Ursynów
Dzielnica Warszawy | |||||
Ulica Cynamonowa na Ursynowie | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Miasto | |||||
W granicach Warszawy |
14 maja 1951[1] | ||||
SIMC |
0988833[2] | ||||
Burmistrz |
Robert Kempa | ||||
Powierzchnia |
43,79 (1.01.2024)[3] km² | ||||
Populacja • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
3420 (1.01.2024)[3] os./km² | ||||
Tablice rejestracyjne |
WN | ||||
Plan Ursynowa | |||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||
Strona internetowa |
Ursynów – dzielnica Warszawy położona w lewobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[4].
Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do Warszawy w 1951. Graniczy z dzielnicami: Wilanów, Mokotów i Włochy oraz gminami: Piaseczno, Konstancin-Jeziorna, Raszyn i Lesznowola[5].
Historia
Na terenie obecnej dzielnicy przez kilkaset lat istniały osady i wsie, takie jak Służew, Służewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka i Pyry[6].
Prawdopodobnie od II połowy XI wieku teren, którego oś osadniczą stanowił Potok Służewiecki, był własnością kościelną i należał do opactwa kanoników regularnych z Czerwińska[7]. W 1238 roku we wsi Służew założono parafię oraz wzniesiono kościół św. Katarzyny[8]. Parafia jest najstarszą parafią rzymskokatolicką w Warszawie[9]. W 1240 roku książę Konrad I mazowiecki zmusił opactwo do zamiany Służewa na inną wieś, a w 1245 roku przekazał Służew jednemu ze swych możnych, Gotardowi[7]. W XIV wieku na terenie należącym do 13 potomków Gotarda – rodziny Służewskich herbu Radwan – istniało 17 miejscowości[10]. W 1528 miały one powierzchnię ok. 70 łanów, tj. ok. 1200 ha[10].
W 1776 roku na skarpie warszawskiej powstał zespół pałacowo-parkowy, od którego pochodzi nazwa dzielnicy[11][12]. Wybudowany tam pałacyk był przeznaczony na spędzenie miesiąca miodowego Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich i otrzymał nazwę Rozkoszy[13]. W 1822 roku Rozkosz kupił Julian Ursyn Niemcewicz, który chciał nazwę posiadłości, dla upamiętnienia swego pobytu w Stanach Zjednoczonych, zmienić na Amerykę lub Waszyngton[12]. Ostatecznie została ona nazwana Ursynowem – od starego przydomka rodu Niemcewiczów[12]. Od 1857 roku posiadłość znajdowała się w posiadaniu rodziny Krasińskich[11].
W latach 1818–1821 Stanisław Kostka Potocki wybudował w pobliżu kościoła św. Katarzyny rezydencję Gucin[14]. Po jego śmierci wdowa po nim założyła tam w latach 1821–1830 ogród nazywany Gucin Gajem[14]. Około 1890 roku na wzniesieniu nad doliną Potoku Służewieckiego zbudowano fort Służew, jeden z fortów pierścienia wewnętrznego Twierdzy Warszawa[15].
W 1898 roku uruchomiono kolejkę grójecką, której linia biegła wzdłuż ul. Puławskiej[16]. W 1921 roku Edward Raczyński przekazał państwu pałac Krasińskich i inne nieruchomości na Ursynowie z przeznaczeniem na cele szkolnictwa[17]. W latach 1931–1939 zbudowano tor wyścigów konnych, w tamtym czasie najnowocześniejszy tor wyścigów konnych w Europie[18]. W latach 30. XX wieku na terenie Lasu Kabackiego wzniesiono kompleks budynków dla Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w którym do 1939 roku mieścił się Referat Niemiecki Biura Szyfrów[19]. W 1938 zadłużony dziedzic dóbr wilanowskich Adam Branicki sprzedał Las Kabacki Zarządowi Miejskiemu m.st. Warszawy, co uchroniło ten kompleks leśny przed parcelacją na cele budowlane[20].
Przed II wojną światową we wsiach znajdujących się na terenie obecnego Ursynowa znajdowało się ok. 400 domów w których mieszkało ponad 3 tys. osób[21]. W 1948 roku[22] uruchomiono pierwszą na tym terenie[23] miejską linię autobusową (nr 104), łączącą Dworzec Południowy z Wolicą[24]. W 1951 teren współczesnego Ursynowa włączono do Warszawy[1].
