Trzy Korony (szczyt)
 Widok ze Sromowiec Niżnych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
982 m n.p.m. |
Położenie na mapie Pienin  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°24′49,7″N 20°24′51,0″E/49,413806 20,414167
| |
Trzy Korony (słow. Tri Koruny) – najwyższy szczyt Pienin Środkowych należący do Masywu Trzech Koron[1].
Topografia
Góra wznosi się około 530 metrów nad płynącym u jej podnóży Dunajcem[2]. Partię szczytową stanowi pięć turni zbudowanych z odpornych wapieni rogowcowych[3]:
- Okrąglica – 982 m. Najwyższa, na niej znajduje się platforma widokowa z barierkami. Na platformie mieści się około 30 osób.
- Płaska Skała (Plaska Skała) – 950 m. Na południowy wschód od Okrąglicy.
- Nad Ogródki – 940 m. Na południowy zachód od Okrąglicy. Od 1933 stał tutaj obsługiwany przez pustelnika totalizator opadowy
- Pańska Skała (Bryłowa) – 920 m. Gnieżdżą się w niej rzadkie ptaki pomurniki.
- Niżnia Okrąglica (Ganek) – wysunięta ku południu pod Okrąglicą i niższa o 80 m. Z niej dawniej, przed udostępnieniem wierzchołka, oglądano panoramę.
Masyw Trzech Koron można podzielić na trzy części oddzielone od szczytu Trzech Koron przełęczami: Wyżny Łazek od grupy Łysiny, Koszarzyska od Ostrego Wierchu i Przełęcz Szopka od Pienin Czorsztyńskich[3]. Stoki południowo-zachodnie opadają do Wąwozu Szopczańskiego, południowe do Dunajca, północne do doliny Pienińskiego Potoku[1]. W masywie jest kilka polan: Szopka, Pieniny, Koszarzyska i Klejczyna[3]. Cały masyw znajduje się w Pienińskim Parku Narodowym[1], w granicach wsi Sromowce Niżne, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn[2].
Przyroda
Zbocza pocięte głębokimi dolinami potoków, porośnięte lasem. Wapienne podłoże, niedostępne turnie i różnorodność środowisk powoduje, że w masywie Trzech Koron występuje wiele rzadkich gatunków roślin. Znaleziono aż 7 gatunków roślin nie występujących poza tym nigdzie indziej w Pieninach[3]. Z rzadkich w Polsce gatunków roślin stwierdzono występowanie następujących gatunków: dwulistnik muszy, irga czarna, kokorycz żółtawa, mniszek pieniński (prawdopodobnie już wyginął), mokrzyca szczeciolistna, oset klapowany, ostrożeń głowacz, posłonek alpejski skalny, przewiercień długolistny, starzec pomarańczowy, wielosił błękitny, wiechlina styryjska, złocień Zawadzkiego[4].
Ponadto występują liczne i rzadkie gatunki naskalnych roślin wapieniolubnych, m.in. rozchodnik wielki, który jest żywicielem gąsienic bardzo rzadkiego pienińskiego motyla niepylaka apollo[5]. Masyw Trzech Koron, a w szczególności piarżyska żlebu Spuszczalnica, były w 1990 r. ostatnim miejscem w Pieninach, na którym stwierdzono występowanie tego gatunku, i to w liczbie jedynie 20-30 osobników. Dzięki programowi restytucji niepylaka apollo, prowadzonemu w latach 1991–2010, populacja tego motyla na zboczach Trzech Koron utrzymuje się[6].
Historia
Trzy Korony pierwotnie zwano Pieninami. W 1834 r. pojawiła się w dokumentach nazwa Kronenberg (przetłumaczona na polski jako Korona), a od 1860 r. dopiero obecna nazwa. Trzy Korony odwiedzane były turystycznie od bardzo dawna. Już w 1842 r. H. Kratter pisał: „Nie ma (...) gościa, który by nie odwiedził tych szczytów ze strony dostępnej (...) i nie napasł się stąd najpiękniejszym i najmilszym widokiem Karpatów”. W 1906 r. wyznakowano pierwszą trasę turystyczną na szczyt. W 1929 r. Trzy Korony zostały przez polski rząd wykupione od prywatnych właścicieli[3].
