Tramwaje w Zagrzebiu
| tramwaj | |
 Wagon TMK 2200 w Zagrzebiu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Organizator |
Miasto Zabrzeb |
| Operator |
Zagrebački Električni Tramvaj |
| Liczba linii |
19 |
| Lata funkcjonowania |
od 1891 |
| Infrastruktura | |
| Rozstaw szyn |
1000 |
| Liczba zajezdni |
2 |
| Strona internetowa | |
Tramwaje w Zagrzebiu – system komunikacji tramwajowej działający w Zagrzebiu. Składa się z 15 linii dziennych oraz z 4 linii nocnych. Prześwit toru wynosi 1000 mm. Tramwaje w Zagrzebiu uruchomiono w 1891, początkowo jako konne, które zelektryfikowane zostały w 1910. Przewozy prowadzi przedsiębiorstwo Zagrebački Električni Tramvaj (ZET).
Historia
Tramwaje konne
Szybko rozwijający się w XIX wieku Zagrzeb potrzebował dobrej komunikacji miejskiej, ponieważ uruchomione w 1884 omnibusy miały charakter sezonowy i zawoziły turystów wyłącznie z dworca kolejowego do hotelu. W 1885 rozpoczęły się dyskusje na temat uruchomienia tramwaju konnego, a w 1887 przedstawiono projekt, który zakładał poprowadzenie tramwaju konnego od Zagrzebia do Samoboru. Władze miejskie projekt jednak odrzuciły ze względu na brak funduszy[1].
Ze względu na budowę linii kolejowej w 1889 pomysł budowy tramwajów powrócił. 7 marca 1891 podpisano umowę zgodnie z którą Gautier miał zbudować linię w ciągu 6 miesięcy. Dopiero 11 maja rozpoczęły się prace budowlane przy linii. Przyczyną opóźnienia były problemy finansowe inwestora. Prace torowe wykonywała firma Gfrörer Muskovics z Budapesztu. Oddanie do eksploatacji pierwszego odcinka linii nastąpiło 5 września 1891 na dwa dni przed zakładanym terminem[1]. Zagrzeb liczył wówczas 82 tysiące mieszkańców. W tym samym roku do Zagrzebia dotarła pierwsza linia kolejowa[2]. Uruchomienie komunikacji tramwajowej zbiegło się w czasie z otwarciem wystawy jubileuszowej rolnictwa i leśnictwa[1]. Pierwszym taborem były wagony konne Weitzer z Grazu. Wagony te były jednokonne, dwuosiowe o rozstawie szyn 760mm[1].
W 1906 miasto postanowiło przejąć komunikację miejską[1].
Tramwaje elektryczne
W 1910 Belgowie zbudowali w Zagrzebiu pierwszą elektrownię[1]. W tym samym roku zelektryfikowano istniejące linie, przekuwając je równocześnie na rozstaw 1000 mm. Wcześniej na terytorium dzisiejszej Chorwacji tramwaje elektryczne jeździły w Rijece, Puli, Opatii (wszystkie te sieci były jednak zelektryfikowane od razu)[2].
W 1954 w pobliżu cmentarza Mirogoj, na bardzo stromym odcinku (spadek 9%), nastąpił wypadek, w wyniku którego zginęło 19 pasażerów. Odcinek ten zaraz zamknięto. Był to jedyny przypadek zamknięcia odcinka sieci tramwajowej w mieście[2].
W 1978 wybudowano linię na drugą stronę Sawy do budowanego wówczas osiedla Sopot[2].
W latach 90. przeprowadzono program modernizacji infrastruktury tramwajowej. W 2000 otwarto dwa nowe odcinki Jarun – Prečko i Dubrava – Dubec[2].
Tabor eksploatowany
Flota tramwajowa w Zagrzebiu ulega szybkiej poprawie. Jeszcze na początku XXI wieku znaczną część taboru stanowiły produkowane od lat 50. dwuosiowe tramwaje z zakładów Ðuro Ðakovic, czechosłowackie Tatry T4 i KT4 z lat 70 i 80. oraz niemieckie GT6. W 2005 rozpoczęto eksploatacje nowych niskopodłogowych wagonów TMK2200, do maja 2009 dostarczono 140 tych 5 członowych 32 metrowych pojazdów. Dodatkowo zakupiono 2 trójczłonowe pojazdy TMK2300[2].
