Zobacz też: Woluntaryzm (myśl polityczna).

Woluntaryzm (z łac. voluntas – wola) – termin wprowadzony przez Ferdinanda Tönniesa^[1], oznaczający zespół poglądów szczególnie akcentujących rolę woli w etyce i życiu ludzkim. W woluntaryzmie wola jest najwyższą władzą człowieka^[2].

Woluntaryzm przeciwstawia się intelektualizmowi (akcentującemu szczególnie rozum) oraz sentymentalizmowi (akcentującemu szczególnie uczucia i intuicję).

W historii filozofii rolę woli szczególnie akcentowali:

• Immanuel Kant, według którego od charakteru woli zależy wartość moralna czynów,
• Duns Szkot, według którego normy prawdy i dobra zależą od woli Bożej i jako takie mogą być przez Boga zmieniane. Duns Szkot przeciwstawiał się w ten sposób intelektualizmowi tomistycznemu. Podobne poglądy prezentował William Ockham (pocz. XIV w.).
• Arthur Schopenhauer głosił, że wola jest szczególnym rodzajem nadrzędnej rządzącej światem siły.

Woluntaryzm występuje najczęściej w różnych wersjach pragmatyzmu, obecny jest np. u Williama Jamesa, w pewnej mierze w duchowości i etyce jezuickiej^{[potrzebny przypis]}.

• MarkM. Murphy MarkM., Theological Voluntarism, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 12 sierpnia 2012, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-17]  (ang.).
• Anonim, Voluntarism, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27]  (ang.).