Według opowiadań miejscowej ludności na Trzech Koronach podobno chroniła się miejscowa ludność podczas najazdów tatarskich. Stąd też podobno startował na skrzydłach mnich brat Cyprian z Czerwonego Klasztoru, a Aleksander Kostka-Napierski wzywał lud Podhala do walki. Jan Nepomucen Rostworowski w 1831 r. pisał: „Kto raz te miejsca poznał...ten będzie miał ich obraz na zawsze w pamięci wyryty”[3]. Krajobraz ze szczytem Trzech Koron został wykorzystany w kręconym w 2007 r. na Słowacji filmie Volkodav. Ostatni z rodu Szarych Psów.
Turystyka
Turyści zwiedzali Trzy Korony od niepamiętnych czasów. Około 1860 r. pod sam ich szczyt wyjeżdżano 4-konnymi zaprzęgami. Później stały się modne piesze dzienne, a także nocne wycieczki i oglądanie wschodu Słońca. Około 1880 r. na Trzy Korony wychodziło 200–300 turystów rocznie, w 2005 r. to już ponad 60 tys. turystów[3].
Trzy Korony to jedno z najatrakcyjniejszych turystycznie miejsc w Pieninach. Z platformy widokowej na Okrąglicy, opadającej na Rówień koło Dunajca ponad 500-metrową przepaścią, doskonały widok na Pieniński Przełom Dunajca i obszar Pienińskiego Parku Narodowego, a także na Tatry, Beskid Sądecki, Gorce, Beskid Żywiecki i Magurę Spiską. Tatry zajmują 50° w dookólnej perspektywie. Ich szczyt Łomnica jest odległy o 28 km. Przy dobrej pogodzie widać odległą o 63 km Babią Górę[3].
U południowych podnóży Trzech Koron w Sromowcach Niżnych znajduje się schronisko PTTK „Trzy Korony”[1].
Szlaki turystyczne
Prowadzi na nie wiele szlaków[1]:
- ze Szczawnicy:
– przez Sokolicę, Czertezik, Czerteż, Bajków Groń (Sokola Perć) i Zamkową Górę lub z Bajków Gronia szlakiem żółtym przez polanę Wyrobek i przełęcz Szopkę, skąd dalej – szlakiem niebieskim
- z Krościenka:
– przez przełęcz Szopka, następnie niebieskim szlakiem przez Siodło (2 h, z powrotem 1:45 h)- – przez Zamkową Górę
- – przez Wąwóz Szopczański na przełęcz Szopkę, następnie szlak niebieski przez Siodło.
-
– do wylotu Wąwozu Szopczańskiego, następnie szlak zielony przez Wyżni Łazek na polanę Kosarzyska a stąd szlak niebieski przez Siodło (2 h, z powrotem 1:45 h)
- z Czorsztyna:
- – przez przełęcz Osice, Macelak, przełęcz Trzy Kopce, przełęcz Szopkę i Siodło.
- ze Sromowiec Wyżnych (z przystani flisackiej w Kątach):
– na przełęcz Trzy Kopce (ok. 45 min), skąd dalej niebieskim szlakiem z Czorsztyna
Wszystkie te szlaki turystyczne doprowadzają do skrzyżowania szlaków pod Trzema Koronami, na tzw. Siodło. Stąd jeszcze 15 min podejścia na platformę widokową na Okrąglicy. Wstęp w sezonie turystycznym jest płatny i upoważnia również do wejścia na Sokolicę. Przy ładnej pogodzie w sezonie tworzą się tutaj duże kolejki[3].
Przypisy
- ↑ a b c d e Pieniny polskie i słowackie. Mapa turystyczna 1:25 000, Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c., 2008, s. 2.
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2024-11-10].
- ↑ a b c d e f g h i Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, s. 174–176, 280, ISBN 83-915859-4-8.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Kazimierz Zarzycki, Roman Marcinek, Sławomir Wróbel, Pieniński Park Narodowy, Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2003, s. 11–22, ISBN 83-7073-288-7.
- ↑ Paweł Adamski tytuł = Restytucja niepylaka apollo (Parnassius apollo frankenbergeri) w Pienińskim Parku Narodowym – próba podsumowania, „Pieniny – Przyroda i Człowiek”, 14, Pieniński Park Narodowy, Krościenko n. Dunajcem, 2016, s. 119–131, ISSN 1230-4751.
Linki zewnętrzne
- Archiwalne widoki góry w bibliotece Polona
