ulica Osobowicka

Karłowice-Różanka, Osobowice-Rędzin
ul. Osobowicka w dzień powszedni, październik 2009
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	6,1 km
Przebieg
ul. Bałtycka / Na Polance / Most Osobowicki ul. Lutycka ul. Obodrzycka ul. Czeska ul. Serbska ul. Łużycka Cmentarz Osobowicki Most Milenijny ul. Kotoszyńska ul. Ostrzeszowska ul. Jarocińska / ul. Kapliczna ul. Micheleta / ul. Ostrowska ul. Żywopłotowa ul. Lipska ul. Witkowska ul. Wrzosowa ul. Wędkarzy
Położenie na mapie Wrocławia ulica Osobowicka
Położenie na mapie Polski ulica Osobowicka
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Osobowicka
51°08′09,0″N 17°00′00,0″E/51,135833 17,000000
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Osobowicka we Wrocławiu – ulica biegnąca wzdłuż odrzańskiego Kanału Różanka i prawego brzegu Odry Północnej, łącząca mosty Osobowickie z osiedlem Osobowice-Rędzin. Całkowita długość ulicy – od mostu Osobowickiego i skrzyżowania z ul. Bałtycką na wschodzie do skrzyżowania z ul. Szachistów na północnym zachodzie – wynosi około 6,1 km^[1][2], i jest najdłuższą ulicą w mieście^[3]; przedłużeniem ul. Osobowickiej na wschodzie jest ul. Na Polance, a za zachodzie – peryferyjna ul. Wędkarzy. Ulica przebiega przez osiedla Karłowice-Różanka oraz Osobowice-Rędzin.

Do końca wieku XIX nazywana Oswitzer Chaussee, później Oswitzerstraße^[4] łączyła ze sobą dawną podwrocławską wieś Rosenthal (dziś Różanka) oraz Polinke Acker ("Polinkowe Pola", dziś Polanka) z wsiami Osswitz (Osobowice) i Ransern (Rędzin). Poprzez przeprawę przez Odrę przy Polinkowych Polach droga ta miała połączenie z Wrocławiem. Założenie w 1867 Cmentarza Osobowickiego przyczyniło się do wzrostu znaczenia tej drogi, modne się też stało odwiedzanie podwrocławskich lasów, w tym Lasku Osobowickiego oraz tak zwanych établissements^[5]; trzydzieści lat później dotychczasową nietrwałą drewnianą przeprawę przez Odrę zastąpiono nowym ceglanym "Mostem Groszowym" (Gröschelbrücke, dzisiejsze mosty Osobowickie), umiejscowionym kilkaset metrów na wschód^[6], w związku z czym cała komunikacja miasta z cmentarzem, Lasem Osobowickim i Osobowicami (w tym nowo uruchomiona w tym samym czasie komunikacja tramwajowa) odbywała się po ulicy Osobowickiej.

W 1853 Kolej Górnośląska uzyskała koncesję na połączenie kolejowe z Poznaniem; koncesja ta, zrealizowana w 1856, spowodowała dalszy rozwój wrocławskiego węzła kolejowego i spowodowała konieczność wybudowania długiego, blisko czterystumetrowego mostu kolejowego nad Odrą i jej polderami, który specjalnym wiaduktem przeciął także ulicę Osobowicką (na mapce z 1865 obok linia kolejowa widoczna jest przy lewym skraju, obok Oswitzer Feldmark i opisana jest jako Posener Eisenbahn). W 1899 rozpoczęła działalność Breslau – Trebnitz – Prausnitzer Kleinbahn Aktiengesellschaft (Wrocławska Kolej Dojazdowa), która na północnym przyczółku mostów Osobowickich, gdzie zaczyna się ul. Osobowicka, miała połączenie z torami tramwajowymi (tzw. splot) prowadzącymi z pętli na Osobowicach w stronę miasta.

Wzdłuż ulicy na przełomie XIX i XX wieku wybudowano – głównie w obrębie osiedla Osobowice – czynszowe kamienice i wille. Tu znalazły swoje miejsce też Établissement Wiesenheim Baude (Osobowicka 59, dziś zlokalizowany jest tu zarząd cmentarza), restauracja Schillergarten (Osobowicka 89), M. Knabe's Restauration, Garten und Tanz Salon (restauracja, ogród i salon taneczny M. Knabego; Osobowicka 95). Przy ul. Osobowickiej zlokalzowana była również Dampferhaltestelle Oswitz (przystań parowców na Osobowicach), a przy niej – restauracja Hoffmanna. Na posesjach 112-114 mieścił się tutejszy folwark, W 1928 przy ul. Osobowickiej nr 48, naprzeciw cmentarza, zbudowano według projektu R. Konwiarza halę sportową^[7], a obok niej, na nadodrzańskim polderze, organizowane były w latach 30. XX wieku defilady wojskowe. Na początku lat 30. wybudowano na posesjach nr 138-144 typowy dla ówczesnych peryferyjnych osiedli miast niemieckich trzykondygnacyjny wielorodzinny blok mieszkalny (z tego samego okresu pochodzi także czterokondygnacyjny blok zlokalizowany niedaleko Mostu Osobowickiego, nr 11-15), a kościół św. Teresy od Dzieciątka Jezus pod numerem 129, wybudowany "dzięki staraniom kardynała Adolfa Bertrama, ofiarności miejscowych parafian i ks. proboszcza Artura Obera", jak głosi wmurowana w nim tablica pamiątkowa, pochodzi z roku 1931.

Zabudowa ulicy Osobowickiej niemal nie ucierpiała oblężenia miasta w 1945. Po wojnie przez ponad pół wieku, do czasu wybudowania w 2004 roku mostu Milenijnego ulica wciąż miała znaczenie wyłącznie lokalne. Równocześnie z budową tego mostu przedsięwzięto generalny remont połączony z poszerzeniem i przebudową profilu wschodniego odcinka ul. Osobowickiej w związku z przewidywanym wzrostem ruchu samochodowego. Po ukończeniu północnego fragmentu obwodnicy śródmiejskiej) wyremontowana i przebudowana część ul. Osobowickiej pełni rolę drogi lokalnej i dojazdu do cmentarza osobowickiego. Wzmożony ruch samochodowy panuje na niej w okolicach świąt.

• Encyklopedia Wrocławia, wyd. I, Wrocław 2000, str. 530 i 599
• "Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław". zdium.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]., ZDiUM, stan na 6.1.2010

• Ulica Osobowicka na starych i współczesnych fotografiach
• Ulica Osobowicka: Najgorętsze miejsce Wrocławia 1 listopada, www.naszemiasto.pl, 19.1.2010
• Osobowicka z Osobowic, www.wroclaw.gazeta.pl, 27.8.2008