Święty
Wawrzyniec

Laurentius

diakon i męczennik
Święty Wawrzyniec na obrazie El Greca, 1578–1580.
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 225[1] Walencja lub Huesca
Data i miejsce śmierci	10 sierpnia 258 Rzym
Czczony przez	Kościół katolicki
Wspomnienie	10 sierpnia
Atrybuty	księga, ruszt paleniskowy, palma, otwarta szafka
Patron	Hiszpanii, Norymbergi, diecezji pelplińskiej, Wodzisławia Śląskiego, gminy Jaraczewo, ratowników GOPR
Multimedia w Wikimedia Commons

Wawrzyniec z Rzymu (ur. 31 grudnia 225 w Walencji lub Huesce, zm. 10 sierpnia 258 w Rzymie) – diakon i męczennik wczesnochrześcijański, święty Kościoła katolickiego. Imię świętego wymieniane jest w 1. Modlitwie Eucharystycznej (Kanonie rzymskim).

Uważa się, że Wawrzyniec urodził się 31 grudnia 225 na 1 stycznia 226 roku^[1] w Walencji lub, co mniej prawdopodobne, w Huesce, mieście, z którego pochodzili jego rodzice. Miasto to było wówczas częścią rzymskiej prowincji Hiszpanii Tarrakońskiej, a w późniejszym okresie należało do regionu Aragonii^[2]. Według tradycji za rodziców św. Wawrzyńca są uważani męczennicy Orentius (hiszp. San Orencio) i Patientia (Santa Paciencia)^[3][4].

W Caesaraugusta (dzisiejsza Saragossa) Wawrzyniec spotkał przyszłego papieża Sykstusa II, który był pochodzenia greckiego i jednym z najbardziej znanych i cenionych nauczycieli. Wkrótce obaj wyjechali z Hiszpanii do Rzymu. Kiedy Sykstus został papieżem (257), wyświęcił Wawrzyńca na diakona i chociaż Wawrzyniec był jeszcze młody, mianował go pierwszym spośród siedmiu diakonów, którzy służyli w kościele katedralnym. Z tego powodu nazywany jest „archidiakonem Rzymu”, co jest stanowiskiem wielkiego zaufania, które wiązało się z opieką nad skarbem i bogactwem Kościoła oraz rozdawaniem jałmużny ubogim^[5].

Biskup Cyprian z Kartaginy zauważał, że władze rzymskie ustanowiły normę, zgodnie z którą wszyscy potępieni chrześcijanie muszą zostać straceni, a ich dobra skonfiskowane na rzecz skarbu cesarskiego. Na początku sierpnia 258 roku cesarz Walerian I wydał edykt nakazujący natychmiastową śmierć wszystkich biskupów, kapłanów i diakonów. Papież Sykstus II został pojmany 6 sierpnia 258 w Katakumbach św. Kaliksta podczas odprawiania liturgii i niezwłocznie stracony^[6]

Po śmierci Sykstusa prefekt Rzymu zażądał od Wawrzyńca zwrotu bogactw Kościoła. Św. Ambroży z Mediolanu jest najwcześniejszym źródłem opowieści, zgodnie z którą Wawrzyniec poprosił o trzy dni na zebranie bogactwa^[7]. Pracował szybko, aby jak najwięcej dóbr kościelnych rozdać ubogim i tym samym zapobiec przejęciu ich przez prefekta. Trzeciego dnia, na czele małej delegacji, stanął przed prefektem, a gdy otrzymał polecenie dostarczenia skarbów Kościoła, przedstawił ubogich, kalekich, niewidomych i cierpiących i oświadczył, że są to prawdziwe skarby Kościoła^[8]. Według jednego ze źródeł, Wawrzyniec oświadczył prefektowi: „Kościół jest naprawdę bogaty, o wiele bogatszy niż twój cesarz”. Ten akt buntu doprowadził bezpośrednio do jego męczeństwa i można go porównać do rzymskiej opowieści o klejnotach Kornelii.

W dniu 10 sierpnia 258 Wawrzyniec, ostatni z siedmiu diakonów, a tym samym najwyższy urzędnik kościelny, poniósł męczeńską śmierć^[9]. Zgodnie z tradycją, Wawrzyniec zdążył uratować np. Graala, którego wysłał w tajemnicy swoim rodzicom do Hiszpanii^[10].

Niezwykłe okoliczności męczeństwa sprawiły, iż jego kult szybko się rozwijał już u schyłku starożytności. W średniowieczu był jednym z najpopularniejszych świętych. Kult św. Wawrzyńca upowszechniał się począwszy od IV wieku. Jeden z najdawniejszych formularzy liturgicznych, zwany sakramentarzem leoniańskim, posiada kilkanaście różnych tekstów na uroczystość św. Wawrzyńca. Kult Wawrzyńca był bardzo popularny m.in. na terenach państwa krzyżackiego.

