Valsaria insitiva

Pędy drzew porażone przez Valsaria insitiva
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Dothideomycetes
Rząd	Valsariales
Rodzina	Valsariaceae
Rodzaj	Valsaria
Gatunek	Valsaria insitiva
Nazwa systematyczna
Valsaria insitiva (Tode) Ces. & De Not. Comm. Soc. crittog. Ital.(fasc. 4): 205 (1863)
Multimedia w Wikimedia Commons

Valsaria insitiva (Tode) Ces. & De Not. – gatunek grzybów z klasy Dothideomycetes^[1]. Grzyb mikroskopijny powodujący choroby roślin^[2]. W Polsce wywołuje cytosporozę jabłoni i leukostomozę drzew pestkowych^[3].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Valsaria, Valsariaceae, Valsariales, Incertae sedis, Dothideomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1791 r. Heinrich Julius Tode nadając mu nazwę Sphaeria insitiva. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Vincenzo de Cesati i Giuseppe De Notaris w 1863 r.^[1]

Ma ponad 80 synonimów^[4]. Jednym z nich jest anamorfa Leucostoma cinctum, dawniej opisywana jako odrębny gatunek^[5].

Saprotrof żyjący na korze drzew, a w sprzyjających warunkach zamieniający się w jej pasożyta. Atakuje głównie drzewa uszkodzone przez mróz lub osłabione niedoborem wody. Na podkładkach tworzy konidiomy, często wielokomorowe, kręte i promieniście odchodzące od środka. Konidiofory szkliste, septowane, nieregularnie rozgałęzione u podstawy i powyżej. Komórki konidiotwórcze nie różniące się wyraźnie morfologicznie od konidioforów, zwykle tworzą długie, wyraźne gałęzie, proste, szkliste, gładkie, proliferujące jednocześnie. Po oddzieleniu konidiów powstają niewidoczne zgrubienie kołnierzowe. Konidia (4–) 6–8 (–13) × 1–1,5 (–2,5) µm, cylindryczne, proste lub nieco zagięte, szkliste, cienkościenne, jednokomórkowe, bez pory rostkowej^[6]. Dokonują infekcji kory przez rany powstałe w wyniku cięć pielęgnacyjnych, gradobicia lub złamania gałęzi^[5]. Powstają w warunkach wilgotnych i mokrych przez cały sezon wegetacyjny. Są wytłaczane z konidiomów w łańcuszkach i rozpraszane rozpryskowo podczas deszczu. Do wykiełkowania wymagają obecności wody przez określony czas zwilżenia^[7].

Teleomorfa powstaje na podkładce o średnicy 1–2 mm i odsłoniętej, wydatnej części stożkowej, często wyłaniającej się przez małą poprzeczną szczelinę. Zawiera 6-12 owocników. Zewnętrzna część podkładki początkowo lekko żółtawa, potem szarawobiała, usiany czarnymi szyjkami perytecjów. Wewnętrzna część podkładki biała do szarawej, złożona z przeplatanych strzępek z kilkoma komórkami gospodarza wymieszanymi w dolnej części, dobrze rozwinięta, ograniczona wyraźną czarną linią strefy zrębu, szczególnie widoczną poniżej perytecjów. Perytecjum czarne, o średnicy 250-750 µm, mniej więcej kuliste z wydłużoną szyjką o długości 250–900 µm i szerokości 90–400 µm u podstawy. Ściana o grubości 20–25 µm, złożona z ciemnych, grubościennych, kanciastych komórek. W szyjce są peryfizy. Worki (46–) 56–66 (–81) × (7–) 9–14 (-17,5) µm, cylindryczno-maczugowate o zwężającej się podstawie, pogrubionym wierzchołku, z refrakcyjnym pierścieniem wierzchołkowym, 8-zarodnikowe. Askospory (8–) 13–20 (–30) × (2–) 3–5 µm, o kształcie od cylindrycznego do kiełbaskowatego, szkliste, jednokomórkowe, gładkie i cienkościenne, bez galaretowatej osłonki lub wyrostków^[6]. Zarodniki płciowe tworzą się jednak rzadko i nie odgrywają one większej roli w infekcji^[5].