Walenty Szała

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	7 lutego 1897 Słupia, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	20 sierpnia 1987 PRL
Przebieg służby
Lata służby	1916–1921, 1939–1945
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	15 Pułk Ułanów Poznańskich, 15 Pułk Kawalerii Zmechanizowanej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, Powstanie wielkopolskie, Wojna polsko-bolszewicka, III powstanie śląskie, II wojna światowa: Kampania wrześniowa, Bitwa nad Bzurą, Kampania włoska
Późniejsza praca	rolnik, urzędnik w PZU
Odznaczenia

Walenty Szała (ur. 7 lutego 1897 w Słupi, zm. 20 sierpnia 1987^[1]) – polski żołnierz i powstaniec, podporucznik WP, uczestnik I wojny światowej (1916-1918), powstaniec wielkopolski (1918-1919), uczestnik wojny polsko-bolszewickiej (1919-1921), powstaniec śląski (1921), uczestnik kampanii wrześniowej (1939), uczestnik walk o Monte Cassino (1944) i Bolonię (1945). Kawaler Orderu Odrodzenia Polski.

Urodził się 7 lutego 1897 w Słupi w powiecie poznańskim jako syn Franciszka i Agnieszki z domu Mała. W latach 1903–1911 uczęszczał do niemieckiej szkoły w Słupi. Następnie pracował w gospodarstwie ojca.

W 1916 roku został powołany do armii niemieckiej (służył w kawalerii). Wysłany na front zachodni, przebywał tam do końca wojny. Wrócił do Słupi.

Wziął czynny udział z bronią w ręku w powstaniu wielkopolskim od 27 grudnia 1918 do 6 stycznia 1919 przy rozbrajaniu niemieckich kolonistów w okolicach Dopiewa. Dowódcą oddziału był Andrzej Kopa. Brał udział w zdobywaniu lotniska w ówczesnej podpoznańskiej wsi Ławica. 7 stycznia 1919 wstąpił jako ochotnik do 1 pułku strzelców konnych Straży Poznańskiej. Pełnił służbę powstańczą w konnych patrolach. Brał udział w oswobodzeniu Poznania.

Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. W 1921 walczył w III powstaniu śląskim w Sosnowcu, przekazywał także pieniądze „rządowe” walczącym powstańcom śląskim (kilkakrotnie jeździł na Śląsk jako kurier). 28 października 1921 zwolniony z wojska na własne życzenie.

Następnie pracował w Poznaniu jako urzędnik Zakładów Ubezpieczeń Krajowych (pomocnik biurowy). Należał do utworzonego w 1933 roku Towarzystwa Byłych Żołnierzy 15 pułku Ułanów Poznańskich.

24 sierpnia 1939 został zmobilizowany do 50 pułku piechoty. Walczył w bitwie nad Bzurą w armii gen. Tadeusza Kutrzeby w taborach jako kierowca. Żona z dziećmi została wysiedlona z mieszkania, ale uniknęła wywiezienia do Generalnej Guberni i całą okupację spędziła w Poznaniu. Po przegranej bitwie przedzierał się przez Warszawę w kierunku Łucka. Tam dostał się do niewoli radzieckiej (21.09.1939).

W obozach jenieckich (w tajdze za Uralem) przebywał do 29 sierpnia 1941 roku. Zwolniony na mocy układu Sikorski-Majski wraz z armią gen. Władysława Andersa opuszcza Związek Radziecki. 15.04.1942 roku przebywał w Iranie. Służył w 15 pułku Kawalerii Zmechanizowanej. Z Iranu został z jednostką przeniesiony do Palestyny, gdzie w 1942 zwiedził Jerozolimę.

Od 20 czerwca 1943 do 9 maja 1945 służył w kompanii ratowniczej, która zajmowała się ewakuowaniem rannych i dowożeniem amunicji. Walczył pod Monte Cassino i Bolonią. W marcu 1946 przebywał w Rzymie. Był na audiencji u papieża Piusa XII. Po zakończeniu wojny stacjonował w kompanii wartowniczej w brytyjskiej strefie okupacyjnej w Niemczech. Następnie do końca 1946 przebywał w Wielkiej Brytanii. Przez okres okupacji żona Zofia poszukiwała męża przez Szwajcarski Czerwony Krzyż. Dzięki tej instytucji dowiedziała się, że jej mąż żyje i poznała jego wojenne losy.

W 1947 wrócił do Polski (do Poznania). Pracował do emerytury jako urzędnik w PZU. Należał do Towarzystwa Byłych Żołnierzy i Przyjaciół 15 Pułku Ułanów Poznańskich, Stowarzyszenia Żołnierzy spod Monte Casino oraz do ZBoWiDu. W 1972 roku za udział w powstaniu wielkopolskim został awansowany do stopnia podporucznika.

Zmarł 20 sierpnia 1987 roku. 25 sierpnia 1987 roku został pochowany na cmentarzu komunalnym na Junikowie w Poznaniu^[1].

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Wielkopolski Krzyż Powstańczy^[2]
• Krzyż Litewsko-Białoruski
• Odznaka 15 Pułku Ułanów Poznańskich

W 1934 w Poznaniu ożenił się z Zofią Golik (1913-1965)^[3]. Mieli dwoje dzieci: Krystyna Romanowska (ur. 1937)^[4] oraz Edmund Szała (1939-2015)^[5].

Jego starszy brat Stanisław Szała (1895-1977) również był powstańcem wielkopolskim^[6].

• Siódmy biogram w Powstańcy Wielkopolscy z parafii Tomice i Słupia Grażyna Sielicka, Jeziorki, 2010