W 1956 roku pałac Krasińskich i tereny podarowane w 1921 roku Skarbowi Państwa przez Edwarda Raczyńskiego zostały przekazane Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW)[17]. W 1971 roku oddano do użytku pierwszy z zespołu budynków uczelni na Ursynowie[25], a w latach 90. XX wieku SGGW zaczęła budować tam swoją główną siedzibę[17].
W latach 60. XX wieku podjęto decyzję o budowie na Ursynowie wielkiego zespołu osiedli mieszkaniowych dla ok. 140–160 tys. osób[26][27]. Miały one stanowić tzw. południowe pasmo rozwojowe Warszawy[11]. Na podstawie wyników konkursu na plan ogólny zabudowy pasma Ursynów-Natolin opracowano wytyczne, jakie miał spełniać cały projekt urbanistyczno-architektoniczny[26]. Podzielono go na cztery części: Ursynów Północny, Ursynów Południowy, Natolin Północny i Natolin Południowy[11]. Razem z 36 tys. mieszkań miały powstać szkoły, przedszkola, szpitale, sklepy i lokale usługowe[28]. Układ komunikacyjny Ursynowa został oparty na trzech równoległych arteriach północ-południe: ul. Jana Rosoła, al. Komisji Edukacji Narodowej i ul. Pawła Findera (obecnie rtm. Witolda Pileckiego)[11].
W rozstrzygniętym latem 1971 roku konkursie na projekt Ursynowa Północnego pierwszą nagrodę otrzymał zespół Ludwika Borawskiego, Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Andrzeja Szkopa[29]. Niespodziewana śmierć Ludwika Borawskiego spowodowała, że do zespołu dołączył Marek Budzyński[29]. Objęcie przez niego stanowiska projektanta generalnego spowodowało odejście od wcześniejszej koncepcji na rzecz zróżnicowanego zespołu domów oraz nowatorskiego systemu komunikacji pieszej i kołowej[30]. Konkurs na zabudowę Ursynowa Południowego, z innym układem domów, wygrał zespół Andrzeja Fabierkiewicza[26].
Budowę osiedla Ursynów Północny rozpoczęto w 1975 roku[31]. Jako pierwsze powstały budynki mieszkalne w rejonie ulic: Puszczyka, Koński Jar, Wiolinowej i Koncertowej[31]. 28 grudnia 1976 roku zakończono budowę pierwszego bloku przy ul. Puszczyka 5[32]. Pierwsi mieszkańcy otrzymali klucze do mieszkań w styczniu 1977 roku[33]. W 1977 roku budynek szkoły i przedszkola przy ul. Puszczyka 6 otrzymał tytuł Mistera Warszawy[34].
W 1979 roku rozpoczęto budowę Centrum Onkologii, stanowiącego główną inwestycję rządowego programu zwalczania chorób nowotworowych[35]. W sierpniu 1980 roku przy ul. Surowieckiego 10 otwarto Megasam, pierwszy samoobsługowy sklep na Ursynowie[36][37].
W czasie budowy osiedli mieszkaniowych i linii metra wykorzystując ziemię z wykopów usypano dwa sztuczne wzniesienia: Kopę Cwila i Górkę Kazurkę[38][39].
W 1982 roku liczba mieszkańców Ursynowa osiągnęła 75 tys.[40] W 1983 roku rozpoczęto tam budowę pierwszej linii metra[11]. W 1983 roku na ul. Puławskiej uruchomiono komunikację trolejbusową na trasie Dworzec Południowy – Piaseczno[41]; została ona zlikwidowana w 1995 roku[42]. W 1990 roku przy ul. Bacewiczówny 8 otwarto pierwszy w Polsce sklep spółki IKEA[43].
Do 1994 roku Ursynów stanowił południowo-zachodnią część Mokotowa[44]. Od marca 1994 stał się samodzielną gminą Warszawa-Ursynów[45].
W 2005 roku[46] ścieki z Ursynowa zaczęły być przesyłane do nowo uruchomionej Oczyszczalni Ścieków „Południe“ w dzielnicy Wilanów[47].
W 2017 roku rozpoczęła się budowa kolejnego (po zbudowanym w latach 2009–2013 odcinku od węzła „Warszawa Lotnisko” do węzła „Puławska”) odcinka drogi ekspresowej S2 – Południowej Obwodnicy Warszawy[48]. Droga częściowo przebiega w tunelu[49], oddanym do użytku w grudniu 2021[50].
