Wierzba iwa
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
wierzba iwa |
Nazwa systematyczna | |
Salix caprea L. Sp. Pl. 2: 1020, 1753 | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
Zasięg | |
Wierzba iwa (Salix caprea L.) – gatunek roślin z rodziny wierzbowatych, rodzimy dla Europy i Azji[4]. W Polsce gatunek pospolity na całym niżu i w górach aż po regiel górny.
Morfologia
- Pokrój
- Krzew do 9 m wysokości, albo drzewo dorastające do 22 m[5]. Pokrój kulisty[5]. Młode pędy są grube, barwy oliwkowej do brunatnoczerwonawej, z początku krótko owłosione, później łysiejące.
- Pień
- Na pniu i na grubszych gałęziach obserwuje się ciemne romboidalne pęknięcia w rzędach. Stanowią one dobrą cechę rozpoznawczą tej wierzby. Kora ma kolor szary i jest spękana[5].
- Drewno
- Miękkie i lekkie z czerwonobiałym bielem i żółtawobrunatną twardzielą.
- Liście
- Szerokoeliptyczne, do dwu razy tak długie jak szerokie, krótko, skośnie zaostrzone[5]. Brzeg liścia nieregularnie słabo pikowany[5] lub całobrzegi, na krótkich pędach przeważnie gładki i falisty. Górna powierzchnia liścia żywozielona do oliwkowej[5], naga, lekko lśniąca do matowej; tylko główny nerw jest lekko wystający i przylegająco owłosiony. Dolna strona liścia, z mocno wystającą siecią nerwów, trwale gęsto białawo owłosiona i miękka w dotyku[5]. Ogonek liściowy około 1 cm długości, owłosiony, przylistki zwykle obecne, 1 cm długości, sercowate do nerkowatych, ząbkowane.
- Kwiaty
- Roślina dwupienna. Wielkie kotki (bazie) ukazują się przed liśćmi[5], przed rozkwitnięciem otoczone są białym futerkiem włosków, pochodzącym od długobrodych przysadek i chroniącym młode kwiaty przed mrozem. Kotki mają bardzo krótkie szypuły, męskie są jajowate, 2–3 cm długie, gęsto kwiatowe, żeńskie są podłużno-jajowate, do 4 cm długości. Zalążnia na długim trzonku, gęsto owłosiona; przysadka dwubarwna, u nasady jasna, wierzchołek ciemnobrunatny do czarnego, gęsto i długo owłosiony, brodaty. Szyjka bardzo krótka, rozgałęzienia znamion wyprostowane, skłaniające się ku sobie. U nasady kwiatu jest osadzony krótki gruczoł miodnikowy.
Biologia i ekologia
Siedlisko: widne lasy, zarośla. Fanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Sambuco-Salicion i Ass. Epilobio-Salicetum[6]. Roślina miododajna i owadopylna. Jest najwcześniej kwitnącą krajową wierzbą. Nasiona rozsiewane przez wiatr.
Zmienność
Wyróżnia się odmiany uprawne 'Kilmarnock' (męska) i 'Weeping Sally' (żeńska)[5].
Ponadto tworzy mieszańce z innymi gatunkami wierzb. W naturze można często spotkać, różniące się od typowej formy i trudne do oznaczenia, mieszańce m.in. z: w. alpejską, w. czerniejącą, w. długokończystą, w. lapońską, w. oszczepowatą, w. piaskowa, w. płożącą, w. purpurową, w. rokitą, w. śniadą, w. śląską, w. uszatą, w. wiciową, w. szarą, w. siwą[7].
Zastosowanie
- Czasami jest uprawiana jako roślina ozdobna (głównie okazy męskie, które są bardzo ładne podczas kwitnienia).
- Zawiera m.in. salicynę (kwas salicylowy) i taninę.
- Od starożytności kora wierzbowa była używana jako środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
- ↑ Salix caprea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
- ↑ a b c d e f g h i Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 168. ISBN 978-83-7073-643-9.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- BioLib: 38927
- EoL: 584270
- Flora of China: 200005778
- Flora of North America: 200005778
- FloraWeb: 5159
- GBIF: 5372952
- identyfikator iNaturalist: 55846
- IPNI: 777256-1
- ITIS: 22515
- NCBI: 172267
- Plant Finder: 286792
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-5001859
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:303599-2
- Tela Botanica: 59380
- identyfikator Tropicos: 28300146
- USDA PLANTS: SACA22
- CoL: 6XCBJ