Święto liturgiczne obchodzone 10 sierpnia jest również świętem diakonatu^[11]. Z tego powodu Perseidy czasem nazywane są "łzami świętego Wawrzyńca"^[12].

Przedstawiany jest w dalmatyce; najczęściej trzyma kratę (ruszt), na której był męczony i gałązkę palmy, jako symbol swego męczeństwa. Może też występować z Ewangelią i krzyżem, otwartą szafką, w której są widoczne księgi lub zwoje, a także z mieczem, torebką na pieniądze, sakiewką, z której rozdawał je ubogim^[13].

Imię Wawrzyniec było stosunkowo często spotykane w Polsce. Jego odpowiednikiem w języku łacińskim jest imię Laurencjusz, którego żeńska odmiana – Laura stała się popularniejsza w Polsce.

Na planie rusztu (kraty) św. Wawrzyńca zbudowany został przez Filipa II zespół pałacowo-klasztorny Escorial. Jego imię nosi najważniejsza rzeka Kanady oraz Zatoka Świętego Wawrzyńca.

Kościół rzymskokatolicki wzniósł sześć kościołów w Rzymie, w miejscach tradycyjnie związanych z jego męczeństwem:

• Bazylika św. Wawrzyńca „in Damaso” (wł. Basilica Minore di San Lorenzo in Damaso): miejsce, w którym pełnił funkcję diakona Rzymu;
• Kościół Santa Maria in Domnica (Basilica Minore di Santa Maria in Domnica alla Navicella): miejsce, w którym zwyczajowo rozdawał jałmużnę ubogim;
• Świątynia Antonina i Faustyny (Chiesa Annessa San Lorenzo de’ Speziali in Miranda): miejsce skazania i potępienia przez prefekta Rzymu;
• Zaanektowany kościół św. Wawrzyńca in Fonte (Chiesa Annessa San Lorenzo in Fonte): miejsce jego uwięzienia przez setnika Hipolita oraz fontanna, w której święty udzielał chrztu współwięźniom;
• Kościół św. Wawrzyńca „in Panisperna” (Chiesa di San Lorenzo in Panisperna): miejsce jego męczeństwa i ruszt, na którym go stracono;
• Bazylika św. Wawrzyńca za Murami (Basilica Minore Papale di San Lorenzo fuori le Mura): miejsce jego pochówku.

Również w Rzymie są trzy inne znaczące kościoły, które są poświęcone św. Wawrzyńcowi, ale nie są związane z jego życiem:

• Bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina” (Basilica Minore di San Lorenzo in Lucina), w której znajdują się relikwie rusztu oraz łańcuchów^[14];
• Kościół św. Wawrzyńca in Palatio ad Sancta Sanctorum, (Chiesa di San Lorenzo in Palatio ad Sancta Sanctorum, Pontificio Santuario della Scala Santa), w pobliżu bazyliki św. Jana na Lateranie, która pierwotnie była prywatną kaplicą papieską (w czasach gdy gmach zawierający kaplicę był pałacem papieskim i zawierał jedne z najcenniejszych relikwii kościoła rzymskokatolickiego - stąd jego tytuł "Sancta sanctorum", czyli „Święte Świętych”)
• Kościół św. Wawrzyńca in Piscibus (Chiesa di San Lorenzo in Piscibus), który znajduje się w pobliżu bazyliki św. Piotra.

Kościół Świętego Wawrzyńca Męczennika w Redondo Beach w Kalifornii

Uważano, że św. Wawrzyniec chroni od pożarów i pomaga w chorobach reumatycznych i w poparzeniach. Według legendy miał schodzić co piątek do czyśćca, by wybawić choćby jedną duszę. Święty Wawrzyniec patronuje też przewodnikom sudeckim oraz ratownikom GOPR^[15][16][17]. W poniższej tabeli wymieniono zawody, instytucje oraz miejsca, których patronem jest św. Wawrzyniec.

Źródła:

• Saint Lawrence of Rome [online]  (ang.).
• St Laurentius [online]  (szw.).
• Św. Wawrzyniec, „Niedziela” .
• Patron karpacza

• męczennicy wczesnochrześcijańscy
• wstawiennictwo świętych
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Wzgórze Świętego Wawrzyńca
• Rzeka Świętego Wawrzyńca
• Wyspa Świętego Wawrzyńca
• Droga Wodna Świętego Wawrzyńca

• Ks. Stanisław Hołodok: Św. Wawrzyniec, diakon i męczennik. opoka.org.pl. [dostęp 2012-04-01].
• Święty Wawrzyniec, diakon i męczennik. Internetowa Liturgia Godzin, brewiarz.pl. [dostęp 2014-08-12].