Części Ursynowa
Podział według MSI
Według Miejskiego Systemu Informacji Ursynów dzieli się na 13 obszarów[51]:
- Dąbrówka
- Grabów
- Jeziorki Północne
- Jeziorki Południowe
- Kabaty
- Natolin
- Pyry
- Skarpa Powsińska
- Stary Służew
- Stary Imielin
- Ursynów-Centrum
- Ursynów Północny
- Wyczółki
Podział na Wysoki i Zielony Ursynów
Funkcjonuje także zwyczajowy podział na:
- Wysoki Ursynów – jest to północna, wschodnia i południowa część dzielnicy, gdzie dominuje wysoka zabudowa mieszkaniowa[5],
- Zielony Ursynów – jest to zachodnia część dzielnicy położona wzdłuż ul. Puławskiej, gdzie dominuje zabudowa jednorodzinna[5].
Burmistrzowie
- Stanisław Faliński (1994–2002)
- Tomasz Sieradz (2002–2003)
- Andrzej Machowski (2003–2006)
- Tomasz Mencina (2006–2009)
- Urszula Kierzkowska (2009–2010)
- Piotr Guział (2010[52]–2014)
- Robert Kempa (od 2014[53])
Rada Dzielnicy
Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006[54] | Kadencja 2006–2010[55] | Kadencja 2010–2014[56] | Kadencja 2014–2018[57] | Kadencja 2018–2024[58] | Kadencja 2024–2029[59] |
---|---|---|---|---|---|---|
Sojusz Lewicy Demokratycznej | 8 (SLD-UP) | 3 (LiD) | – | – | – | – |
Platforma Obywatelska | 7 | 11 | 11 | 11 | 13 (KO) | 13 (KO) |
Prawo i Sprawiedliwość | 10 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 |
Nasz Ursynów / Otwarty Ursynów | – | 6 | 10 | 7 | 3 | 2 |
Inicjatywa Mieszkańców Ursynowa / Projekt Ursynów | – | – | – | 2 | 4 | 5 |
Przyroda
Na terenie dzielnicy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego i Skarpa Ursynowska. Przy ul. Nowoursynowskiej rośnie Mieszko I – najstarszy dąb w województwie mazowieckim[60].
W parku im. Romana Kozłowskiego, przy ul. Nutki, znajduje się Głaz Ursynowski – największy (obwód 9,6 m) głaz narzutowy na terenie Warszawy[61].
W 1969 roku na terenie Ursynowa wykonano głęboki odwiert. Stwierdzono, że na głębokości ok. trzech kilometrów występują skały dewońskie, w których znaleziono kopalną faunę ramienionogów, opracowaną następnie przez Madisa Rubela i Lecha Tellera[62].
Sport
W 2021 roku w dzielnicy funkcjonowało 38 klubów sportowych działających jako stowarzyszenia kultury fizycznej i fundacje i 5 działających na zasadach komercyjnych[63]. Jednym z nich jest klub piłkarski KS SEMP Warszawa (SEMP Ursynów)[64][65].
Ważniejsze obiekty
Upamiętnienie
- W 2016 r. Rada m.st. Warszawy nadała skrzyżowaniu ulic Wawrzyńca Surowieckiego i Jana Zaorskiego na Ursynowie Północnym nazwę rondo Budowniczych Ursynowa[66].
Przypisy
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199).
- ↑ Wyszukiwarka TERYT [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-12] .
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2024. [dostęp 2023-08-02].
- ↑ Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817).
- ↑ a b c Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy. Warszawa: Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, 2009, s. 5.
- ↑ Dwa słowa o Ursynowie czy krótki przewodnik po dzielnicy. Warszawa: Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, 2009, s. 11.
- ↑ a b Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 25.
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 355. ISBN 978-83-7821-118-1.
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 357. ISBN 978-83-7821-118-1.
- ↑ a b Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 26.
- ↑ a b c d e f Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 920. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 67. ISBN 83-223-2047-7.
- ↑ Marek Kwiatkowski: Architektura mieszkaniowa Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 216. ISBN 83-06-01427-8.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 233. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 51.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 343. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Lech Królikowski: Szkolnictwo dawnej Warszawy od połowy XVII wieku do wybuchu drugiej wojny światowej. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2008, s. 678. ISBN 978-83-88477-81-2.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 99. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Enigma. [w:] Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego [on-line]. [dostęp 2018-08-16].
