Tadeusz Franciszek Struś

Kaktus

major saperów
Data i miejsce urodzenia	17 września 1908 Marianka koło Radomska
Data i miejsce śmierci	17 czerwca 1991 Wyszków
Przebieg służby
Lata służby	1926–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	7 batalion saperów 46 batalion saperów 2 Dywizja Piechoty Legionów AK „Pogoń”
Stanowiska	dowódca batalionu saperów szef saperów dywizji
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa akcja „Burza”

Tadeusz Franciszek Struś, ps. „Kaktus” (ur. 17 września 1908 w Mariance koło Radomska, zm. 17 sierpnia 1991 w Wyszkowie) – major saperów Wojska Polskiego.

Tadeusz Struś urodził się w rodzinie ziemiańskiej pochodzącej się z Podola dzierżawiącej majątek Marianka koło Radomska. Pochodził ze znanego w historii Polski rodu Strusiów pieczętującego się herbem Korczak. Uczęszczał do szkoły podstawowej w Gorzkowicach, a następnie do Gimnazjum Humanistycznego w Radomsku.

W 1926 wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej na roczny (unitarny) kurs dla kandydatów, którzy zamierzali pozostać w zawodowej służbie wojskowej. W 1927 został przyjęty do Oficerskiej Szkoły Inżynierii w Warszawie. 15 sierpnia 1929, po ukończeniu II roku nauki, został mianowany na stopień podporucznika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 w korpusie oficerów inżynierii i saperów z równoczesnym wcieleniem do kadry oficerów saperów^[1]. Po ukończeniu szkoły otrzymał przydział do 7 batalionu saperów w Poznaniu. W 1935 został „odkomenderowany” na Wydział Mechaniczny Politechniki Warszawskiej. Do wybuchu wojny ukończył 4 lata pięcioletnich studiów. W czasie studiów był przydzielony do Komendy Miasta Warszawa^[2]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 34. lokatą w korpusie oficerów saperów, grupa liniowa^[3].

W kampanii wrześniowej 1939 dowodził 46 batalionem saperów. Zgarnięty przez oddziały sowieckie w do niewoli okolicach Gródka Jagiellońskiego, z której udało mu się uciec. Ukrywał się w okolicach Rakowa, gdzie w latach 1940–1942 prowadził tajne nauczanie. W 1942 zaprzysiężony w AK. W 1943 objął stanowisko szefa referatu saperów i kierownika dywersji w Inspektoracie Sandomierz AK.

W czasie Akcji „Burza” i „Zemsta”, objął funkcję szefa saperów 2 Dywizji Piechoty Legionów AK, którą pełnił w okresie 26 lipca – 12 października 1944. Z dniem 12 października objął dowództwo zgrupowania batalionowego złożonego z żołnierzy byłego II i III batalionu 2 pułku piechoty Legionów AK (4, 7, 9 kompania) pochodzących z terenów Obwodów Opatów i Sandomierz zajętych przez Armię Czerwoną. Pierwotnie zgrupowanie miało wrócić na teren swoich macierzystych Obwodów. Wobec braku możliwości przejścia frontu, Zgrupowanie „Kaktusa" kluczyło pomiędzy jednostkami niemieckimi, aż do czasu demobilizacji 5 grudnia 1944 w lasach siekierzyńskich. W styczniu 1945 objął stanowisko Inspektora AK Częstochowa^[4].

Po wkroczeniu Armii Czerwonej organizował organizację NIE na terenie Częstochowy. Aresztowany w marcu 1945 przez NKWD. Zdołał zbiec z więzienia w czerwcu 1945. Pomiędzy wrześniem 1945 a 1974 pracował w szkołach średnich na Dolnym Śląsku jako nauczyciel przedmiotów zawodowych oraz w różnych zakładach przemysłowych m.in. w Kluczborku i Wyszkowie. Po jego śmierci, jego imieniem nazwano jedną z ulic miasta Wyszkowa.

• podporucznik – 15 sierpnia 1929 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 i 13. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów
• porucznik – 1 kwietnia 1933
• kapitan – 1939
• major – prawdopodobnie od stycznia 1945^[4].

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Wojciech Borzobohaty: "Jodła" : okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988, s. 182, 184, 305, 356.. ISBN 83-211-0901-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Piotr Sierant: 2 Pułk Piechoty Legionów Armii Krajowej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen i Wydawnictwo Bellona, 1996, s. 233, 236, 262–268. ISBN 83-11-08475-0.
• Jerzy Władysław Więckowski: Podobwód Armii Krajowej Klimontów "CZEREMCHA" (zarys dziejów). Kraków: PHU SzostakDruk, Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 2009, s. 392-394. ISBN 978-83-61478-52-2.

• Romuald Trzmiel, Pamięci majora Tadeusza Strusia, dowódcy Armii Krajowej, „Nowy Wyszkowiak” nr 8/99 z 19 lutego 1999 r.
• Tadeusz Struś, oprac. Marek Filipowicz, Justyna Pochmara, Wyszków Viscobar
• Elżbieta Szczuka, Człowiek niezwykłej prawości i religijności – wspomnienie o Tadeuszu Strusiu, „Nowy Wyszkowiak” nr 15 z 9 kwietnia 1999 roku