Tropar (troparion) (z gr. τροπάριον, liczba mnoga: τροπάρια, od τρέπω 'odwracać') – jedna z form muzycznych w obrządku bizantyjskim, będącym w użyciu w Kościołach prawosławnych oraz w Katolickich Kościołach Wschodnich tradycji bizantyjskiej. Jest to poetycki śpiew liturgiczny o prostej strukturze i rytmicznej kadencji, który przybliża nam historię i znaczenie soteriologiczne danego święta, wydarzenia lub świętego.

Troparia pojawiły się w liturgii w V wieku jako rozwinięcie ubogiej wcześniej psalmodii. Wprowadzono do niej krótkie, rymowane teksty, tropy utrzymane w tej samej co i psalmodia melodii bądź w odrębnym charakterze melodycznym. Ich budowa była oparta na rymie i rytmie wyrazowym wersów równozgłoskowych. Z czasem zaczęto tworzyć troparia o wersach nierównozgłoskowych, prawdopodobnie z przyczyn muzycznych. Troparia śpiewano w czasie godzinek, między lekcjami Ewangelii lub na ich końcu. Stanowiły odpowiednik łacińskich antyfon. Łączenie tropariów w większe całości doprowadziło pod koniec V stulecia do powstania kondakiów^[1].

Jednym z najbardziej znanych troparionów jest troparion paschalny. Jego tekst został pierwotnie stworzony w koine z czasem jednak tłumaczony był na różne języki wernakularne.

Tekst grecki:
Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν,
θανάτῳ θάνατον πατήσας,
καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι,
ζωὴν χαρισάμενος!

Transliteracja:
Christós anésti ek nekrón,
thanáto thánaton patísas,
ké tís en tís mnímasi,
zoín charisámenos!

Tłumaczenie polskie:
Chrystus powstał z martwych,
śmiercią podeptał śmierć
i będącym w grobach
życie darował!

• Troparion paschalny wykonywany przez mnichów Wałaamskiego Monastyru

• Kondakion
• Akatyst

• O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 83-84. ISBN 83-04-01422-X.