Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Tanzanit

Tanzanit
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Ca2Al3(SiO4)3OH

Twardość w skali Mohsa

6,5-7

Przełam

nierówny

Łupliwość

doskonała

Pokrój kryształu

pryzmatyczny, masywny, kolumnowy[1]

Układ krystalograficzny

rombowy, dwupiramidalny[1]

Właściwości mechaniczne

kruchy[1]

Gęstość

3,35 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

niebieska, niebieskofioletowa i fioletowa[2][3], czasami brązowa, bladoszara[2], żółta, brunatna, bezbarwna, zielona[1], różowa

Rysa

biała

Połysk

szklisty, perłowy[1]

Współczynnik załamania

1.692 - 1.700 (dwuosiowy)[1]

Inne

dyspersja: 0,019[1] dwójłomność: 0.009[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Tanzanit (Tanganit) – przezroczysta, niebieska w odcieniach do fioletowej gemmologiczna odmiana zoisytu[4]. Nieprawidłowo nazywany „szafirem Meru” – pierwsi jego odkrywcy mylnie uznali go za szafir[4].

Nazwa pochodząca od Tanzanii, gdzie minerał ten został odkryty, została wprowadzona przez firmę jubilerską Tiffany z Nowego Jorku[1].

Do gemmologii został wprowadzony dopiero w 1967 r. przez hinduskiego poszukiwacza drogich kamieni Manuela de Souza[4]. Kamień stał się znany przede wszystkim dzięki biżuterii noszonej przez Elizabeth Taylor.

Charakterystyka

Właściwości

Tworzy kryształy o pokroju słupkowym z wyraźnym pionowym prążkowaniem. Zawiera domieszki wanadu, strontu, chromu. Niektóre okazy po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka[4].

Niebieską barwę zawdzięcza śladowym ilościom jonów wanadu. Naturalne kryształy są często brązowe lub bladoszare[2]. W celu zmiany barwy na niebieską lub zwiększenia jej intensywności, kryształy są wygrzewane w temperaturze 400–500 °C. Nasilenie niebieskiej barwy związane jest z utlenianiem jonów V3+
 do V4+
[5][2]. Większość tanzanitów oferowanych handlowo zostało poddanych tego typu obróbce cieplnej[5][6]. Naturalne pochodzenie barwy można rozpoznać po czerwonym odcieniu widocznym wzdłuż jednej z osi[2]. Nie tworzy kryształów bliźniaczych.

Istnieje możliwość pomylenia z ametystem, kordierytem, lazulitem, szafirem, spinelem i syntetycznym korundem. Znane są też imitacje tanzanitu.

Występowanie i miejsce występowania

Spotykany w żyłach pegmatytowo-hydrotermalnych w gnejsach[4]. Współwystępuje przede wszystkim z grafitem, prehnitem, kalcytem, diopsydem i kwarcem[6].

Występuje w Tanzanii – Gerevi Hills (Merelani Hills - rejon Arusza i Moshi)[4]. Stwierdzony także w Chinach[6].

Galeria

  • Zdjęcie tej samej próbki tanzanitu oglądanej wzdłuż różnych osi kryształów. Różne barwy są wynikiem pleochroizmu tego minerału[5]
    Zdjęcie tej samej próbki tanzanitu oglądanej wzdłuż różnych osi kryształów. Różne barwy są wynikiem pleochroizmu tego minerału[5]
  • szlifowany okaz tanzanitu
    szlifowany okaz tanzanitu
  • Okaz na kalcycie z Merelani Hills
    Okaz na kalcycie z Merelani Hills
  • różowy okaz z Tazanii
    różowy okaz z Tazanii

Zastosowanie

  • do wyrobu wszystkich typów biżuterii.
  • jest bardzo rzadkim i wyjątkowo atrakcyjnym kamieniem jubilerskim.
  • kamień kolekcjonerski[4].
  • przezroczyste okazy szlifowane są fasetkowo[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Tanzanite.
  2. ↑ a b c d e f Tanzanite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2020-06-25] (ang.).
  3. ↑ a b Zoisite, [w:] WebMineral.com [online] [dostęp 2020-06-25] (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h Jerzy Żaba: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 443. ISBN 978-83-8293-231-7.
  5. ↑ a b c d e f Tanzanite [online], geology.com (ang.).
  6. ↑ a b c Tanzanite [online], www.mindat.org [dostęp 2025-02-17].

Bibliografia

  • W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Zarys Gemmologii, Wyd. AGH 1996
  • C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie 1996 r.
  • W. Schuman: Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma-Press” 2004 r.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tanzanit