Theobald von Bethmann Hollweg

Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1856 Hohenfinow, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	1 stycznia 1921 Hohenfinow, Republika Weimarska
Kanclerz Rzeszy i premier Prus
Okres	od 14 lipca 1909 do 13 lipca 1917
Poprzednik	Bernhard von Bülow
Następca	Georg Michaelis
Nadprezydent Brandenburgii
Okres	od 1899 do 1905
Poprzednik	Heinrich Karl Julius von Achenbach
Następca	August Clemens Bodo Paul Wilhelm von Trott zu Solz
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Theobald Theodor Friedrich Alfred von Bethmann Hollweg (ur. 29 listopada 1856 w Hohenfinow, zm. 1 stycznia 1921 tamże) – niemiecki polityk, kanclerz Cesarstwa Niemieckiego i premier Prus w latach 1909–1917^[1].

Syn Feliksa i Isabelli^[2]. Studiował prawo w Strasburgu, Lipsku i Berlinie^[2].

W polityce zagranicznej starał się poprawić stosunki z Wielką Brytanią, tak aby powstrzymać wyścig zbrojeń pomiędzy obydwoma krajami, jednak sprzeciwił się temu minister ds. morskich Alfred von Tirpitz. W polityce wewnętrznej starał się lawirować pomiędzy trzema największymi siłami politycznymi, tj.: socjalistami, Partią Centrum i prawicą.

Jako kanclerz poszerzył zakres autonomii Alzacji-Lotaryngii^[3].

Po zamachu w Sarajewie (28 czerwca 1914) naciskał na Austro-Węgry, aby te zajęły twarde stanowisko w konflikcie z Serbią. Storpedował także brytyjskie wysiłki pokojowego załagodzenia sporu^[4].

W czasie I wojny światowej został praktycznie zepchnięty na dalszy plan przez koła wojskowe, w osobach Paul von Hindenburga i Ericha Ludendorffa. Bethmann opowiadał się za umiarkowaną polityką, liczył także na mediację pokojową prezydenta USA Woodrowa Wilsona, jednak w 1917 Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny po stronie Ententy i plany te spełzły na niczym. W lipcu 1917 został zmuszony do ustąpienia z urzędu, na rzecz Georga Michaelisa, przez koalicję socjaldemokratów i partii Centrum.

Resztę życia Bethmann spędził na emeryturze, pisząc pamiętniki.

Bethmann Hollweg sprecyzował cele niemieckiej polityki w tajnym memoriale z 9 września 1914, czyli wkrótce po wybuchu wojny.

Za bezwzględnie konieczny uważał zabór francuskiego zagłębia górniczego Longwy-Briey, ewentualnie również Belfortu i wybrzeża aż do Boulogne. Belgia miała utracić Liège i ewentualnie Antwerpię. Jej ranga miała spaść do roli wasala gospodarczego Niemiec.

Ponadto Bethmann Hollweg domagał się „utworzenia środkowoeuropejskiej unii gospodarczej [...] z udziałem Francji, Belgii, Holandii, Danii, Austro-Węgier, Polski i ewentualnie Włoch, Szwecji i Norwegii.

Związek ten [...] zachowując pozory równouprawnienia swoich członków, faktycznie jednak pod przywództwem niemieckim, musi ustalić hegemonię gospodarczą Niemiec nad Europą środkową”.

Dodatkowo kanclerz postulował scalenie kolonii niemieckich w Afryce i oderwanie od Rosji niesprecyzowanych bliżej obszarów^[5].