Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Torfowiec płowy

Torfowiec płowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

mchy

Klasa

torfowce

Rząd

torfowce

Rodzina

torfowcowate

Rodzaj

torfowiec

Gatunek

torfowiec płowy

Nazwa systematyczna
Sphagnum subfulvum Sjors
Svensk Bot. Tidskr. 38: 404 1944[3]

Torfowiec płowy (Sphagnum subfulvum Sjors) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych (Sphagnaceae). Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej[4].

Rozmieszczenie geograficzne

W Europie rzadki w obszarze wpływu klimatu silnie oceanicznego, częstszy, choć również nieliczny i rozproszony w strefie klimatu umiarkowanego i kontynentalnego. W strefie borealnej rośnie od Norwegii za zachodzie przez Szwecję i Finlandię po północno-wschodnią część Rosji aż do Uralu, gdzie jest rozproszony. W strefie klimatu umiarkowanego jest rozproszony na południu Półwyspu Skandynawskiego, w krajach bałtyckich i zachodniej Rosji, rzadki w kontynentalnej zachodniej i środkowej Europie – podawany z Polski, Austrii, Szwajcarii i północnych Włoch. W strefie okołośródziemnomorskiej jest znany z gór Piryn i Riła w Bułgarii. W strefie arktycznej i śródziemnomorskiej nie został odnotowany[5].

W Polsce znany jest tylko z jednego stanowiska w północno-zachodniej części kraju[6].

Morfologia i anatomia

Pokrój
Torfowiec średniego rozmiaru (bardzo rzadko duży[7]), miękki i wiotki, tworzący luźne darnie koloru od zielonego do żółtobrązowego, złotobrązowego, pomarańczowobrązowego i brązowego, z metalicznym odcieniem w warunkach suchych; w miejscach otwartych darnie mogą być czerwonawe, czerwonawofioletowe lub purpurowe[5][7].
Główki
Duże[7], spłaszczone[5].
Pęczki
Zazwyczaj składające z trzech, rzadziej czterech gałązek; dwie gałązki odstające są dość długie i zwężające się ku końcowi, gałązki zwisające – jedna, rzadziej dwie – różnej długości[5], krótsze bądź dłuższe od gałązek odstających[7].
Łodyżki
Nieszczególnie grube, do 0,9 mm średnicy[7], brązowe, z dobrze rozwiniętą trzy- rzadziej czterowarstwową korą zbudowaną z nadętych komórek wodnych. Cylinder wewnętrzny zbudowany jest z kilku warstw małych, grubościennych komórek, ciemnobrązowy do niemalże czarnego, pozbawiony miejscowego czerwonego zabarwienia[7]. Łodyżki gałązkowe mają dobrze wykształcone komórki retortowe z wyraźną, dość długą szyjką[5].
Listki łodyżkowe
Do 1,5 mm długości[7], szeroko językowate do trójkątno-językowatych (językowato-trójkątnych[7]), wzniesione, z zaokrąglonym, obciętym kończykiem, czasami nieco wyszarpanym[5][7]. Komórki wodne przedzielone na pół, zazwyczaj bez listewek[5], jeśli występują, są delikatne i nieliczne[7].
Listki gałązkowe
Średniej wielkości, najczęściej poniżej 2 mm[7], jajowate[5], jajowato-lancetowate[7], nieco odstające od łodyżki, zachodzące na siebie bądź rozmieszczone nieco luźniej; nie są ułożone w charakterystycznych pięciu szeregach. Część szczytowa listka wydaje się ostra w efekcie podwiniętych krawędzi, kończyk obcięty[7]. Komórki wodne są większe w nasadowych częściach listków, po stronie grzbietowej są mocne nadęte w przekroju poprzecznym i mają eliptyczne pory rozmieszczone głównie wzdłuż ścian komisuralnych, po stronie brzusznej w przekroju są płaskie bądź nieco tylko wypukłe, a pory są zlokalizowane w krawędziowych strefach części bazalnej listka[5][7]. W przekroju poprzecznym komórki chlorofilowe trójkątne do trapezowych, z cienkimi, najczęściej brązowymi ścianami; są wąsko otwarte po stronie grzbietowej listka i szeroko otwarte po stronie brzusznej[5][7].
Gatunki podobne
Może być mylony z torfowcem pierzastym S. subnitens, od którego różni się kolorem łodyżek i listkami łodyżkowymi. U S. subnitens są brązowe do fioletowych, czasami czerwone w okolicy główki, u S. subfulvum są ciemnobrązowe do prawie czarnych. Listki łodyżkowe torfowca płowego mają zaokrąglony, nieco wyszarpany wierzchołek, u torfowca pierzastego krawędzie szczytu są podwinięte, przez co wydaje się on zaostrzony lub wąsko zaokrąglony, choć także nieco wyszarpany, ząbkowany[8].

Ekologia i biologia

Występuje na mezotroficznych bądź umiarkowanie eutroficznych torfowiskach[7], często razem z torfowcem brodawkowatym, torfowcem brunatnym, torfowcem ostrolistnym, torfowcem Warnstorfa[5].

Ochrona

Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty jest ochroną częściową, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[9][10][11].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-05-24] (ang.).
  3. Sphagnum subfulvum Sjörs. The World Flora Online. [dostęp 2024-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-10)]. (ang.).
  4. Richard E. Andrus: Sphagnum subfulvum. [w:] Bryophyte Flora of North America vol. 1 [on-line]. [dostęp 2015-05-31]. (ang.).
  5. a b c d e f g h i j k Laine i in. 2018 ↓, s. 154–157.
  6. Iwona Melosik: Sphagnum subfulvum Sjors, a new species of peat-moss in Poland. W: M Krzakowa, M Drapikowska: Biological Bulletin of Poznań. Wyd. 34. T. Second Bryological Conference: Genetic aspects in taxonomy of bryophytes, 14-15 October 1997, Poznań, Abstracts. 1997, s. 106.
  7. a b c d e f g h i j k l m n o p Stebel 2017 ↓, s. 99–100.
  8. Stebel 2017 ↓, s. 99–100.
  9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
  10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
  11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

Bibliografia

  • Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
  • Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Haari Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
  • Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.