Wiechlina roczna

Wiechlina roczna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	wiechlina
Gatunek	wiechlina roczna
	Nazwa systematyczna
	Poa annua L.; Sp. Pl.: 68 (1753)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiechlina roczna, wyklina roczna (Poa annua L.) – gatunek rośliny należący do rodziny wiechlinowatych. Dawna nazwa ludowa – pajędza. Gatunek kosmopolityczny, wraz z człowiekiem rozprzestrzenił się po całym niemal świecie. Jest uważana za jeden z najbardziej uciążliwych chwastów świata^[5]. Zawleczona została nawet do Antarktyki (Szetlandy Południowe), gdzie wkroczyła do naturalnych zbiorowisk tundrowych stanowiąc trzeci gatunek rośliny naczyniowej we florze Antarktyki^[6]. W Polsce roślina bardzo pospolita na całym obszarze.

Morfologia

Pokrój: Roślina jednoroczna lub dwuletnia, a czasami nawet wieloletnia (szczególnie w wysokich górach). Przy ziemi rozgałęziona i tworząca gęstą darń. Wytwarza również rozłogi.
Łodyga: Źdźbła wzniesione lub podnoszące się, o wysokości 5-35 cm, nagie i gładkie.
Liście: Żywozielone, o gładkich pochwach i wyraźnie po bokach ścieśnionych, zwłaszcza na górnych liściach. Blaszki o długości ok. 5 cm, miękkie i o szorstkich brzegach. Języczki dolnych liści mają długość ok. 1 mm i są tępe, u górnych liści są spiczaste i dłuższe.
Kwiaty: W kłoskach zebranych w rozpierzchłą, jednostronną wiechę. Ma trójkątny kształt i ok. półtorakrotnie większą długość od szerokości. Gałązki wiechy są gładkie, w dolnej części zwykle po dwie. Jajowatego kształtu kłoski o długości 4-6 mm osadzone są na szypułkach i składają się z 3-7 kwiatów (najczęściej 3-5). Kłoski wyrastają już od samej prawie podstawy gałązek. Najwyższy w kłosku kwiat jest przynajmniej dwukrotnie większy od człona osi kłoska, na którym wyrasta. Dolna plewa jest 1-nerwowa i krótsza od górnej, 3-nerwowej. Dolna plewka ma jajowaty kształt, jest 5-nerwowa i tępo zakończona. W kwiatach 1 górny słupek i 3 pręciki o piórkowatych znamionach. Kwitnie przez cały sezon wegetacyjny. Przy dłuższych okresach bezmroźnych potrafi kwitnąć i owocować nawet zimą^[7].
Owoc: Płaski ziarniak o długości 2 mm. Na brzusznej stronie ma wąską bruzdę.

Ekologia

Porasta drogi, rowy, przydroża, ogrody, pastwiska i pola uprawne (jako chwast). Rośnie również na miejscach intensywnie wydeptywanych (np. ścieżki). Hemikryptofit (czasami).

Wiechlina roczna została po raz pierwszy stwierdzona w Antarktyce w sezonie 1984/85 w metalowej kratownicy przy głównym budynku polskiej stacji im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego. Od tego czasu rozpowszechniła się na inne antarktyczne wyspy i północny Półwysep Antarktyczny, rosnąc wśród miejscowej roślinności. Uważa się, że może stanowić poważne zagrożenie dla bioróżnorodności Antarktyki^[8].

Systematyka i zmienność

Gatunek o dużej zmienności, występuje w wielu odmianach. W Polsce występują^[9]:

Poa annua L. var. aquatica Ascherson – o długich, delikatnych i miękkich pędach i luźnych wiechach. Rośnie na bagnach i nad brzegami wód. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Prunello-Plantaginetum^[10].
Poa annua L. var. reptans Hausskn. – o pędach rozgałęzionych, pokładających się i zakorzeniających się w węzłach. Rośnie na wilgotnych piaskach. Bylina.

Zastosowanie

Roślina uprawna:
- jej nasiona są jednym ze składników niektórych mieszanek traw do obsiewania trawników;
- na pastwiskach jest doskonałą rośliną pastewną, na łąkach jest jednak zagłuszana przez inne rośliny.
- na polach golfowych jest na ogół uważana za chwast, jednak w Oakmont Country Club w pobliżu Pittsburgha specyficzna odmiana wiechliny rocznej tworzy greeny o wyjątkowej szybkości^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-04] (ang.).
↑ Poa annua L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-09] .
↑ Poa annua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ N.N. Brummitt N.N., Poa annua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-07-07] (ang.).
↑ Olech Maria, Chwedorzewska Katarzyna: Nowa roślina naczyniowa w Antarktyce?. W: Planta in vivo, in vitro et in silico. Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Warszawa: LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 2010, s. 58.
↑ Fenologia. [w:] Atlas Roślin [on-line]. [dostęp 2014-07-07]. (pol.).
↑ Colonisation status of known non-native species in the Antarctic terrestrial environment (updated 2014). [dostęp 2014-07-06]. (ang.).
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Robert Dvorchak. Oakmont-inspired Stimpmeter allows USGA to accurately measure speed, consistency of putting surfaces. „Pittsburgh Post-Gazette”. [dostęp 2014-07-07]. (ang.).

Bibliografia

František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Trawa niejedno ma imię. [dostęp 2007-12-10].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-04] (ang.).

[powo-3] Poa annua L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-09] .

[iucn-4] Poa annua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] N.N. Brummitt N.N., Poa annua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-07-07] (ang.).

[ptb-6] Olech Maria, Chwedorzewska Katarzyna: Nowa roślina naczyniowa w Antarktyce?. W: Planta in vivo, in vitro et in silico. Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Warszawa: LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 2010, s. 58.

[7] Fenologia. [w:] Atlas Roślin [on-line]. [dostęp 2014-07-07]. (pol.).

[8] Colonisation status of known non-native species in the Antarctic terrestrial environment (updated 2014). [dostęp 2014-07-06]. (ang.).

[9] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[10] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[11] Robert Dvorchak. Oakmont-inspired Stimpmeter allows USGA to accurately measure speed, consistency of putting surfaces. „Pittsburgh Post-Gazette”. [dostęp 2014-07-07]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Fahrer / Team für die Suche eingeben: