Szlarnik wyspowy
| Zosterops strenuus[1] | |
| Gould, 1855 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szlarnik wyspowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Szlarnik wyspowy[3] (Zosterops strenuus) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Występował endemicznie na australijskiej wyspie Lord Howe. Wymarł po 1918.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał John Gould na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London” w 1855[4]. Holotypem był okaz, który pozyskał dla niego John MacGillivray w 1853[5] podczas podróży HMS Herald[a]. Była to samica; trafiła do Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, wówczas znanego jeszcze jako British Museum[6]. Nowemu gatunkowi autor nadał nazwę Zosterops strenuus[4], która jest obecnie (2021) akceptowana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC). Wcześniejsi autorzy uznawali czasem szlarnika wyspowego za podgatunek szlarnika cienkodziobego (Z. tenuirostris)[7]. Epitet gatunkowy strenuus oznacza z łaciny „ruchliwy”[8].
Morfologia
Długość ciała wynosiła według Goulda około 14,5 cm; wspomniał, że był to największy znany w tamtych czasach gatunek szlarnika[5][b]. Szlarniki wyspowe były większe od innych endemicznych dla Lord Howe szlarników – szlarników południowych (Z. [lateralis] tephropleurus, podgatunek szlarnika rdzawobocznego, Z. lateralis). Odróżniały się jaskrawożółtym, a nie zielonawym, gardłem. Od szlarników białopierśnych (Z. albogularis) z Norfolku odróżniał je biały (nie żółty) brzuch. Głowa i wierzch ciała były jaskrawe, zielonooliwkowe. Między nasadami skrzydeł i przez barkówki przebiegał szary pas. Skrzydła i ogon były łupkowobrązowe, pióra miały oliwkowozielone krawędzie. Broda i gardło żółte. Boki jasne, winnobrązowe. Pokrywy podskrzydłowe i lotki III rzędu białe. Pokrywy podogonowe jasnożółte. Dziób i nogi niebieskoszare, tęczówka jasnobrązowa[5].
Zasięg, ekologia i zachowanie
Szlarnik wyspowy był endemitem australijskiej wyspy Lord Howe[9][5]. Zachowało się niewiele informacji o zwyczajach tych ptaków. Bell w 1913 odnotował, że ptaki te pojawiają się tysiącami i niszczą uprawy, zjadają owoce i jaja innych ptaków. Lęgi wyprowadzały w listopadzie i grudniu. Hull (1909) zaobserwował, że gniazdo ma kształt kubeczka i umieszczone jest w rozwidleniu gałęzi. Budulec stanowiły korzonki i trawy, a wyściółkę delikatniejszy materiał. Jaja, podobnie jak u innych szlarników, miały jasnoniebieską skorupkę. Hull także obserwował te szlarniki w dużych liczbach. Zanotował, że w porośniętych palmami obszarach i na zadrzewionych stokach całymi dniami słychać było ich energiczną pieśń[5].
Status
IUCN uznaje szlarnika wyspowego za gatunek wymarły (EX, Extinct). Choć ptak ten był powszechny przed 1918 rokiem, ostatnie stwierdzenie pochodzi z 1908[9]. Gatunek najprawdopodobniej zaczął wymierać po 1918, kiedy to ze statku SS Makambo, który wszedł na mieliznę u brzegów wyspy, pouciekały szczury śniade (Rattus rattus). Poszukiwania szlarników wyspowych w 1928 i 1936 nie przyniosły rezultatu[5].
Uwagi
- ↑ Okręt brał udział w ekspedycji badawczej na południowym Pacyfiku w latach 1852–1856; John MacGillivray, szkocki przyrodnik, był jednym z jej członków.
- ↑ Wartość ta nie zgadza się z długością ciała podaną w Extinct Birds (2010), która ma według autorów wynosić około 7,6 cm (3 cale). W dalszej części jednak autorzy wspominają, że przedstawiciele Z. strenuus byli więksi od Z. (l). tephropleurus, czym sobie sami przeczą; informacja ta musi być więc nieprawdziwa.
Przypisy
- ↑ Zosterops strenuus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Zosterops strenuus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Zosteropidae Bonaparte, 1853 - szlarniki - White-eyes (wersja: 2021-01-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-21].
- ↑ a b John Gould. On some New Species of Birds collected by Mr. M‘Gillivray. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 23, s. 166, 1855.
- ↑ a b c d e f Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 265. ISBN 978-1-4081-5861-6. OCLC 778339723. (ang.).
- ↑ Hans Gadow: Catalogue of the Birds in the British Museum. T. 9. Cynnirimorphæ. 1884, s. 155.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-21]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 367. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ a b Robust White-eye Zosterops strenuus. BirdLife International. [dostęp 2017-05-27].