Tony Richardson

Prawdziwe imię i nazwisko	Cecil Antonio Richardson
Data i miejsce urodzenia	5 czerwca 1928 Shipley
Data i miejsce śmierci	14 listopada 1991 Los Angeles
Zawód	reżyser, producent filmowy
Współmałżonek	Vanessa Redgrave (1962-1967; rozwód)
Lata aktywności	1955-1990

Tony Richardson, właśc. Cecil Antonio Richardson^[1][2] (ur. 5 czerwca 1928^[3] w Shipley^[4], zm. 14 listopada 1991^[5] w Los Angeles^[6]) – brytyjski reżyser teatralny i filmowy, scenarzysta, producent. Zdobywca Oscara za reżyserię Przygód Toma Jonesa (1963).

Urodził się w Shipley w hrabstwie West Riding of Yorkshire jako syn Elsie Evans (z domu Campion) i Clarence’a Alberta Richardsona, chemika^[7]. Był prefektem naczelnym w Ashville College w Harrogate i uczęszczał do Wadham College w Oksfordzie, gdzie uczyli się także Rupert Murdoch, Margaret Thatcher, Kenneth Tynan, Lindsay Anderson i Gavin Lambert. Był związany z Oxford University Dramatic Society i Experimental Theatre Club (ETC), a oprócz tego był krytykiem teatralnym dla magazynu uniwersyteckiego Isis. W jego produkcjach studenckich włączone Shirley Williams (jak Cordelia), John Schlesinger, Nigel Davenport i Robert Robinson^[8].

Richardson był najważniejszym przedstawicielem brytyjskiego nurtu młodych gniewnych w teatrze i kinie. W 1956 wystawił w Londynie sztukę Miłość i gniew Johna Osborne’a, sztandarowy utwór nurtu (w teatrze pracował od końca lat 40.). Wspólnie założyli wytwórnię Woodfall, w której powstały pierwsze filmy reżysera. W swych wczesnych dziełach ukazywał realia robotniczej Anglii, często w oparciu o utwory literackie swych rówieśników. Oprócz Miłości i gniewu zekranizował m.in. sztukę Shelagh Delaney Smak miodu oraz opowiadanie Samotność długodystansowca Alana Sillitoe.

W 1963 nakręcił swoje najgłośniejsze dzieło, komedię łotrzykowską Tom Jones z Albertem Finneyem w roli tytułowej. Zrealizowany na podstawie powieści osiemnastowiecznego pisarza Henry’ego Fieldinga ironiczny film zdobył cztery Oscary, dwie statuetki odebrał sam Richardson. Pierwszą za reżyserię, drugą dla najlepszego filmu roku – Richardson był także producentem Toma Jonesa.

Sukces filmu uczynił go sławnym po obu stronach Atlantyku i swój następny projekt – czarną komedię Nieodżałowani – zrealizował w Stanach Zjednoczonych. Od tego momentu dzielił czas między Stany a Wielką Brytanię. Najbardziej znane jego filmy z późniejszego okresu twórczości to Szarża lekkiej brygady (1968), Joseph Andrews (1977, ponownie na podstawie prozy Fieldinga), Na granicy (1982) i Hotel New Hampshire (1984). Przed śmiercią ukończył swoje ostatnie dzieło – Błękit nieba z Jessicą Lange, jednak na skutek bankructwa wytwórni Orion film na ekrany wszedł dopiero w 1994.

29 kwietnia 1962 ożenił się z aktorką Vanessą Redgrave, z którą miał dwie córki: Natashę (ur. 11 maja 1963, zm. 18 marca 2009) i Joely (ur. 9 stycznia 1965). 28 kwietnia 1967 doszło do rozwodu. Zostawił Redgrave przez aktorkę Jeanne Moreau, z którą był w związku w latach 1967-91^[9]. W latach 1972–73 związał się z Grizeldą Grimond, która była sekretarką jego partnera biznesowego – Oscara Lewensteina i córką brytyjskiego polityka Jo Grimonda. Grizelda urodziła mu córkę, Katharine (ur. 8 stycznia 1973)^[10].

Gdy dowiedział się, że jest nieuleczalnie chory, oznajmił publicznie, iż jest osobą biseksualną^[11][12]. Zmarł 14 listopada 1991 w Los Angeles na AIDS^[13] w wieku 63 lat^[14][15].

• Miłość i gniew (Look Back in Anger, 1959)
• Smak miodu (A Taste of Honey, 1961)
• Samotność długodystansowca (The Loneliness of the Long Distance Runner, 1962)
• Tom Jones (1963)
• Nieodżałowani (The Loved One, 1965)
• Szarża lekkiej brygady (Charge of the Light Brigade, 1968)
• Uśmiech w ciemności (Laughter in the Dark, (1969)
• Hamlet (1969)
• Joseph Andrews (1977)
• Na granicy (The Border, 1982)
• Hotel New Hampshire (The Hotel New Hampshire, 1984)
• Błękit nieba (Blue Sky, 1994)

• Tony Richardson w bazie IMDb (ang.)
• Tony Richardson w bazie Filmweb
• Tony Richardson w bazie Notable Names Database (ang.)