Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Fale metrowe

Fale metrowe, VHF (od ang. very high frequency) – zakres fal radiowych (pasmo radiowe) o częstotliwości od 30 do 300 MHz, co odpowiada długości fali od 1 metra do 10 metrów[1][2].

Zastosowanie

Fale ultrakrótkie używane są zwłaszcza do łączności na mniejsze odległości. W tym zakresie działają telewizja naziemna, radiofonia, sieć pagerowa oraz różne systemy łączności lokalnej – na przykład w lotnictwie, policji, radiotaxi i wielu innych. Na częstotliwościach 50–52 MHz; 70–70,3 MHz; 144–146 MHz w regionie I (w tym w Polsce) znajdują się pasma przeznaczone dla krótkofalowców.

Pasmo I

Pasmo VHF-I w standardzie OIRT obejmowało kanały telewizyjne 1 i 2 w zakresie częstotliwości 48,5–66,0 MHz, oraz kanały 3, 4, 5 w zakresie częstotliwości 76,0–100,0 MHz, zwane też zakresem II[3].

Historycznie kanały 1, 2 i 3 służyły w Polsce do nadawania Telewizji Polskiej w latach pięćdziesiątych XX w., co było podyktowane możliwościami ówczesnej techniki lampowej[4]. Nadawanie telewizji w tym paśmie w Polsce trwało do lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Po przyjęciu w Polsce standardu CCIR, konieczne było wyłączenie nadajników pracujących w kanałach 4 i 5 do końca 1995 roku[5]. Ostatecznie nastąpiło całkowite wyłączenie nadajników pracujących w kanałach 1–5[6]. Zwolniony zakres częstotliwości zarezerwowano do innych zastosowań.

W standardzie CCIR zakres I obejmuje kanały telewizyjne 2–4 w zakresie częstotliwości 47–68 MHz.

To pasmo elektromagnetyczne charakteryzuje się zmiennymi warunkami propagacyjnymi, co przy sprzyjających warunkach umożliwiało odbiór odległych stacji telewizyjnych[7].

Pasmo II (UKF)

Pasmo w standardzie OIRT zajmowało zakres częstotliwości 65,5–73 MHz, rozszerzone w 1979 roku do 74 MHz, przeznaczone było wyłącznie do radiodyfuzji radiofonii modulowanej częstotliwościowo w systemie monofonicznym i stereofonicznym. Od 1 stycznia 2000 roku nastąpił administracyjny zakaz emisji sygnału radiofonicznego w starym zakresie[8].

W standardzie CCIR początkowo zajmowało zakres częstotliwości 87,5–100 MHz, następnie zostało rozszerzone o zakres 100–104 MHz oraz 104–108 MHz. Nadawanie w Polsce radiofonii w tzw. górnym UKF rozpoczęło się na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku.

Stacje radiofoniczne modulowane częstotliwościowo przesyłają zwykle dodatkowe informacje RDS.

Pasmo III

Pasmo VHF-III w standardzie OIRT obejmowało kanały telewizyjne 6–12 w zakresie częstotliwości 174–230 MHz o szerokości 8 MHz, obecnie w standardzie CCIR obejmuje kanały 5–12 w zakresie częstotliwości 174–230 MHz o szerokości 7 MHz.

Nadawanie telewizji w Polsce na III zakresie rozpoczęto w latach sześćdziesiątych XX wieku. Powszechne wykorzystanie pasma do radiodyfuzji sygnału telewizyjnego trwało do lat dziewięćdziesiątych XX w., po czym nadawanie na paśmie III miało charakter lokalny, aż do momentu wyłączenia sygnału analogowego w 2013 roku.

Obecnie jest wykorzystywane do nadawania cyfrowej telewizji DVB-T i cyfrowego radia DAB[9].

Plan kanałów telewizyjnych DVB-T:

Kanał Przedział częstotliwości Częstotliwość środkowa kanału
5 174–181 MHz 177,5 MHz
6 181–188 MHz 184,5 MHz
7 188–195 MHz 191,5 MHz
8 195–202 MHz 198,5 MHz
9 202–209 MHz 205,5 MHz
10 209–216 MHz 212,5 MHz
11 216–223 MHz 219,5 MHz
12 223–230 MHz 226,5 MHz

Na potrzeby cyfrowego radia DAB kanały telewizyjne zostały podzielone na mniejsze bloki:

