Turiazaury
| Turiasauria | |
| Royo-Torres i inni, 2006 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| (bez rangi) | Ornithodira |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | turiazaury |
Turiazaury (Turiasauria) – grupa dinozaurów z infrarzędu zauropodów.
Wyróżnienie tej grupy jest rezultatem analizy kladystycznej przeprowadzonej w 2006 r. przez Rafaela Royo-Torres, Alberto Cobosa i Luisa Alcalá. Analiza ta wykazała, że trzy rodzaje dużych (długość ciała 16-37 m) zauropodów żyjących na przełomie późnej jury i wczesnej kredy (ok. 152-140 mln lat temu) na terenie obecnej Hiszpanii - Turiasaurus, Losillasaurus i Galveosaurus - tworzyły klad siostrzany do neozauropodów[1]. Nie jest pewne, jaki był zasięg występowania tej grupy; wiadomo jednak, że Turiasaurus w późnej jurze występował też na obszarze dzisiejszej Portugalii[2], a dodatkowo do turiazaurów mogły należeć opisane na podstawie zębów rodzaje Neosodon i Cardiodon z Francji i Wielkiej Brytanii[1]. Skamieniałości, które mogły należeć do żyjących w późnej jurze zauropodów podobnych do turiazaura i losillazaura, odkryto też w Tendaguru w Tanzanii; może to dowodzić, że przynajmniej w późnej jurze turiazaury żyły nie tylko w zachodniej Laurazji, ale i na Gondwanie[3]. Mannion i współpracownicy (2019) zaliczyli do Turiasauria znany z Tendaguru gatunek Tendaguria tanzaniensis[4]. Mateus, Mannion i Upchurch (2014) dodatkowo zaliczyli do turiazaurów późnojurajski gatunek Zby atlanticus znany ze skamieniałości odkrytych w Portugalii[5], a Royo-Torres i współpracownicy (2017) zaliczyli do Turiasauria wczesnokredowe gatunki Mierasaurus bobyoungi i Moabosaurus utahensis, znane ze skamieniałości odkrytych na obszarze Stanów Zjednoczonych (Utah)[6].
Nie jest pewne, czy turiazaury są grupą monofiletyczną. Przeczy temu analiza kladystyczna przeprowadzona przez José Barco w 2009 r; wynika z niej, że turiazaur był siostrzany do neozauropodów, a losillazaur - siostrzany do kladu tworzonego przez turiazaura i neozauropody. Natomiast galweozaur był według Barco neozauropodem, a ściślej - bazalnym przedstawicielem kladu Macronaria blisko spokrewnionym z rodzajami Phuwiangosaurus, Aragosaurus, Tastavinsaurus, Venenosaurus i Cedarosaurus, razem z którymi tworzył klad siostrzany do kladu Titanosauriformes[7][8]. Natomiast analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Royo-Torresa i współpracowników (2017) potwierdza istnieje siostrzanego do neozauropodów kladu obejmującego rodzaje Turiasaurus, Zby, Losillasaurus, Mierasaurus i Moabosaurus; jednocześnie jednak z analizy tej wynika przynależność Galveosaurus do Macronaria[6].
Przypisy
- ↑ a b Rafael Royo-Torres, Alberto Cobos, Luis Alcalá. A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade. „Science”. 314 (5807), s. 1925-1927, 2006. DOI: 10.1126/science.1132885. (ang.).
- ↑ Octávio Mateus. The sauropod dinosaur Turiasaurus riodevensis in the Late Jurassic of Portugal. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 29 (Suppl.), s. 144A, 2009. (ang.).
- ↑ Rafael Royo-Torres, Alberto Cobos. Turiasaur sauropods in the Tendaguru beds of Tanzania. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 29 (Suppl.), s. 173A, 2009. (ang.).
- ↑ Philip D. Mannion, Paul Upchurch, Daniela Schwarz i Oliver Wings. Taxonomic affinities of the putative titanosaurs from the Late Jurassic Tendaguru Formation of Tanzania: phylogenetic and biogeographic implications for eusauropod dinosaur evolution. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 185 (3), s. 784–909, 2019. DOI: 10.1093/zoolinnean/zly068. (ang.).
- ↑ Octávio Mateus, Philip D. Mannion i Paul Upchurch. Zby atlanticus, a new turiasaurian sauropod (Dinosauria, Eusauropoda) from the Late Jurassic of Portugal. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 34 (3), s. 618–634, 2014. DOI: 10.1080/02724634.2013.822875. (ang.).
- ↑ a b Rafael Royo-Torres, Paul Upchurch, James I. Kirkland, Donald D. DeBlieux, John R. Foster, Alberto Cobos i Luis Alcalá. Descendants of the Jurassic turiasaurs from Iberia found refuge in the Early Cretaceous of western USA. „Scientific Reports”. 7, Numer artykułu: 14311, 2017. DOI: 10.1038/s41598-017-14677-2. (ang.).
- ↑ José Luis Barco Rodríguez Sistemática e implicaciones filogenéticas y paleobiogeográficas del saurópodo Galvesaurus herreroi (Formación Villar del Arzobispo, Galve, España) Dysertacja doktorska, Uniwersytet w Saragossie 2009
- ↑ José Barco, José Ignacio Canudo, Gloria Cuenca-Bescós. New data on the phylogenetic position of the sauropod Galvesaurus (Tithonian-Berriasian, Spain). „Journal of Vertebrate Paleontology”. 29 (Suppl.), s. 58A, 2009. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
