Upadek Kabulu (2021)
| wojna w Afganistanie (2001–2021) | |||
 Afgańscy cywile na pokładzie samolotu Boeing C-17 Globemaster III podczas ewakuacji z Kabulu | |||
| Czas |
15 sierpnia 2021 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
decydujące zwycięstwo talibów:
| ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Położenie na mapie Afganistanu  | |||
 34°18′47,2″N 69°06′15,1″E/34,313100 69,104200
| |||
Upadek Kabulu (2021) – ostatni epizod wojny w Afganistanie, zakończony przejęciem kontroli nad stolicą Afganistanu, Kabulem, przez talibów 15 sierpnia 2021 roku, podczas finalnej fazy ich ofensywy przeciwko rządowi afgańskiemu, rozpoczętej w maju 2021 roku. Miasto zostało całkowicie zajęte kilka godzin po ucieczce prezydenta Aszrafa Ghaniego z kraju. Do tego czasu większość prowincjonalnych miast Afganistanu upadła w trakcie wycofywania się wojsk koalicji na mocy porozumienia pomiędzy USA a talibami z lutego 2020 roku, które zostało ostatecznie zakończone 30 sierpnia 2021 roku[1][2][3][4].
14 sierpnia 2021 r. talibowie dotarli na rogatki miasta, gdzie się zatrzymali się zgodnie z wolą Abdula Ghaniego Beradara liczącego na bezkrwawe przekazanie władzy przy pośrednictwie byłego prezydenta Hamida Karzaja. Ten były przywódca Afganistanu uważał, że drogą kompromisu powinna zostać przywrócona królewska konstytucja z lat 60., w oparciu o którą zostałaby zwołana Wielka Dżirga, która wyłoniłaby nowy, rebeliancki rząd, któremu legalnie przekazałby władzę upadający rząd Aszrafa Ghaniego. W tym celu wygłosił w telewizji afgańskiej orędzie w którym prosił mieszkańców miasta o zachowanie spokoju, jednocześnie zapewniając o woli talibów do przejęcia władzy w sposób pokojowy[5].
Rano 15 sierpnia, gdy faktem dokonanym okazała się ucieczka prezydenta, członków aparatu bezpieczeństwa oraz rządu, zastępca szefa ochrony prezydenta zaapelował do Karzaja o pojęcie się pełnienia obowiązków prezydenta na ten czas, czemu polityk odmówił, gdyż chciał pozostać pierwszym od stu lat władcą afgańskim, który legalnie oddał władzę i nie został jej siłowo pozbawiony. Po południu tego samego dnia, w związku z nasilającymi się grabieżami i chaosem w mieście, Karzaj poinformował telefonicznie Beradara o konieczności wkroczenia talibów do miasta[5].
Amerykański wywiad alarmował w lipcu, że Kabul upadnie w ciągu kilku miesięcy lub tygodni po wycofaniu sił amerykańskich z Afganistanu, jednak sytuacja od tamtego czasu gwałtownie się pogorszyła, co skłoniło prezydenta USA Joe Bidena do przyznania 16 sierpnia, że „stało się to szybciej, niż przewidywaliśmy”[6][7].
Most powietrzny
W okresie od 14 do 30 sierpnia 2021 roku USA i ich koalicjanci ewakuowali transportem lotniczym z międzynarodowego lotniska im. Hamida Karzaja w Kabulu ponad 123 tys. osób; wojsko amerykańskie i jego partnerzy z NATO zapewniali w tym czasie bezpieczeństwo w przestrzeni powietrznej i na terenie lotniska[8][9]. Ewakuowani to głównie zagraniczny personel dyplomatyczny i wojskowy, cywile będący obywatelami innych krajów, pracownicy sojuszniczych, afgańskich instytucji państwowych i najbardziej narażeni afgańscy cywile, tacy jak dziennikarze czy działacze na rzecz praw człowieka[9]. Była to największa misja ewakuacyjna przeprowadzona bez walki w historii wojskowości USA, w której tylko personel amerykański zabrał 79 000 cywilów z jednego lotniska w ciągu 18 dni[8]. Wśród ewakuowanych było około 6000 Amerykanów[10][11].
Po wycofaniu się sił amerykańskich jeszcze około tysiąca obywateli USA i Afgańczyków posiadających wizy amerykańskie lub inne zagraniczne dokumenty pozostało w Afganistanie[12]. Dwa tygodnie później sekretarz stanu Antony Blinken powiedział, że było to „kilka tysięcy” osób mieszkających wcześniej na terenie USA i stu obywateli amerykańskich[13].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Afghan conflict: US and Taliban sign deal to end 18-year war. BBC News, 29.02.2020. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Missy Ryan, Karen DeYoung: Biden will withdraw all U.S. forces from Afghanistan by Sept. 11, 2021. The Washington Post, 13.04.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ The Fall of Kabul: Beginning of Taliban 2.0. Financial Express, 16.08.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Afghanistan: Last US troops leave Kabul after two decades of war. Deutsche Welle. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ a b Piotr Łukasiewicz, Talibowie: przekleństwo czy nadzieja Afganistanu, Kraków: Mando, 2022, s. 271 - 273, ISBN 978-83-277-3007-7 [dostęp 2024-12-29].
- ↑ Kevin Liptak, Jeff Zeleny, Kaitlan Collins, Jennifer Hansler, Maegan Vazquez: Biden admits Afghanistan's collapse 'did unfold more quickly than we had anticipated'. CNN, 16.08.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Nooman Merchant, Zeke Miller: Misread warnings helped lead to chaotic Afghan evacuation. AP NEWS, 19.08.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ a b Darryl Coote, Don Jacobson: Pentagon: Afghanistan evacuation completed, officially ending 20-year war. United Press International, 30.08.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ a b Factbox: Evacuations from Afghanistan by country. Reuters. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Kathryn Watson: Uncertainty lingers for Americans trying to leave Afghanistan after U.S. withdrawal. CBS News, 31.08.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Lara Jakes: Stranded in Kabul: A U.S. Resident Runs Out of Options. The New York Times, 31.08.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Melissa Eddy, Thomas Gibbons-Neff: U.S. Citizens and Afghans Wait for Evacuation Flights From Country’s North. The New York Times, 5.09.2021. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).
- ↑ Blinken pushes back on GOP criticism of Afghan withdrawal. nbc29.com, Associated Press. [dostęp 2021-11-13]. (ang.).