Uranozaur
| Ouranosaurus | |||
| Taquet, 1976 | |||
 Uranozaur | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | iguanodony | ||
| Nadrodzina | |||
| Podrodzaj |
uranozaur | ||
| Gatunki | |||
| |||
Uranozaur (Ouranosaurus) – dinozaur ptasiomiedniczny należący do hadrozauroidów (Hadrosauroidea).
Formalnie opisany w 1976 roku przez Philippe Taquet'a, francuskiego paleontologa[1]. Jeden ze szkieletów jest prezentowany od 1975 roku w Museo di Storia Naturale di Venezia – nie wiadomo, czy jest to paratyp, czy drugi szkielet, czy jeszcze inny, nie wyróżniony jeszcze przez piśmiennictwo okaz[2]. Szczątki paratypu znaleziono w 1970 roku, a zdobyto dwa lata później, natomiast skamieniałości weneckiego okazu zostały odkryte w 1973 roku podczas wyprawy francusko-włoskiej ekspedycji P. Taqueta i Giancarlo Ligabue[2]. Taquet jednak w swej pracy, w której to opisał nowy takson dinozaura, nie wspomniał o współcześnie prezentowanym okazie z Wenecji, a jedynie o paratypie i holotypie[2].
Ouranosaurus wykazywał podobne cechy, które były wskazywane tylko dla Hadrosauridae do czasu jego odkrycia – jako przykłady można wspomnieć o obecnej u rodzaju przestrzeń między pierwszym zębem należącym do kości zębowej, a tym należącym do k. przedzębowej, natomiast kość przedszczękowa O. nigeriensis jest rozszerzona poprzecznie[3]. Długość ciała wynosiła 7–8,3 m, ciężar ok. 2,2 t[4], chociaż jak podają autorzy pracy z 2017 roku – dokładna wielkość nie jest znana, a określenie średniej wielości przedstawiciel Iguanodontidae nie jest poprawne, z uwagi na fakt, że zwierzę nim nie jest[2]. Miał też kolec na kciuku, podobnie jak Iguanodon, ale mniejszy. U tego dinozaura występowała długa diastema, w przeciwieństwie do innych, tych dużych hadrozaurów, u których była ona krótka przez większą część całej ontogenezy – diastema jest dowodem na roślinożerność tych hadrozaurów[5]. Na grzbiecie żagiel utworzony z wyrostków kolczystych kręgów piersiowych, krzyżowych i ogonowych charakteryzował O. nigeriensis na tle innych ornitopodów; teoria o używaniu go podczas popisów godowych jest najbardziej prawdopodobna[2].
Jest to ikoniczny dinozaur kontynentu afrykańskiego[2]. Żył w okresie kredy dolnej (ok. 112,6–66,043 mln lat temu) na terenach Afryki – skamieniałości odkryto w Kamerunie, Sudanie, Nigrze oraz Tunezji[6]. Było to zwierzę lądowe, roślinożerne[6]. W formacji El Rhaz (Niger) odnaleziono skamieniałości takich dinozaurów jak: Suchomimus, Cristatosaurus, Kryptops oraz Eocarcharia (teropody), Nigersaurus (zauropod) a także Ouranosaurus i Lurdusaurus. Okres, w jakim wydobyto kości na terenie tej formacji był datowany na apt, czas aptu-albu, lecz LeLoeuff razem ze współpracownikami w 2012 roku przyjął, że El Rhaz to formacja okresu barremu[2].
Wielu badaczy uznaje Ouranosaurus jako siostrzanego w stosunku do Iguanodon oraz Hadrosauride. Jednakże przykładowo Head w 1998 roku, a później, w roku 1999, Sereno uznali ten takson jako bliższy Hadrosauridae niż Iguanodon[7].
Przypisy
- ↑ Philippe Taquet, Paléontologie du Gisement de Gadoufaoua (Aptien du Niger), „Editions du Centre National de la Recherque Scientifique”, Paryż 1976, s. 191 (fr.).
- ↑ a b c d e f g Filippo Bertozzo, Fabio Marco Dalla Vecchia, Matteo Fabbri, The Venice specimen of Ouranosaurus nigeriensis (Dinosauria, Ornithopoda), „PeerJ”, 2017, DOI: 10.7717/peerj.3403 [dostęp 2024-02-02] (ang.).
- ↑ Phillip J. Currie, Kenneth Carenter (red.), Dinosaur Systematics. Approaches and Perspectives, Cambridge University Press, 1992, s. 14, ISBN 978-0-521-43810-0 (ang.).
- ↑ Gregory S. Paul, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press, 2010, s. 292 (ang.).
- ↑ Katsuhiro Kubota, Yoshitsugu Kobayashi, Evolution of Dentary Diastema in Iguanodontian Dinosaurs, „Acta Geologica Sinica”, 2009, DOI: 10.1111/j.1755-6724.2009.00005.x [dostęp 2024-02-02] (ang.).
- ↑ a b Ouranosaurus, [w:] Fossilworks. Gateway to the Paleobiology Database [online] [dostęp 2024-02-02] (ang.).
- ↑ Kenneth Carpenter (red.), Horns and Beaks. Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs, Indiana University Press, 2006, s. 73, ISBN 978-0-253-02795-5 (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