Blok Przedział częstotliwości Częstotliwość środkowa bloku
5A 174,160–175,696 MHz 174,928 MHz
5B 175,872–177,408 MHz 176,640 MHz
5C 177,584–179,120 MHz 178,352 MHz
5D 179,296–180,832 MHz 180,064 MHz
6A 181,168–182,704 MHz 181,936 MHz
6B 182,880–184,416 MHz 183,648 MHz
6C 184,592–186,128 MHz 185,360 MHz
6D 186,304–187,840 MHz 187,072 MHz
7A 188,160–189,696 MHz 188,928 MHz
7B 189,872–191,408 MHz 190,640 MHz
7C 191,584–193,120 MHz 192,352 MHz
7D 193,296–194,832 MHz 194,064 MHz
8A 195,168–196,704 MHz 195,936 MHz
8B 196,880–198,416 MHz 197,648 MHz
8C 198,592–200,128 MHz 199,360 MHz
8D 200,304–201,840 MHz 201,072 MHz
9A 202,160–203,696 MHz 202,928 MHz
9B 203,872–205,408 MHz 204,640 MHz
9C 205,584–207,120 MHz 206,352 MHz
9D 207,296–208,832 MHz 208,064 MHz
10A 209,168–210,704 MHz 209,936 MHz
10B 210,880–212,416 MHz 211,648 MHz
10C 212,592–214,128 MHz 213,360 MHz
10D 214,304–215,840 MHz 215,072 MHz
11A 216,160–217,696 MHz 216,928 MHz
11B 217,872–219,408 MHz 218,640 MHz
11C 219,584–221,120 MHz 220,352 MHz
11D 221,296–222,832 MHz 222,064 MHz
12A 223,168–224,704 MHz 223,936 MHz
12B 224,880–226,416 MHz 225,648 MHz
12C 226,592–228,128 MHz 227,360 MHz
12D 228,304–229,840 MHz 229,072 MHz


Radiofonia, utożsamianie i błędy w nazewnictwie

Obecnie w Europie i większości państw świata radiofonie korzystają z pasma UKF nadając programy w zakresie częstotliwości 87,5–108 MHz (pasmo CCIR, inaczej pasmo górne), w Japonii radiofonia UKF wykorzystuje pasmo 76–92 MHz, w dawnych państwach socjalistycznych (poza NRD i Jugosławią) przez kilkadziesiąt lat (od około połowy lat 60. XX w. do mniej więcej końca XX wieku) używany był zakres 65,5–74 MHz (pasmo OIRT, inaczej pasmo dolne; w zakresie pasma górnego zostały umieszczone kanały telewizyjne nr 4 i 5).

Na podstawie międzynarodowych ustaleń w radiofonii na falach ultrakrótkich wykorzystuje się transmisję z modulacją częstotliwości (FM), natomiast na falach długich, średnich i krótkich – z modulacją amplitudy (AM). W wielu krajach, zwłaszcza tych, w których radiofonia oprócz UKF nadaje wyłącznie na falach średnich, dla zakresu ultrakrótkofalowego powszechnie używane jest określenie FM, jako przeciwieństwo AM określającego fale średnie. Określenie to jest jednak nieprawidłowe, bowiem opisuje ono sposób modulacji fali nośnej (stosowany w różnych zakresach fal), a nie sam zakres fal (pasmo).

Historia zastosowania

Pierwsze stałe transmisje na zakresie UKF miały miejsce w latach 30. XX wieku i były związane z wprowadzeniem telewizji. Od lat 50. i 60. XX w. następuje masowy rozwój radiofonii UKF, przede wszystkim w krajach rozwiniętych i krajach bloku radzieckiego, choć w Australii i Nowej Zelandii pierwsze licencje na transmisję w tym zakresie zaczęto wydawać dopiero w latach 80. XX wieku. W Polsce pierwszą stacją nadającą na UKF była przedwojenna eksperymentalna stacja telewizyjna. 1 października 1954 roku uruchomiono pierwszą polską stację radiofoniczną UKF – mieściła się ona w Warszawie i nadawała na częstotliwości 97,6 MHz[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Jacek Łukasz Wilk, Prawne uregulowania dotyczące klasyfikacji fal elektromagnetycznych, „Technika Transportu Szynowego”, 22 (12), 2015, s. 1643–1646 [dostęp 2020-03-29].
  2. ↑ Podział widma fal radiowych (wg ITU-R i IEC 60050–713 – 1998), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-29].
  3. ↑ Kazimierz Lewiński, Jerzy Kniołek: Odbiorniki TV. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1965, s. 27–28.
  4. ↑ Bolesław Urbański: Odbiorniki telewizyjne. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1963.
  5. ↑ „Radioelektronik”. 1/1994. 
  6. ↑ „Radioelektronik”. 10/1995. 
  7. ↑ „Radioelektronik”. 5/1985. 
  8. ↑ Wyłączone nadajniki. dziennikpolski24.pl. [dostęp 2013-06-23].
  9. ↑ Plany zagospodarowania częstotliwości
  10. ↑ Radio Polska – historia. [dostęp 2009-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-24)].

Linki zewnętrzne

Widmo elektromagnetyczne
Promieniowanie gamma
Promieniowanie rentgenowskie
Ultrafiolet
Pasmo widzialne
Podczerwień
Pasmo radiowe, mikrofalowe i dalekiej podczerwieni (ITU)
Pasmo radiowe, mikrofalowe i dalekiej podczerwieni (NATO)
Pasmo radiowe, mikrofalowe i dalekiej podczerwieni (IEEE)
Pasmo radiowe i mikrofalowe (TV i radio)
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/UKF