Cmentarzysko w Węsiorach – cmentarzysko położone ok. 1,5 km na południe od wsi Węsiory, na północnym brzegu Jeziora Długiego. Miejsce pochówku Gotów i Gepidów z I-III wieku. Na cmentarzysku znajdują się kręgi kamienne i kurhany.

Cmentarzysko powstało w l. 70. i 80. n.e., a więc w czasie domniemanego przybycia Gotów i Gepidów na Pomorze z obszaru dzisiejszej południowej Szwecji. Wędrówka tych ludów przyczyniła się do powstania kultury zwanej kulturą wielbarską.

Badania archeologiczne cmentarzyska w Węsiorach zapoczątkowano dopiero w XX wieku. W 1956 przeprowadzono prace badawcze, obejmujące 3 kamienne kręgi, 16 kurhanów oraz 110 pochówków ciałopalnych i szkieletowych (groby popielnicowe oraz groby ziemne (jamowe)). W toku badań ustalono, że w przeciwieństwie do innych pomorskich cmentarzysk kamienne kręgi w Węsiorach wykorzystywano do pochówków^[1].

Znaleziska archeologiczne wydobyte w toku badań w Węsiorach znajdują się w zasobach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.

Na cmentarzysku stwierdzono następujące formy pochówków:

• kręgi kamienne,
• kurhany z kręgami koncentrycznymi,
• kurhany ze stelami i bez nich,
• groby płaskie ze stelami bez nich.

W wyżej wymienionych obiektach stosowano następujące rodzaje pochówka:

• groby popielnicowe czyste i obsypane szczątkami stosu,
• groby jamowe z czysto przemytymi kośćmi lub ze zsypanym stosem,
• groby szkieletowe,
• groby z popieliskiem.

• Grzybnica (cmentarzysko)
• Odry (cmentarzysko)

• Jerzy Kmieciński, Magdalena Blombergowa, Krzysztof Walenta, [w:] Prace i materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, 1966, Seria archeologiczna, Nr 12
• Jerzy Kmieciński; Niektóre zagadnienia wędrówki Gotów w świetle dotychczasowych badań oraz w świetle wykopalisk w Węsiorach w pow. kartuskim, [w:] Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria I, zeszyt 8. Łódź 1958, s. 37-49
• Andrzej Kokowski; Zagadnienia kręgów kamiennych w środkowej strefie Pojezierza Pomorskiego, [w:] Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archeologica 8, 1987.
• Czarlin, zwany też ''Osyklo'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 736 .