Wiciokrzew czarny
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
wiciokrzew czarny |
Nazwa systematyczna | |
Lonicera nigra L. Sp. pl. 1:173. 1753 | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
Wiciokrzew czarny, suchokrzew czarny ( Lonicera nigra L. – gatunek rośliny wieloletniej o zdrewniałym pnączu, należący do rodziny przewiertniowatych. Występuje w górach środkowej i południowej Europy, w Alpach do 2000 m n.p.m. Na terenie Polski występuje głównie w Sudetach oraz Karpatach od Beskidu Śląskiego po wschodnią część Bieszczadów, od 270 m n.p.m. w Sudetach Zachodnich do 1625 m n.p.m. w Tatrach. Gatunek neutralny wobec kontynentalizmu. Takson rodzimy lub trwale zadomowiony.
Morfologia
- Pokrój
- Krzew lub niskie drzewo o wysokości do dwóch metrów.
- Łodyga
- Pędy okrągłe cienkie, nagie z białym pełnym rdzeniem, jasnobrązowe, lekko połyskujące, w części wierzchołkowej krótko owłosione i pokryte ciemnymi gruczołkami.Na starszych gałęziach kora łuszczy się nierównymi płatami. Pąki wąskojajowate, wydłużone, czterokanciaste, odstające od pędów pod kątem ostrym. Łuski na szczycie zaostrzone, brązowe i nagie.
- Liście
- Szerokie, krótkoogonkowe, odwrotniejajowate do podłużnieeliptycznych o długości od 4 do 6 cm, na szczycie zaostrzone lub tępe, u nasady zaokrąglone lub klinowate, na brzegach lekko karbowane. Ulistnienie naprzeciwległe. Blaszki z wierzchu ciemnozielone owłosione tylko na nerwach, pod spodem sinozielone owłosione lub opuszone, na nerwach pokryte szorstkimi włoskami i brunatnymi gruczołkami.
- Kwiaty
- Kwiatostan dwukwiatowy, widlasto rozgałęziony na wspólnej łodydze. Kwiaty o długości od 8 do 10 mm, zrosłopłatkowe koloru różowobiałego lub białego, wyrastają zwykle w kątach liści, na szypułkach 1,5–4 cm długości, które są od trzech do czterech razy dłuższe niż kwiaty. Korona dwuwargowa z zewnątrz naga, wewnątrz owłosiona, górna warga jest wyprostowana i cztero podzielona, dolna warga jest wąska i zakrzywiona.Kwiat posiada pięć pręcików. Kwiaty rozwijają się w maju-czerwcu.
- Owoc
- Nibyjagody o wydłużonym elipsoidalnym kształcie o średnicy od ośmiu do dziesięciu milimetrów, czarne, z niebieskim nalotem, po dwie obok siebie zrośnięte nasadami i często niejednakowo wykształcone. Dojrzewają w lipcu i sierpniu. Jagoda zawiera dwa płaskie, eliptyczne nasiona długości czterech mm.
Biologia i ekologia
- Rozwój
- Krzew, autotrof, fanerofit, mrozoodporny. Kwitnie od maja do czerwca. zapylany jest głównie przez owady w głównie przez pszczoły. Rozsiewanie odbywa przez ptaki.
- Siedlisko
- Rośnie w górskich lasach świerkowych i jodłowych, lasach bukowych, zaroślach i ziołoroślach subalpejskich oraz w zbiorowiskach łęgowych w dolinach potoków. Preferuje obszary o klimacie umiarkowanie zimnym. Rośnie na stanowiskach półcienistych, na glebach świeżych, słabo kwaśnych, średnio zwięzłych i umiarkowanie ubogich.
- Fitosocjologia
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Pado-Sorbetum i gatunek wyróżniający dla zbiorowiska roślinności (Zb.) Acer pseudoplatanus-Aruncus sylvestris[4].
- Roślina trująca
- Zawiera saponiny i niewielkie ilości glikozydów cyjanogennych. Trujące są również owoce. Spożycie powoduje uszkodzenie nerek, zawroty głowy, sinicę, tachykardię, porażenie oddychania. Objawy: nudności, wymioty, pobudzenie, zaburzenia rytmu serca, krwawa biegunka, drgawki, rozszerzenie źrenic.
Znaczenie i zastosowanie
- Rzadko uprawiany, sporadycznie stosowany jest w żywopłotach.
- Owoce stanowią ulubiony pokarm wielu gatunków zwierząt.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-27] (ang.).
- ↑ Lonicera nigra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Bibliografia
- Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- Praca zbiorowa: Katalog roślin II. Drzewa, krzewy, byliny.. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni, Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- BioLib: 40449
- EoL: 7020092
- EUNIS: 165382
- Flora of China: 200022351
- Flora of North America: 200022351
- FloraWeb: 3498
- GBIF: 7272444
- identyfikator iNaturalist: 487752
- IPNI: 148959-1
- NCBI: 486680
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2339845
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:148959-1
- Tela Botanica: 39899
- identyfikator Tropicos: 6000014
- CoL: 3VZCV