- ↑ Grzegorz Piątek: Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 154–155. ISBN 978-83-280-2149-5.
- ↑ Jacek Krawczyk: Ursynów wczoraj i dziś. Warszawa: Wydawnictwo Pagina, 2001, s. 37. ISBN 83-86351-37-3.
- ↑ 104 linia autobusowa zwykła. trasbus.pl. [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 138. ISBN 978-83-934764-8-0.
- ↑ Jacek Krawczyk: Ursynów wczoraj i dziś. Warszawa: Wydawnictwo Pagina, 2001, s. 101. ISBN 83-86351-37-3.
- ↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
- ↑ a b c Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 81. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 365. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 374. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ a b Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 375. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 376–378. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ a b Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 382. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1 X–31 XII 1976. „Kronika Warszawy”. 2 (30), s. 147, 1977.
- ↑ Maciej Mazur: Witajcie na Ursynowie. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2012, s. 6. ISBN 978-83-934764-1-1.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 497. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Tadeusz Przemysław Szafer: Nowa architektura polska. Diariusz lat 1976–1980. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1981, s. 323. ISBN 83-213-3065-7.
- ↑ Konrad Wojciechowski. Ursynów niestary i ciągle Jary. „Gazeta Stołeczna”, s. 9, 13 lipca 2018.
- ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie z Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 27. ISBN 978-83-934764-8-0.
- ↑ Maciej Mazur: Czasoprzewodnik. 33 lata na Ursynowie. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2010, s. 24, 116. ISBN 978-83-915427-9-8.
- ↑ Maciej Mazur: Czterdziestolatek. Historie w Ursynowa. Warszawa: Wydawnictwo Myśliński, 2017, s. 152. ISBN 978-83-934764-8-0.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 384. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 901. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 43. ISBN 83-01-12057-6.
- ↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2011, s. 194–195. ISBN 978-83-60142-31-8.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 44. ISBN 83-01-12057-6.
- ↑ Ustawa z dnia 25 marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy. (Dz.U. z 1994 r. nr 48, poz. 195).
- ↑ Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20 czerwca 2005. [dostęp 2020-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-06)].
- ↑ Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Kalendarium. pulawska-lubelska.pl. [dostęp 2018-11-04].
- ↑ Projekt i budowa drogi ekspresowej S2 Południowa Obwodnica Warszawy na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Dane ogólne. pulawska-lubelska.pl. [dostęp 2018-11-04].
- ↑ Najdłuższy tunel w Polsce otwarty. [w:] TVN Warszawa [on-line]. 20 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-22].
- ↑ Podział Warszawy na obszary Miejskiego Systemu Informacji. Dzielnica Ursynów. Zarząd Dróg Miejskich Warszawa. [dostęp 2016-07-12].
- ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Sensacja w Radzie! Platforma Obywatelska przejmuje władzę! Zdrada w NU. [dostęp 2014-12-19].
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Ursynów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2015-10-18].
- ↑ Wybory samorządowe 2018. Dzielnica Ursynów M. St. Warszawy. [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [on-line]. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-31].
- ↑ Wyniki w wyborach do Rad Dzielnic m. st. Warszawy. Rada Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy. [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [on-line]. pkw.gov.pl. [dostęp 2024-04-12].
- ↑ Przyroda województwa mazowieckiego. [w:] Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie [on-line]. warszawa.rdos.gov.pl, Warszawa. s. 10. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Warszawska przyroda. Obszary i obiekty chronione. Warszawa: Biuro Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy, 2005, s. 126.
- ↑ Madis Rubel , Lech Teller , Lower Devonian stratigraphy and brachiopods from boreholes Bachus 1 and Ursynów 1, „Acta Geologica Polonica”, 28 (4), 1978, s. 471–502 [dostęp 2024-09-09] (ang.).
- ↑ Kluby sportowe. [w:] Urząd Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 18 marca 2021. [dostęp 2022-10-29].
- ↑ Historia, [w:] www.semp.com.pl [online], KS SEMP Warszawa, 22 września 2020 [dostęp 2022-10-20] (pol.).
- ↑ SEMP Arena wreszcie powstaje. Prace ruszyły pełną parą [online], www.haloursynow.pl, 27 maja 2022 [dostęp 2022-10-30] (pol.).
- ↑ Uchwała nr XXX/767/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie nadania nazwy ulicy w Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy województwa Mazowieckiego nr 5848 [on-line]. 1 lipca 2016. [dostęp 2019-04-08].