Tymon Tymański

Tymon Tymański (2015)
Imię i nazwisko	Ryszard Tymon Tymański
Pseudonim	Tymon
Data i miejsce urodzenia	30 września 1968 Gdańsk
Instrumenty	gitara, gitara basowa, kontrabas
Gatunki	yass, jazz, crossover, rock awangardowy, avant-prog, jazz-rock, satyra, art punk, rock psychodeliczny, parodia, post-punk, comedy rock, jazz awangardowy, pop-rock, indie rock, noise rock, nowa fala, jazz-pop, hip-hop, muzyka filmowa[1][2][3][4][5][6][7][8]
Zawód	wokalista, kompozytor, tekściarz, pisarz, felietonista
Aktywność	od 1979
Wydawnictwo	Biodro Records, Yass Records
Powiązania	Lester Bowie, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Jacek Olter, Piotr Pawlak, Antoni Gralak, Marta Handschke, Sara Brylewska
Zespoły
Tranzytoryjna Formacja TotArt Zlali Mi Się Do Środka Sni Sredstvom Za Uklanianie Miłość Masło Kury Trupy Poganie Dyliżans NRD Yass Big Band Tymon Tymański & The Waiters The Users Yugoton Czan Tymon & The Transistors Tymański Yass Ensemble Nowe Sytuacje Polish Brass Ensemble Jazz Out MU
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Ryszard Tymon Tymański^[9] (ur. 30 września 1968 w Gdańsku^[10] jako Ryszard Waldemar Tymański^[11][12]) – polski wokalista^[13], kompozytor^[13], multiinstrumentalista^[13], pisarz, tekściarz, osobowość medialna, felietonista, dziennikarz radiowy i filmowiec związany z trójmiejską sceną jazzową i alternatywną. Twórca pojęcia yass. Założyciel i lider licznych zespołów takich, jak Miłość, Kury, Czan, Trupy, Masło, The Users, Tymański Yass Ensemble czy Tymon & The Transistors. Właściciel wytwórni Biodro Records.

Laureat Orła, nominowany do Nike i trzykrotnie do Fryderyka. Zdobywca Fryderyka w kategorii „Album roku muzyka alternatywna” z zespołami Kury (1998) i Tymon & The Transistors (2010). Laureat Paszportu Polityki (2001).

Współpracował z wykonawcami, takimi jak Lester Bowie, John Zorn, Dave Douglas, Lech Janerka, Robert Brylewski, Antoni Gralak, Aleksander Korecki, Włodzimierz Kiniorski, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Jacek Olter, Tomasz Gwinciński, Jerzy Mazzoll, Wojtek Mazolewski, Tomasz Ziętek czy Kuba Staruszkiewicz.

Urodził się 30 września 1968 w Gdańsku. Dorastał na osiedlu nauczycielskim we Wrzeszczu ze starszym bratem Romanem (ur. 1959), z którym fascynował się rockiem przełomu lat 60. i 70. (m.in. grupami The Beatles, The Rolling Stones, The Byrds, Pink Floyd, King Crimson, Genesis, Yes oraz Frankiem Zappą). Za sprawą kolegów brata zapoznał się z muzyką Milesa Davisa, Johna Coltrane’a, Keitha Jarretta i Jana Garbarka.

Ukończył w III LO w Gdyni^[14]. W okresie licealnym zainteresował się punk rockiem i nową falą. W 1986 rozpoczął studia na Uniwersytecie Gdańskim na kierunku: anglistyka^[15]. W 1989 porzucił studia i poświęcił się muzyce i działalności literackiej. W 2022 podjął studia reżyserskie w Gdyńskiej Szkole Filmowej^[16].

W 1979 założył zespół The Howling Dogs inspirowany The Beatlesami i hard rockiem. W 1984 został basistą i wokalistą nowofalowej formacji Sni Sredstvom Za Uklanianie. W pierwszej fazie istnienia muzycy SSZU pozostawali pod silnym wpływem grup Joy Division i The Birthday Party, a także afroamerykańskiego free jazzu lat 60. oraz twórczości muzyków, takich jak John Coltrane, Ornette Coleman czy Albert Ayler. Na jesieni 1984 trio wzięło udział w konkursie w ramach Mokotowskiej Jesieni Muzycznej, a w lipcu 1985 zagrało na warszawskiej edycji festiwalu „Poza Kontrolą”. W sierpniu 1986 grupa SSZU zarejestrowała 15 utworów w studiu Studenckiej Agencji Radiowej. Jesienią 1987 trio zaczęło akompaniować grupie TotArt podczas jej skandalizujących happeningów. Występy w ramach totartowskich performansów wpłynęły na zmianę muzycznego stylu oraz repertuaru zespołu: nowofalowe kompozycje zastąpiły free rockowe formy i improwizacje. W drugiej fazie działalności na muzyczne inspiracje SSZU wpłynęli Frank Zappa, Captain Beefheart, Pere Ubu oraz Art Bears. W kwietniu 1988 trio zmieniło nazwę na Miłość, w którym zasłynął jako odnowiciel polskiego jazzu, a zarazem twórca yassu. Na początku lat 90. wraz z grupą poetycką „Zlali Mi Się Do Środka” występował w telewizyjnym kabarecie Dzyndzylyndzy. W kwietniu 1992 z Miłością zajął drugie miejsce na festiwalu Jazz Juniors w Krakowie, a we wrześniu 1992 nagrał materiał na pierwszą płytę w studiu Radia Szczecin.

