Ulica Alfreda Nobla w Warszawie
| Saska Kępa | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Ul. Alfreda Nobla, po prawej kościół św. Andrzeja Boboli | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
 52°14′01,5″N 21°03′31,4″E/52,233740 21,058725
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Alfreda Nobla – ulica na Saskiej Kępie, w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie.
Ulica biegnie od skrzyżowania z ul. Zwycięzców i kończy swój bieg ślepo za skrzyżowaniem z ul. Walecznych. Jej zabudowę stanowią głównie domy mieszkalne oraz kilka obiektów użyteczności publicznej, a także zabytkowy kościół. Nazwa ulicy upamiętnia szwedzkiego wynalazcę Alfreda Nobla – wyróżnia ją to na tle nazewnictwa pobliskich ulic, które odnosi się głównie do układu geopolitycznego powstałego po I wojnie światowej[1].
Przebieg i ruch uliczny
Ulica Alfreda Nobla stanowi łącznik między ul. Zwycięzców a ul. Walecznych. Znajduje się w centralnej części Saskiej Kępy, pomiędzy równoległymi do siebie ul. Jana Styki i ul. Saską. Rozpoczyna się skrzyżowaniem z ul. Zwycięzców, następnie krzyżuje się z ul. Obrońców, a swój bieg kończy ślepo za ul. Walecznych. Pomiędzy ulicami Zwycięzców a Walecznych jest jednokierunkowa – przejazd możliwy tylko w kierunku północnym. Nie przebiegają przez nią trasy komunikacji miejskiej, ani drogi dla rowerów.
Historia
Nazwa ulicy została nadana uchwałą Rady Miejskiej Warszawy z dnia 27 września 1926[2].
Najstarsze zachowane domy przy ul. Nobla pochodzą z lat 30. XX wieku. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej rozpoczęła się budowa murowanego kościoła w pobliżu przeniesionego z Żoliborza drewnianego kościółka pw. Andrzeja Boboli, który spłonął we wrześniu 1939. W 1938 erygowano samodzielną parafię pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, jednak sama świątynia zachowała pierwotne wezwanie[3]. W czasie obrony Warszawy ulica była jednym z miejsc, w których toczyły się walki. Świadectwem z tego okresu jest m.in. przekazany do Muzeum Wojska Polskiego egzemplarz ciężkiego karabinu maszynowego ukryty wraz z dwoma hełmami piechoty przez żołnierzy (przedmioty odnaleziono w 1987)[4].
Z czasem ulica Nobla stała się jednym z głównych skupisk zamieszkujących Saską Kępę artystów. Po II wojnie światowej swoje domy mieli tu m.in. ceramicy (np. Zofia Palowa, Wanda Gosławska), architekt wnętrz Kazimierz Kamler, czy też zajmujący się tworzeniem w szkle Władysław Zych. Największą grupę stanowili rzeźbiarze zamieszkujący w domach Spółdzielni "Kolektyw"[5]. Mieszkania i pracownie części z nich posłużyły też jako plany filmowe – w domu Józefa Trenarowskiego kręcono sceny Jeziora osobliwości Jana Batorego[6], a w pracowni Adama Romana – ujęcia do Człowieka z marmuru Andrzeja Wajdy[7].
Walory architektoniczne i historyczne ulicy wykorzystywane i eksponowane są m.in. przez firmy prywatne i organizacje pozarządowe, np. podczas organizacji spacerów z przewodnikiem[8], czy też akcji zwiedzania mieszkań[9].
Obiekty
- Budynek przy ul. Nobla 2, zaprojektowany przez Andrzeja Gałkowskiego[10], od 1964[a] jest siedzibą Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa[11].
- Dom przy ul. Nobla 7, w którym mieszkał Wacław Graba-Łęcki[12].
- Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Warszawie (parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy) przy ul. Nobla 16, którego w latach 1938–1939 zaczęto wznosić według projektu Piotra Marii Lubińskiego i Henryka Wąsowicza, ostatecznie świątynię zbudowano według projektu Józefa Łowińskiego i Jana Bogusławskiego z lat 1948–1949. Zarówno fasada, jak i wnętrze kościoła wykazują nawiązania do architektury gotyckiej. Wnętrze kościoła zdobią m.in. malowidła ścienne autorstwa Marii i Jerzego Ostrowskich oraz rzeźby wykonane przez Tadeusza Świerczka[13]. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków[14]. Pod tym samym adresem działa także przedszkole Ecole Française privée Antoine de Saint-Exupéry[15].
