Tercyna
Tercyna (wł. terza rima) – strofa otwarta złożona z 3 wersów, zwykle jedenastozgłoskowych[1], powiązana rymami ze strofą poprzednią i następną. Rymy mają następujący układ w kolejnych zwrotkach: aba, bcb, cdc, ded itd.
- Nagle mnie trącił płacz na pustym błoniu:
- „Rzymie, nie jesteś ty już dawnym Rzymem”.
- Tak śpiewał pasterz trzód, siedząc na koniu.
- Przede mną mroczne błękitnawym dymem
- Sznury pałaców pod Apeninami,
- Nad nim kościół ten, co jest olbrzymem.
- Juliusz Słowacki, Rzym
Tercyna oznacza nie tylko pojedynczą strofę, ale również układ stroficzny większej całości, w którym liczba zwrotek nie jest ustalona. Taki układ stroficzny użyty został przez Dantego w Boskiej komedii. Dantego uważa się za twórcę zarówno samej strofy, jak i tercynowego układu kompozycyjnego.
W literaturze polskiej tercyna pojawia się na przykład w wierszach Leopolda Staffa (O strzesze naszej).
Tercyny występują często w sonecie (abba abba cdc dcd). Mogą też tworzyć szczególny sonet tercynowy (aba bcb cdc ded ee)[2]. Sonety tego typu pisali Percy Bysshe Shelley (Oda do wiatru zachodniego), Robert Frost (Acquainted with the night) i Jan Kasprowicz (cykl Cisza wieczorna).
- Rozmiłowana, roztęskniona,
- Hen! od wieczornej idzie zorzy
- Zamykać Tatry w swe ramiona.
- Przed nią zawiewa oddech boży:
- Wonie jedliczne i świerkowe
- Ze swych lesistych wstają łoży.
- A ona tuli jasną głowę
- Do Osobitej, by wraz potem
- Kłaść ją na piersi Giewontowe.
- Po reglach muśnie li przelotem,
- Czoło Świnniczne w żar rozpali
- I Hawrań zleje krwawym złotem.
- Tak mknąc po szczycie i po hali,
- Z ogniem tęsknicy ginie w dali…
- Jan Kasprowicz, Cisza wieczorna
Przypisy
- ↑ Michail Leonovič Gasparov: Nástin dějin evropského verše. Praha: Dauphin, 2012, s. 180-181. ISBN 978-80-7272-248-8.
- ↑ Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków 2003, s. 159-160.
Bibliografia
- Stanisław Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970.