W latach 1986–1991 działał jako muzyk i poeta w performerskiej formacji TotArt. Współpracował wówczas m.in. z poetami: Zbigniewem Sajnogiem, Pawłem „Końjo” Konnakiem, Pawłem „Paulusem” Mazurem i Wojciechem „Lopezem” Stammem. W kwietniu 1992 założył avant-rockową grupę Kury, w której grał na gitarze basowej. Pod koniec 1994 wydał z zespołem album pt. Kablox-Niesłyna Histaria, który nawiązywał do alternatywnego rocka, jazzu i muzyki poważnej. Cztery lata później wydał album pt. P.O.L.O.V.I.R.U.S., który osiągnął sukces komercyjny. W 2001 wydał ostatni album z Kurami pt. 100 lat undergroundu, który był nasycony elementami rapu, hip-hopu, copy'n'paste'u i elektroniki. Po śmierci Jacka Oltera Kury kilkakrotnie wracały do koncertów w składzie z innymi perkusistami, ale nie zdecydowały się na dłuższą kontynuację działalności koncertowej i wydawniczej.

W 1995 powołał do życia yassowo-rockową grupę Trupy, która w 1998 zmieniła nazwę na Czan. Udzielał się także jako członek zespołów Masło, The Users, Dyliżans i Poganie.

W lipcu 2002 na warsztatach podczas festiwalu Przystanek Olecko stworzył formację Tymon & The Transistors, z którą nagrał ścieżkę dźwiękową do filmu Wojtka Smarzowskiego Wesele. Z zespołem nagrał jeszcze dwie płyty: Don’t Panic! We’re From Poland (2007) i Bigos Heart (2009), za który otrzymał Fryderyka w kategorii płyta alternatywna roku 2009. W marcu 2013 zespół wydał album, który nagrał na żywo w studiu Radia Gdańsk.

Równolegle prowadzi zespoły alternatywno-rockowe i jazzowe, grając na elektrycznej gitarze lub na kontrabasie. Jednym z nich jest formacja Tymański Yass Ensemble złożona z trzech pokoleń polskiego alternatywnego jazzu. Oprócz tego gra w sekstecie Polish Brass Ensemble, który powstał przy okazji współpracy z Dave’em Douglasem. Był współwłaścicielem trójmiejskiej wytwórni fonograficznej Biodro Records. Wydał m.in. płyty zespołów Miłość, Kury, Ścianka, Pogodno i Kobiety. Wydaje swoje płyty w domowej wytwórni Yass Records, której nakładem ukazały się m.in. reedycje albumów Miłości.

Skomponował muzykę do filmów: Sztos, Przemiany i Wesele (nagroda filmowa Polskie Orły 2005). Jest także kompozytorem muzyki do filmu animowanego Jak bóg Maior utracił tron (1993) z cyklu „Czternaście bajek z Królestwa Lailonii” Leszka Kołakowskiego. W 2008 wydał solowy album pt. 1983–1986, który nagrał już w sierpniu 1995 z muzykami zespołu SSZU.

Autor muzyki do spektakli, m.in. Teatru Wybrzeże w Gdańsku, Teatru Powszechnego w Warszawie, Teatru Muzycznego „Capitol” we Wrocławiu, Teatru im. Aleksandra Sewruka w Elblągu, Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, czy Teatru Telewizji^[17].

W latach 2006–2009 prowadził program kulturalny Łossskot na TVP1^[18].

W 2007 zaczął pisać scenariusz offowego filmu muzycznego Polskie gówno (2015)^[18]. W lipcu 2015 za muzykę do tego filmu otrzymał nagrodę na festiwalu „Młodzi i Film” w Koszalinie^[19].

W latach 2012–2016 współprowadził z Piotrem „Kędziorem” Kędzierskim codzienną audycję Ranne Kakao w Rock Radiu. W 2013 ukazała się autobiografia Tymańskiego pt. „AD/HD”, która ukazała się w formie wywiadu przeprowadzonego przez Rafała Księżyka. W 2016 był jurorem w 11. edycji programu Polsatu Must Be the Music. Tylko muzyka^[20], a w 2017 uczestniczył w drugiej edycji reality show TVN Azja Express^[21].

W 2022 został nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” za tom wspomnień Sclavus^[22].

Jego pierwszą żoną była Anna Lasocka – rzeźbiarka, była basistka i wokalistka grupy Kobiety^[23]. Ma trzech synów: Lucasa Hellmanna^[24], Kosmę (z Martą Handschke, która także była jego żoną) i Teo (ur. 2013) oraz córkę Lunę (ur. 2015; dwójka ostatnich z poślubioną w 2013 Marią Bros, z którą rozwiódł się w 2019)^[25][23]. Przez osiem lat jego partnerką życiową była Sara Brylewska^[18][26][27].

W 2020 określił się jako osoba biseksualna^[28]. Deklaruje się jako buddysta zen^[29].

Trenuje karate shōtōkan^[23][30] oraz tai chi^[30].

Zobacz więcej w artykule Czan (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.  Zobacz więcej w artykule Miłość (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.  Zobacz więcej w artykule NRD (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.  Zobacz więcej w artykule Kury (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.

Zobacz więcej w artykule Tymon & The Transistors, w sekcji Dyskografia.  Zobacz więcej w artykule Trupy, w sekcji Dyskografia.  Zobacz więcej w artykule The Users, w sekcji Dyskografia.  Zobacz więcej w artykule Tymański Yass Ensemble, w sekcji Dyskografia.

• Chłopi III, Warszawa : Wydawnictwo Do, 2001, ISBN 83-85586-08-3 (wspólnie ze Zbigniewem Sajnogiem).
• AD/HD: autobiografia, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 2013; (wspólnie z Rafałem Księżykiem), ISBN 978-83-08-05258-7.
• Sclavus, Gdańsk : Wydawnictwo Części Proste, 2021, ISBN 978-83-951535-6-3.

Dotyczy nagród indywidualnych.

• Oficjalny blog Tymona Tymańskiego. tymontymanski.bloog.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-08)].