest 365 dni, który w 2021 otrzymał nagrodę w kategorii Najgorszy scenariusz. Łącznie uzyskał nominacje w sześciu kategoriach^[2].

Złota Malina powstała przy okazji corocznego przyjęcia, które John J.B. Wilson organizował we własnym domu dla swoich znajomych w wieczór rozdania Oscarów, nagród Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej. 31 marca 1981 roku, po zakończeniu ceremonii oscarowej, Wilson zaprosił gości do udziału w zabawie polegającej na przyznaniu wyróżnień dla najgorszych filmów w różnych kategoriach. Następnie sam gospodarz odegrał rolę konferansjera parodiując rozdanie Nagród Akademii Filmowej.

Zabawa okazała się sukcesem i była powtarzana w kolejnych latach przyciągając coraz większe zainteresowanie. Już 4. edycja w 1984 roku została odnotowana przez ogólnokrajowe media^[3].

W początkowych latach nagrody były przyznawane po ceremonii rozdania Oscarów. Od 4. edycji (1984), aby uniknąć konkurencji z Oscarami, zdecydowano się przenieść rozdanie Złotych Malin na dzień poprzedzający rozdanie Oscarów. Wyjątkiem był rok 2012, kiedy wręczenie Oscarów poprzedziło ogłoszenie nominacji do nagrody, a rozdanie miało miejsce 1 kwietnia^[4]. Także w roku 2020 ogłoszenie nominacji do nagrody nastąpiło dzień przed wręczeniem Oscarów, ale ceremonia planowana na dzień 14 marca 2020 została odwołana z powodu pandemii COVID-19. Wyniki zostały ogłoszone na stronie internetowej^[5].

• Francja – antynagroda Brutusy.
• Indie i kino Bollywood – antynagroda Złote Banany.
• Polska – antynagroda Węże.

Obecnie nagroda jest przyznawana w następujących:

• Najgorszy film
• Najgorszy reżyser
• Najgorszy aktor
• Najgorsza aktorka
• Najgorszy aktor drugoplanowy
• Najgorsza aktorka drugoplanowa
• Najgorsze ekranowe połączenie
• Najgorszy scenariusz
• Najgorszy prequel, remake, plagiat lub sequel^[a]
• Odkupienie za Złotą Malinę

Dawniej wręczano również nagrody w następujących kategoriach:

• Najgorszy debiut (1981–1998; z wyjątkiem roku 1989)
• Najgorsza piosenka (1980–1999; 2002)
• Najgorsza ścieżka dźwiękowa (1981-1985)
• Najgorsze efekty specjalne (1986–1987)

W niektórych latach przyznawano również nagrody w kategoriach specjalnych i okolicznościowych.

Począwszy od 2000 roku, podczas ceremonii wieńczącej dekadę przyznawane są nagrody dla najgorszych aktorów i filmów minionych dziesięciu lat. Wyjątkiem był rok 2000, kiedy nagrody rocznicowe wręczono po raz pierwszy: za lata 80., 90. i za XX wiek. W 2005 roku przyznano również specjalne nagrody z okazji 25-lecia Złotych Malin.

Złote Maliny nie są odbierane przez laureatów, jednak w historii nagrody osobiście odebrały ją cztery osoby. Pierwszym, który przyjął nagrodę, był Paul Verhoeven jako najgorszy reżyser za film Showgirls w 1996. Drugim był Tom Green, reżyser i aktor filmu Luźny gość, który zwyciężył w pięciu kategoriach w 2001. Trzecią była aktorka Halle Berry w 2004 za rolę w Kobieta-Kot, który wygrał też w trzech innych kategoriach. Odbierając Złotą Malinę, trzymała w ręku Oscara dla najlepszej aktorki za Czekając na wyrok, którego otrzymała w 2002. Czwartą osobą, która odebrała Złotą Malinę, była Sandra Bullock. Otrzymała ona dwie nagrody za rok 2010: dla najgorszej aktorki i (wraz z Bradleyem Cooperem) dla najgorszej ekranowej pary w filmie Wszystko o Stevenie. Następnego dnia Bullock odebrała Oscara za rolę w filmie Wielki Mike, stając się jedną z trzech osób, które w jednym roku zdobyły zarówno Oscara, jak i Złotą Malinę. Wcześniej osiągnęli to kompozytor Alan Menken w 1993^[15] i scenarzysta Brian Helgeland w 1998^[16].

Kilka innych osób, m.in. Bill Cosby i Tom Selleck, odebrało nagrody w ceremoniach zaaranżowanych na potrzeby rozrywkowych talk-shows. Ben Affleck, zdobywca nagrody dla najgorszego aktora za Daredevila, Zapłatę i Gigli, choć nie pojawił się na ceremonii, upomniał się o statuetkę, którą po tygodniu zaprezentował w programie Larry’ego Kinga.

Trzy razy zdarzyło się przyznanie Złotej Maliny osobie, która w tym samym roku zdobyła również Oscara, aczkolwiek za każdym razem twórcy zostali nagrodzeni za różne produkcje. W 1993 Alan Menken otrzymał Złotą Malinę jako autor piosenki z filmu Gazeciarze oraz Oscara za muzykę do filmu Aladyn. W 1998 Malinę otrzymał Brian Helgeland za scenariusz filmu Wysłannik przyszłości, a dzień później Oscara za scenariusz adaptowany filmu Tajemnice Los Angeles. Trzecią osobą była Sandra Bullock nagrodzona w 2010 dwiema Malinami dla najgorszej aktorki i wspólnie z Bradleyem Cooperem jako najgorsza ekranowa para w filmie Wszystko o Stevenie. Następnego dnia Bullock odebrała Oscara dla najlepszej aktorki za film Wielki Mike.

Kilkukrotnie jednak miało miejsce nominowanie twórców za ten sam film zarówno do Oscara i Złotej Maliny. W 1982 James Coco został nominowany jako najlepszy i najgorszy aktor drugoplanowy za film Tylko gdy się śmieję (żadnej z nagród nie zdobył). W 1984 jako najlepsza i najgorsza aktorka drugoplanowa nominowana została Amy Irving za rolę w filmie Yentl (żadnej z nagród nie zdobyła). W 2021 za tę samą rolę w filmie Elegia dla bidoków jako najlepsza i najgorsza aktorka drugoplanowa nominowana została Glenn Close (żadnej z nagród nie zdobyła). Ponadto zarówno do Oscara i Złotej Maliny zostały nominowane piosenki: „Life in a Looking Glass” z filmu Takie jest życie (1987), „How Do I Live” z filmu Con Air – lot skazańców (1998) oraz „I Don’t Want to Miss a Thing” z filmu Armageddon (1999).

Biorąc pod uwagę poszczególne filmy, jedynym jednoczesnym zdobywcą Oscara i Złotej Maliny jest Wall Street. W 1988 Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego zdobył Michael Douglas, a Złotą Malinę dla najgorszej aktorki drugoplanowej otrzymała Daryl Hannah.

• Strona oficjalna (ang.)