Wilkowyja (powiat jarociński)
wieś | |
Kościół św. Wojciecha w Wilkowyi | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
1559[2] |
Strefa numeracyjna |
62 |
Kod pocztowy |
63-200[3] |
Tablice rejestracyjne |
PJA |
SIMC |
0199556 |
Położenie na mapie gminy Jarocin | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu jarocińskiego | |
52°00′30″N 17°32′35″E/52,008333 17,543056[1] | |
Strona internetowa |
Wilkowyja – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie jarocińskim, w gminie Jarocin. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.
Historia
Powstanie wsi datuje się na 1243. We wsi, na lewym brzegu Lutyni, znajduje się nieczynny drewniany młyn wodny, który opisał Jarosław Iwaszkiewicz w opowiadaniu Młyn nad Lutynią (1946). Wilkowyja była w średniowieczu grodem kasztelańskim. W XIV-XV w. była własnością Zarembów Żerkowskich i wchodziła w skład dóbr radlińskich. W 2 poł. XV w. wieś była własnością Łodziów Bnińskich, a następnie Radlińskich, Opalińskich i Włoszakowickich. Ostatnim z Opalińskich był Piotr, wojewoda łęczycki, starosta międzyrzecki. Jego córka Ludwika w 1700 r. poślubiła Jana Kazimierza Sapiehę. Zadłużone dobra koźmińskie i radlińskie przeszły w 1791 r. w ręce hrabiego Adolfa Kalkreutha. Od rządu pruskiego odkupił je w 1840 r. szambelan króla pruskiego Władysław Radoliński. Jemu to zawdzięczamy budowę neogotyckiego kościoła w 1855 roku w miejscu istniejącego wcześniej drewnianego.
Kościół i parafia
W centrum wsi, na skrzyżowaniu dróg wznosi się neogotycki kościół św. Wojciecha. Na fasadzie wieży herb Leszczyc (Bróg) Radolińskich - fundatorów kościoła i data budowy - 1855.
Parafia w Wilkowyja jest uważana za jedną z najstarszych w Wielkopolsce. Świadczy o tym choćby patronat św. Wojciecha, a kościoły poświęcone Wojciechowi należą do najstarszych. Pierwotny budynek sakralny zapewne drewniany, został wzniesiony w XI, najpóźniej w XII wieku. Co do tego panuje zgoda wśród historyków. Natomiast jest rzeczą wątpliwą, iż istniała tutaj kaplica już w końcu X, w której rzekomo miał Wojciech odprawiać mszę św. Należy to raczej do legendy. Z drugiej strony jest prawdopodobne, że przyszły święty podążał do Gniezna starym szlakiem Śląsk - Pomorze, a ten wiódł przez Wilkowyję. Pierwsza pewna informacja o kościele w Wilkowyi pochodzi z 1276 roku. Wypada jeszcze wspomnieć, że obecną murowaną świątynie wznosił w połowie XIX wieku hr. Władysław Radoliński, a konsekrował w 1892 roku biskup poznański Edward Likowski.
Wieś
Sama miejscowość jest znacznie starsza od parafii. Najwcześniejsze ślady osadnictwa pochodzą z okresu kultury łużyckiej (1200 - 400 p.n.e). Prawdopodobnie pierwotnie zasiedlone były tereny wyżej położone, dopiero w późniejszym czasie osadnictwo przeniosło się w dół, w dolinę Lutyni.
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 148153
- ↑ Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jarocin 2010. Jarocin: 26.01.2010. Cytat: tabela 8.1. (Zameldowania stan 31.12.2007 r.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1471 [zarchiwizowane 2022-10-26] .