Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Władysław Stoma

Władysław Stoma
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1888
Środa Wielkopolska

Data i miejsce śmierci

21 listopada 1968
Puszczykowo

Zawód, zajęcie

aktor, reżyser

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Wawrzyn Akademicki

Władysław Jan Stoma, właśc. Władysław Łuczak (ur. 3 czerwca 1888 w Środzie Wielkopolskiej, zm. 21 listopada 1968 w Puszczykowie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser, dyrektor Teatru Miejskiego w Bydgoszczy (1927–1938), Teatru Polskiego w Poznaniu i innych scen teatralnych.

Życiorys

Był synem Franciszka Łuczaka, urzędnika pocztowego i Jadwigi z Łagodzkich. Ukończył gimnazjum w Poznaniu. Aktorstwa uczył się w Klasie Dramatycznej przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym (ok. 1906). Jako aktor zaczął występować pod własnym nazwiskiem w Teatrze Polskim w Łodzi w sezonie 1907/1908. Następnie występował w Warszawie: w Teatrze Małym (1908–1910), Artystycznym (1911) i Zjednoczonym (1911–1912). W latach 1913–1914 grał w Teatrze Wielkim w Lublinie, a następnie w Wilnie.

Władysław Stoma w Wenecji, 1905-1939 r.

W okresie I wojny światowej został wcielony do armii niemieckiej i skierowany na front wschodni. Symulując chorobę psychiczną, został odesłany do Poznania pod nadzór policji. W latach 1918–1920 zaangażował się do Objazdowego Teatru Plebiscytowego, kierowanego przez Ludwika Dybizbańskiego, wędrującego po Pomorzu oraz Wielkopolsce. Grał w nim znaczące role i zaczynał reżyserować przedstawienia. W lipcu 1918 zaangażował się do Teatru Polskiego w Poznaniu. Odtąd, pod pseudonimem Stoma, występował tam do końca sezonu 1924/1925.

W 1918 walczył w powstaniu wielkopolskim. W 1919 ożenił się z aktorką Heleną Czechowską.

W sezonie 1925/1926 występował w Teatrze Narodowym w Warszawie, a w roku następnym w warszawskim Teatrze Polskim.

Jesienią 1927 objął dyrekcję Teatru Miejskiego w Bydgoszczy i kierował nim przez jedenaście sezonów (do 1938). Repertuar teatru bydgoskiego za jego dyrekcji był bogaty i różnorodny. Wystawił ponad 370 sztuk. Przeważały dramaty (262), w tym 148 to utwory polskich autorów. Wystawiono również 108 operetek i komedii muzycznych. W miarę możliwości finansowych prowadził działalność objazdową (Toruń, Grudziądz, Inowrocław, Włocławek, Gniezno, Gdańsk). Od sezonu 1935/1936 propagował teatr przez radio. W 1937 zorganizował transmisję przedstawień bezpośrednio ze sceny.

Wykazując inwencję i przedsiębiorczość, prowadził teatr ambitny, a zarazem przynoszący dochody. Organizował specjalne przedstawienia dla młodzieży szkół średnich i powszechnych. Zadbał o wysoką częstotliwość popularnych spektakli muzycznych (opery, operetki, musicale). Zabiegał o wysoki poziom artystyczny zespołu aktorskiego. Na łamach „Dziennika Bydgoskiego” podejmował dyskusje na tematy teatralne, a na początku sezonu przedstawiał swój całoroczny plan repertuarowy. Zapraszał na gościnne występy wybitnych aktorów (Stefan Jaracz, Mieczysław Frenkiel, Ludwik Solski i inni). Za jego dyrekcji bydgoski Teatr Miejski był wielokrotnie remontowany. Wprowadzono w nim wiele nowoczesnych urządzeń, w tym scenę obrotową (jedną z pierwszych w kraju).

Jako reżyser opracował 32 sztuki, w tym większość komedii Aleksandra Fredry. Był także cenionym aktorem o szerokich możliwościach artystycznych. Najlepiej czuł się w klasycznym repertuarze, choć szczególną popularność przyniosły mu role komiczne. Redagował czasopismo „Scena Bydgoska” (1936–1938). W latach 1934–1938 aktywny w bydgoskiej Radzie Artystyczno-Kulturalnej (członek zarządu). Był także członkiem Polskiego Związku Zachodniego i szeregu innych organizacji. W 1938 pod koniec sezonu przeniósł się do Poznania i objął tam dyrekcję Teatru Polskiego.

W okresie II wojny światowej został przez Niemców wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa. Pracował w fabryce obuwia pod Krakowem. Po wojnie wrócił do Poznania i w latach 1945–1947 był dyrektorem Teatru Polskiego. W 1947 reżyserował i grał w Teatrze Nowym. W kolejnych latach pracował w: Teatrze Polskim w Szczecinie (1948), Teatrze im. Jaracza w Olsztynie (1949), Teatrze Polskim w Bielsku-Białej (1949–1951). W 1951 wrócił do Poznania i do przejścia na emeryturę w 1960 występował w Teatrach Dramatycznych. W 1964 wystąpił po raz ostatni jako aktor w przedstawieniu Grube ryby w poznańskim Teatrze Polskim.

Zmarł 21 listopada 1968 i pochowany został na cmentarzu rzymskokatolickim w Puszczykowie.

Filmografia

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. M.P. z 1937 r. nr 277, poz. 431 „za zasługi na polu sztuki”.
  2. M.P. z 1947 r. nr 52, poz. 378 „za wieloletnią pracę kierowniczą w teatrach”.
  3. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 607 „za zasługi dla polskiej sceny”.

Bibliografia

  • Ewa Adamus-Szymborska, Bydgoski leksykon teatralny, Zdzisław Pruss, Zofia Pietrzak, Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, 2000, s. 413–414, ISBN 83-85327-59-2, OCLC 749203349.
  • Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom II. Bydgoszcz 1995. ISBN 83-85327-27-4, s. 138–139.

Linki zewnętrzne