Na początku 2023 roku Zagrzeb zakupił 11 używanych tramwajów GT6M z Augsburga. Pierwszy z zakupionych tramwajów dotarł do miasta w grudniu[3].
W czerwcu 2023 miasto podpisało umowę z chorwacką firmą Končar (dostawcą tramwajów TMK2200 i TMK2300) na dostawę 20 nowych tramwajów nowej serii TMK2400. Będą to pojazdy bazujące na typie TMK2300, trójczłonowe o długości około 21 metrów. We wrześniu 2024 podpisano umowę na kolejne 20 wozów TMK2400[4].
| Zdjęcie | Typ | Producent | Lata eksploatacji | Liczba w ruchu | numery taborowe | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
TMK 101 | ZET, Đuro Đaković | 1951-2008 | 0/71 | 101-171 | 3 prototypy zbudowane przez ZET, 60 seryjnych, 8 odkupionych z Osijeku[5] |
|
TMK 201 | Đuro Đaković | od 1973 | 7/30 | 202-231 | |
|
TP 591 | Đuro Đaković | 1951-2008 | 0/110 | 591-700 | Doczepa do TMK 101 i 201 |
|
TP 701 | Đuro Đaković | od 1973 | 7/35 | 701-735 | Doczepa do TMK 101 i 201 |
|
Tatra T4YU | ČKD | od 1976 | 45/95 | 401-494 | Niezgodność numeracji z liczbą tramwajów z racji dwukrotnego wykorzystaniu numeru 405. Dostarczane w trzech partiach, 30 sztuk 401-430 w 1976 roku, 55 sztuk 431-485 w 1979 roku oraz 10 sztuk 405, 486-494 w 1986 roku |
|
Tatra B4YU | ČKD | od 1976 | 45/85 | 801-885 | Doczepa do Tatry T4. Dostarczane razem z T4 w dwóch pierwszych partiach, 30 sztuk 801-830 w 1976 oraz 55 sztuk 831-885 w 1979 roku |
|
Tatra KT4YU | ČKD | od 1985 | 51 | 301-351 | Tramwaj 351 to typ KT4YUt o rozruchu trystorowym |
|
Düwag GT6 | Düwag | 1995-2009 | 0/35 | 901-935 | Tramwaje sprowadzone z Mannheim, lata produkcji 1960-1967 |
|
Düwag GT6 Mannheimer | Düwag | 1996-2012 | 0/5 | 941-945 | Tramwaje sprowadzone z Mannheim, rok produkcji 1971 |
|
TMK 2100 | Končar | od 1994 | 16 | 2101-2116 | Tramwaje zbudowane z wycofanych TMK 201 i przyczep do nich |
|
TMK 2200 | Končar | od 2005 | 140 | 2201-22140 | Pierwsza seria 2201-2270 dostarczona w latach 2005-2007, druga seria 2271-22140 dostarczona w latach 2008-2010 |
|
TMK 2300 | Končar | od 2009 | 2 | 2301, 2302 | |
|
GT6M | Adtranz | od 2023 | 5/11 | 1001-1005 | Tramwaje zakupiono z Augsburga, rok produkcji 1996 |
Przypisy
- ↑ a b c d e f ZET: ZET. [dostęp 2012-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-09)]. (chorw.).
- ↑ a b c d e f Marcin Stiasny. Tramwaje w byłej Jugosławii. „Świat kolei”. 2/2012, s. 46–51. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Tramwaje z niemieckiego Augsburga zamiast do Łodzi trafiły do Zagrzebia [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2024-12-29].
- ↑ Zagrzeb z umową na kolejnych 20 nowych tramwajów [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2024-12-29].
- ↑ Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2024-12-29].
Linki zewnętrzne
- strona operatora systemu. zet.hr. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-15)].
