Wiktor Gomulicki
Data i miejsce urodzenia |
17 października 1848 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
14 lutego 1919 |
Wiktor Teofil Gomulicki, pseudonim „Fantazy” (ur. 17 października 1848 w Ostrołęce, zm. 14 lutego 1919 w Warszawie) – polski poeta, powieściopisarz, eseista, badacz historii Warszawy, kolekcjoner. Jeden z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu.
Życiorys
Dzieciństwo, upamiętnione później w powieści dla młodzieży Wspomnienia niebieskiego mundurka (1906), spędził w Pułtusku. Uczęszczał tam do gimnazjum przy klasztorze oo. benedyktynów. Od 1864 roku mieszkał w Warszawie, gdzie ukończył gimnazjum i w roku 1866 rozpoczął studia prawnicze w Szkole Głównej. W trakcie ich trwania zadebiutował jako poeta na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. Gdy w roku 1869 uczelnia została przekształcona w uniwersytet rosyjski, Gomulicki porzucił naukę.
W latach 1873–1874 i 1887-1889 pracował w redakcji „Kuriera Warszawskiego”, 1875-1888 „Kuriera Codziennego”, w 1874 roku redagował „Muchę”, w 1881 roku „Kolce”, w latach 1889-1890 „Tygodnik Powszechny”, współpracował z „Prawdą”, „Świtem”, „Krajem”. W 1893 otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy. W 1911 skazany na rok twierdzy za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza (kary nie odbył dzięki amnestii dla przestępców politycznych). W 1912 r. w 30-lecie pracy pisarskiej uczczony wydaniem obszernego wyboru jego drobnych utworów pt. Pokłosie. W 1918 r. otrzymał nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej. Zasłynął także jako kolekcjoner. W jego zbiorach znalazł się dorobek związanych z Warszawą grafików, Fryderyka Krzysztofa i Adolfa Fryderyka Dietrichów, zespoły odbitek dokumentujących rozwój litografii w Warszawie oraz graficzne varsaviana i teatralia.
Zmarł w wieku 70 lat, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 202-5-2/3)[1].
Życie prywatne
Z Marią z domu Humięcką miał syna Romana, ucznia Szkoły Sztuk Pięknych, który w 1906 utonął w Wiśle w Warszawie[2]. Jego inny syn, Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006), był historykiem literatury i eseistą, natomiast prawnuk Maurycy Gomulicki jest grafikiem i fotografem.
Twórczość
W jego twórczości największe znaczenie mają utwory poetyckie, odznaczające się finezyjną kunsztownością formy, o urozmaiconej strofice i budowie wersyfikacyjnej (Poezje 1882, Poezje 1886, Nowe pieśni 1896, Wiersze. Zbiór Nowy 1901, Biały sztandar 1907, Światła 1919, Pod znakiem Syreny 1944). Tworzył także utwory o tematyce refleksyjno-filozoficznej i pacyfistycznej. W swojej twórczości poruszał tradycje, życie codzienne i piękno Warszawy (W kamienicy „Pod Okrętem”, Schadzka, Warszawa wczorajsza). Szereg wierszy poświęcił Ostrołęce, miastu w którym się urodził (Nad błękitną moją Narwią). Pozostawił po sobie kilka powieści historycznych, mnóstwo felietonów, był również płodnym nowelistą. Będąc też tłumaczem poezji pierwszy w Polsce przekładał Ch. Baudelaire’a (Kwiaty zła). Jako jeden z nielicznych autorów z tamtego okresu głosił wielkość twórczości Norwida zamierzając opracować jego monografię.
Dzieła
Utwory swoje drukował od roku 1870, pierwsze zbiory poezji w latach 1873 i 1882, z następnych najważniejsze:
- „Poezje” (1887),
- „Nowe pieśni”[3] (1896), „Pieśń o Gdańsku”[4] (1900),
- „Wybór wierszy” (1900), „Biały sztandar”[5] (1906,
- poezje pacyfistyczne), „Światła” (1919).
Zbiory nowel
- Chałat[6], Oracz, Nieprzespany sen pani Maciejowej, Filemon i Baucis[7] i in.) do dziś bardzo popularne, jubileuszowy wybór nowel pt. „Pokłosie” (1913).
Powieści
- „Cudna mieszczka”[8] (1897),
- „Miecz i łokieć”[9][10] (1903),
- „Ciury”[11] (1907),
- „Siódme amen IMC Pana Mokrzeckiego” (1910), „Car widmo”[12] (1911),
- „Bój olbrzymów”[13] (1913),
- „Niedziela Romcia”[14] (1896),
- „Wspomnienia niebieskiego mundurka” (1905).
W „Opowiadaniach o starej Warszawie” (3 t., 1900—1909, wyd. II. 2 t. 1913[15][16]) stał się piewcą stolicy Polski. Wiele ciekawych szczegółów z lat dawnych zebrał w dwóch tomach szkiców literackich: „Kłosy z polskiej niwy”[17] (1912) i „Sylwety i miniatury literackie” (1916). Zbiorowego wydania pism Gomulickiego i obszerniejszej oceny jego twórczości brak.
Był także encyklopedystą. Na prośbę Zygmunta Glogera napisał do jego Encyklopedii staropolskiej hasło Litografie polskie najdawniejsze. Jego nazwisko jako współtwórcę tej encyklopedii wymienia autor w posłowiu tomu IV[18].
Przypisy
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: WIKTOR GOMULICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-05] .
- ↑ Tragiczny zgon. „Kurier Warszawski”. Nr 154, s. 17, 19, 6 czerwca 1906.
- ↑ Wiktor Gomulicki , Nowe pieśni, wyd. 1896 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Pieśń o Gdańsku : [poezje], wyd. 1900 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Biały sztandar ; Pieśni miłościwe, wyd. 1907 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Chałat, wyd. 1905 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Oracz ; Nieprzespany sen pani Maciejowej ; Filemon i Baucis, wyd. 1908 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Cudna mieszczka : obrazek warszawski z wieku XVII, wyd. 1897 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Miecz i łokieć : powieść z wieku XVII. T. 1, wyd. 1903 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-20] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Miecz i łokieć : powieść z wieku XVII. T. 2, wyd. 1903 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Ciury : powieść. Cz. 1-3, wyd. 1907 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Car widmo : powieść z czasów zasiadania a przecie nie siedzenia Władysława, syna Zygmuntowego, na tronie Rurykowym, wyd. 1911 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Bój olbrzymów : powieść historyczna, wyd. 1913 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Niedziele Romcia, wyd. 1896 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Opowiadania o starej Warszawie. T. 1, wyd. 1913 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Opowiadania o starej Warszawie. T. 2, wyd. 1913 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Wiktor Gomulicki , Kłosy z polskiej niwy, wyd. 1912 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-21] .
- ↑ Gloger 1903 ↓, t. IV.
Bibliografia
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
- Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. IV. Warszawa: Druk P. Laskauera i W.Babickiego, 1903.
- Kamilla Pijanowska, Wiktor Gomulicki (1848–1919), w: Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, katalog wystawy, 6 lipca – 3 września 2006, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006, s. 76–85.
Linki zewnętrzne
- Kopie cyfrowe dzieł w KPBC
- Utwory Wiktora Gomulickiego w serwisie Wolne Lektury
- Utwory Wiktora Gomulickiego w serwisie Polona.pl
- Wiktor Gomulicki w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym