Tawa

Okres istnienia: 215–213 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 215/213 ↓ 215/213
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	?teropody
Rodzaj	Tawa Nesbitt et al., 2009
Gatunki
T. hallae Nesbitt et al., 2009
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Tawa – rodzaj niewielkiego drapieżnego dinozaura gadziomiednicznego, prawdopodobnie teropoda, żyjącego w późnym triasie na obecnych terenach Ameryki Północnej. Jego skamieniałości odnaleziono w osadach Hayden Quarry w Parku Narodowym Skamieniałego Lasu datowanych na noryk, około 215–213 mln lat. Odkryto kilka niemal kompletnych szkieletów wykazujących kombinację cech prymitywnych i zaawansowanych. Poza holotypem i paratypami odnaleziono także izolowane kości. Niemal wszystkie spośród nich pochodzą od dużych osobników, co dowodzi, że holotyp i paratypy nie osiągnęły pełnych rozmiarów. Oprócz szczątków Tawa hallae w Hayden Quarry odnaleziono również skamieniałości temnospondyli, fitozaurów, aetozaurów oraz innych przedstawicieli grupy Suchia, a także liczne dinozauromorfy, takie jak Dromomeron, dinozauromorf przypominający silezaura oraz teropody czindezaur i co najmniej jeden przedstawiciel celofyzoidów^[1].

Z przodu kręgów szyjnych tawy i czindezaura obecne były pleurocele, co sugeruje, że worki powietrzne w kręgach szyjnych wykształciły się jeszcze przed powstaniem neoteropodów, przypuszczalnie u wszystkich dinozaurów gadziomiednicznych, a być może już u pierwszych Ornithodira. U tawy występowała kombinacja cech prymitywnych, występujących u bardziej bazalnych herrerazaurów, oraz bardziej zaawansowanych, obecnych u bazalnych neoteropodów, takich jak celofyzoidy i dilofozaur. Niektórymi cechami Tawa przypominała również prymitywne dinozaury ptasiomiedniczne, takie jak Heterodontosaurus. Nadgarstek tawy składał się z dziewięciu kości, podobnie jak heterodontozaura, podczas gdy nadgarstek herrerazaura był zbudowany z siedmiu kości, a celofyza – z pięciu^[1].

Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Sterlinga Nesbitta i współpracowników Tawa jest bazalnym teropodem bardziej zaawansowanym niż Eoraptor oraz herrerazaury i stanowiącym takson siostrzany neoteropodów, od których odróżnia ją m.in. obecność długiej pierwszej kości śródstopia stykająca się z proksymalnym zakończeniem drugiej kości śródstopia. Liczne cechy odróżniają tawę również od czindezaura, występującego w tym samym czasie i miejscu^[1]. Z kolei według analizy kladystycznej przeprowadzonej przez Ricardo Martineza i współpracowników (2011) T. hallae był najbardziej bazalnym przedstawicielem kladu Coelophysoidea i tym samym należał do Neotheropoda; jednak umieszczenie go poza Neotheropoda wymagałoby wydłużenia drzewa filogenetycznego o zaledwie jeden stopień w stosunku do najbardziej parsymonicznego^[2]. Analiza kladystyczna przeprowadzona przez Nesbitta (2011) potwierdziła, że T. hallae był siostrzany do Neotheropoda. Z analizy tej wynika dodatkowo, że uwzględnienie Tawa w analizach kladystycznych wpływa na to, jaką pozycję filogenetyczną mają według nich herrerazaur i staurikozaur; według analiz, w których uwzględniono T. hallae taksony te były bazalnymi teropodami, zaś według analiz, w których nie uwzględniano Tawa były one w nierozwikłanej politomii z teropodami i zauropodomorfami^[3]. Inny rezultat dała jednak analiza przeprowadzona przez Novasa i Ezcurrę (2011); według niej Tawa był bazalnym przedstawicielem kladu Herrerasauria, który to klad był siostrzany do obejmującej teropody i zauropodomorfy grupy Eusaurischia^[4].

Nazwa Tawa w języku Hopi oznacza boga Słońca z wierzeń Indian Pueblo. Nazwa gatunkowa gatunku typowego, hallae, honoruje Ruth Hall, która odkryła wiele skamieniałości stanowiących zaczątek zbiorów Ghost Ranch Ruth Hall Museum of Paleontology^[1].

• Tawa na dinozaury.com