- Dom przy ul. Nobla 17 w 1937 był willą H. Kleina, zaprojektowaną przez Maksymiliana Goldberga[12].
- Dąb przy ul. Obrońców 36/38 – dąb szypułkowy ustanowiony w 2019 roku pomnikiem przyrody[16].
- Ognisko Pracy Pozaszkolnej nr 2 przy ul. Nobla 18/26[17], dawniej – XIV Ogród Jordanowski), od 2010 posiada na terenie ogrodu nowy budynek[18], m.in. z salą informatyczną i siłownią. Konstrukcja budynku zapewnia też możliwość użytkowania jego dachu dla dzieci zjeżdżających zimą na sankach[19]. Od 2012 na terenie ogrodu rośnie następca Królewskiego Dębu (Dębu Saskiego), przed wojną znajdującego się na obszarze posesji przy ul. Francuskiej 4[20].
- Domy przy ul. Nobla 23-25 zostały zbudowane dzięki Spółdzielni "Kolektyw" zaprojektowane przez Stefana Kozińskiego[21]. Znajdowały się w nich pracownie rzeźbiarskie i mieszkania dla twórców i ich rodzin – Józefa Trenarowskiego, Adama Romana, Józefa Gosławskiego, Kazimierza Bieńkowskiego, Eugeniusza Żarkowskiego, Tadeusza Świerczka i Adama Prockiego[5].
- Domy przy ul. Nobla 27-29 – dwa szeregowe domy czterorodzinne powstałe po 1937, zaprojektowane przez Maksymiliana Goldberga[12].
Uwagi
- ↑ Data przeniesienia Stacji Krwiodawstwa z ul. Katowickiej.
Przypisy
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 29. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Uchwała Rady Miejskiej z dnia 27 września 1926 r. w sprawie nazw ulic w Cytadeli i w mieście. „Dziennik Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy”. nr 67/68, s. 1-3, 1926-10-20.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 86-87. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Roman Matuszewski: Historia jednego CKM-u. W: To ja - Dąb. Warszawa: Fundacja KOS. Korpus Ochotników Specjalistów, 2012, s. 5. ISBN 978-83-934028-1-6.
- ↑ a b Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 19. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Halina Ostrowska: Miałam dwadzieścia sześć meldunków. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach.... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 89-92.
- ↑ Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 51-52.
- ↑ Ulicami Saskiej Kępy. saskakepa.waw.pl, 2012-06-06. [dostęp 2012-11-10].
- ↑ Festiwal Otwarte Mieszkania II - Edycja Specjalna. nid.pl. [dostęp 2015-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 stycznia 2015)].
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 110. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ RCKIK – Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Warszawie. rckik-warszawa.com.pl. [dostęp 2012-11-10].
- ↑ a b c Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 18. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 38-39. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2012 r. – woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl, 2012-06-30. [dostęp 2012-11-10].
- ↑ Ecole Française privée Antoine de Saint-Exupéry. saint-exupery.pl. [dostęp 2012-11-10].
- ↑ Rada m. st. Warszawy: Uchwała nr XIII/306/2019 z 30-05-2019. bip.warszawa.pl, 2019-05-30. [dostęp 2020-04-17].
- ↑ Ognisko Pracy Pozaszkolnej nr 2. opp2.waw.pl. [dostęp 2018-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-31)].
- ↑ Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012, s. 36. ISBN 978-83-934574-0-3.
- ↑ Małgorzata Zubik: Nowa atrakcja Saskiej Kępy: jazda na sankach z dachu. gazeta.pl, 2010-12-10. [dostęp 2010-12-14].
- ↑ Królewski Dąb na Saskiej Kępie. pragapld.waw.pl, 2012-09-28. [dostęp 2012-09-30].
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 105-106. ISBN 83-915407-0-7.
Bibliografia
- Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001. ISBN 83-915407-0-7.
- Magdalena Piwowar, Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś: SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy. Centrum Architektury, 2012. ISBN 978-83-934574-0-3.
- To ja – Dąb. Warszawa: Fundacja KOS. Korpus Ochotników Specjalistów, 2012. ISBN 978-83-934028-1-6.
Linki zewnętrzne
- Tomasz Urzykowski: Na wschód od Francuskiej. gazeta.pl, 2008-04-07. [dostęp 2012-11-10].
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2012 r. – woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl, 2012-06-30. [dostęp 10 listopada].